Ο Δ' ΑΡΑΒΟΙΣΡΑΗΛΙΝΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ή ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ΓΙΟΜ - ΚΙΠΟΥΡ
ΓΕΝΙΚΑ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ
O πόλεμος του Γιομ - Κιπούρ υπήρξε η πέμπτη πολεμική αναμέτρηση μεταξύ Ισραηλινών και Αράβων, από την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ. Είχαν προηγηθεί ο πόλεμος του '49, η εκστρατεία του Σινά το '56, ο πόλεμος των 6 ημερών το '67, και ο πόλεμος φθοράς κατά τη διάρκεια των ετών 1969 - 1970. Τη μεγαλύτερη σπουδαιότητα από όλες τις παραπάνω συρράξεις, με καταλυτικές συνέπειες στην ιστορία της Μέσης Ανατολής είχε ο πόλεμος των 6 ημερών με τον οποίο οι Ισραηλινοί ολοκλήρωσαν την επιτυχία τους του 1949. Με μια σαρωτική επίθεση τότε, κατέστρεψαν ουσιαστικά τις Αραβικές ένοπλες δυνάμεις και υπερδιπλασίασαν τα κατεχόμενα από το Ισραήλ εδάφη, καταλαμβάνοντας τα υψώματα του Γκολάν, την Δυτική όχθη του Ιορδάνη, τη Λωρίδα της Γάζας και την αχανή Χερσόνησο του Σινά...Οι Σύριοι από τα υψώματα του Γκολάν που δέσποζαν της κοιλάδας του Ιορδάνη, πέρα από το ότι παρενοχλούσαν τους Ισραηλινούς οικισμούς, με συνεχή πυρά πυροβολικού, θα μπορούσαν εύκολα να εισέλθουν στα Ισραηλινά εδάφη σε υποθετική μελλοντική επίθεσή τους. Ταυτόσημη ήταν η κατάσταση και στα υπόλοιπα σύνορα. Τα Ισραηλινά εδάφη αποτελούσαν μια στενή γραμμή ανάμεσα στη Λωρίδα της Γάζας και τη θάλασσα από την μία και την Δυτική όχθη του Ιορδάνη από την άλλη. Σύμφωνα με τις Ισραηλινές ανησυχίες τυχόν προέλαση των Αραβικών δυνάμεων θα μπορούσε να κόψει τη χώρα στα δύο.
Εξαπολύοντας τον κεραυνοβόλο πόλεμο των 6 ημερών, το Ισραήλ έδωσε λύση σε αυτά τα προβλήματα. Απέκτησε, μια μικρή έστω, φυσική κάλυψη από τη Συρία με την κατάληψη του Γκολάν, τα σύνορά του με την Ιορδανία ήταν πια το φυσικό σύνορο του Ιορδάνη ποταμού, και η κατοχή του Σινά δημιούργησε ένα τεράστιο ''μαξιλάρι'' που θα μπορούσε να απορροφήσει την Αιγυπτιακή επίθεση πριν αυτή φθάσει τα κυρίως Ισραηλινά εδάφη. Το ίδιο δε το κανάλι του Σουέζ αποτελούσε ένα επιπρόσθετο φυσικό εμπόδιο. Επίσης τα χρονικά περιθώρια για έγκαιρη αντίδραση σε αεροπορική εισβολή από την Αίγυπτο τετραπλασιάστηκαν, φθάνοντας από τα 4 στα 16 λεπτά.
Οι πετρελαιοπηγές του Σινά ήταν ένα επιπλέον ''δώρο'' για τους Ισραηλινούς. Όμως η αστραπιαία όσο και απρόσμενη νίκη του '67 δεν στερούνταν μειονεκτημάτων, κυρίως μακροπρόθεσμων. Αρχίζοντας από τα λιγότερο σημαντικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι στο ''μαξιλάρι'' του Σινά υπάρχει και αντίλογος. Ενώ στο παρελθόν οι κινήσεις Αιγυπτιακών δυνάμεων στη χερσόνησο, που εύκολα ανιχνεύονταν από τους Ισραηλινούς, αποτελούσαν την ασφαλή ένδειξη ότι ''κάτι συμβαίνει'', μετά τον πόλεμο γινόταν πιο δύσκολα αντιληπτές και ερμηνεύσιμες πίσω από το κανάλι του Σουέζ.
Και ενώ είχε αυξηθεί η απόσταση ασφαλείας των Ισραηλινών εδαφών, είχε μειωθεί ο χρόνος αιφνιδιασμού των Ισραηλινών δυνάμεων σε επίθεση των Αιγυπτίων. Πολύ σημαντικότερα μειονεκτήματα, ωστόσο, είναι άλλα. O πόλεμος των 6 ημερών, μετέτρεψε στα μάτια της διεθνούς κοινής γνώμης, το Ισραήλ, από μια μικρή χώρα 2.500.000 κατοίκων που μάχονταν για την επιβίωση της περικυκλωμένης από ένα πλήθος εχθρικών γειτόνων, σε μία Ιμπεριαλιστική δύναμη, ένα τεράστιο στρατόπεδο δυόμισι εκατομμυρίων μιλιταριστών, και το εκκρεμές της διεθνούς συμπάθειας πέρασε στην πλευρά των Αράβων.
H κατοχή των Παλαιστινιακών εδαφών που προέκυψε από αυτό τον πόλεμο (ή κατά άλλους ολοκληρώθηκε σε αυτόν) συνεχίζει να αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα της M. Ανατολής στις μέρες μας, και τα προβλήματα που δημιουργεί στο Ισραήλ είναι γνωστά. Τέλος η στρατιωτική ταπείνωση των Αράβων διεύρυνε το χάσμα μεταξύ αυτών και των Ισραηλινών, βάθυνε το μίσος, μείωσε κατά πολύ τις πιθανότητες ειρηνικής επίλυσης των προβλημάτων της περιοχής και η επιθυμία εκδίκησης που προκάλεσε στους Άραβες, αποτέλεσε μια από τις κύριες αιτίες του πολέμου του Γιομ - Κιπούρ.
Έτσι οι Ισραηλινοί σε μεγάλο βαθμό δημιούργησαν αυτό που φοβόντουσαν δηλαδή έναν ολοκληρωτικό πόλεμο με το σύνολο των Αραβικών εθνών, στον οποίο διακυβεύονταν ακόμη και η ύπαρξη της χώρας, ενώ επιπρόσθετα η υπερβολική αυτοπεποίθηση που δημιούργησε η μεγάλη νίκη συσκότισε την αντίληψη των Ισραηλινών που έτειναν πλέον να υποτιμούν σε επικίνδυνο βαθμό την πολεμική ικανότητα των Αράβων. Ένας ακόμη σημαντικός παράγων που ευνόησε τον πόλεμο του Γιομ - Κιπούρ ήταν ο ανταγωνισμός, των δύο τότε, υπερδυνάμεων στα πλαίσια του Ψυχρού Πολέμου, με τις ''έμμεσες'', επιμέρους τοπικές πολεμικές συγκρούσεις.
Μετά τη συντριπτική επικράτηση στον πόλεμο των Eξι Hμερών, το Ισραήλ υιοθέτησε μία πιο αδιάλλακτη πολιτική. Την ίδια ώρα, ο νέος Αιγύπτιος πρόεδρος, Aνουάρ Σαντάτ, αντιλήφθηκε ότι θα έπρεπε να ενισχύσει τη γεωστρατηγική θέση της Αιγύπτου έναντι του Ισραήλ, επιχειρώντας ένα αποφασιστικό κτύπημα. Η συντονισμένη επιθετική κίνηση των Αιγυπτιακών και Συριακών στρατιωτικών δυνάμεων εναντίον του Ισραήλ στις 6 Οκτωβρίου του 1973 έμεινε γνωστή ως ο πόλεμος του Γιομ - Kιπούρ, λόγω της Ισραηλινής εορτής της Σκηνοπηγίας, κατά τη διάρκεια της οποίας ξέσπασε η τέταρτη και σκληρότερη Αραβοϊσραηλινή σύγκρουση.
Oι εχθροπραξίες συνεχίστηκαν μέχρι τις 22-24 (τυπικά 26) Οκτωβρίου και τελικά τερματίστηκαν ύστερα από δύο ψηφίσματα (238, 239) του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Ύστερα από την ταπείνωση του Αραβικού εθνικισμού, κύριος εκφραστής του οποίου ήταν ο Αιγύπτιος πρόεδρος Γκαμάλ Νάσερ, με τον Πόλεμο των Eξι Hμερών το 1967, έπρεπε με κάθε κόστος να αποκατασταθεί η Αραβική αξιοπιστία και υπερηφάνεια.
Κυρίως, όμως, έπρεπε να τεθεί ένα τέλος στην ισραηλινή αλαζονεία, η οποία εκπορευόταν από τις συντριπτικές στρατιωτικές επιτυχίες, και στη συστηματική άρνηση της τότε πρωθυπουργού Γκόλντα Μέιρ για ικανοποιητικές παραχωρήσεις στις διαπραγματεύσεις. Από το 1970, ο νέος Αιγύπτιος πρόεδρος Aνουάρ Σαντάτ, αν και άφησε άμεσα να διαφανούν σημάδια της αλλαγής (στροφής προς τη Δύση) της Αιγυπτιακής εξωτερικής πολιτικής, συνειδητοποίησε ότι πρώτιστα ήταν απαραίτητο να εξασφαλιστούν διπλωματικά όπλα. H λύση δεν ήταν άλλη από τη διενέργεια μίας αστραπιαίας επιθετικής κίνησης σε συνεργασία με τον Χαφέζ αλ Ασάντ της Συρίας.
ΠΡΙΝ ΤΗ ΣΥΡΡΑΞΗ
Μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών, το Ισραήλ εκτός από τις εκτάσεις που είχε καταλάβει, όπως η Χερσόνησος του Σινά (Αίγυπτος) και η ανατολική πλευρά του ποταμού Ιορδάνη (Ιορδανία), απέκτησε και αρκετά διπλωματικά όπλα, τα οποία χρησιμοποίησε για να ισχυροποιήσει περαιτέρω τη θέση του στην περιοχή. Η στάση αυτή υπήρξε ομολογουμένως σκληρή, καθώς η τότε πρωθυπουργός του Ισραήλ Γκόλντα Μέιρ, αρνείτο συστηματικά ικανοποιητικές παραχωρήσεις προς τα Αραβικά κράτη.
Επιπλέον, ο πρωθυπουργός της Αιγύπτου, Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ, μετά την ανάκληση της παραίτησής του, διατηρούσε πλέον την πολιτική των ''Τριών Όχι'' (όχι στην αναγνώριση του Ισραήλ, στις διαπραγματεύσεις με αυτό και στην ειρήνη) υπό τη νέα υφιστάμενη κατάσταση. Ο Νάσερ άρχισε ένα εντατικό εξοπλιστικό πρόγραμμα, κατά το οποίο αναπληρώθηκε όλο το στρατιωτικό υλικό που χάθηκε στον Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967 μέσα σε δύο χρόνια. Κύριος προμηθευτής αυτών των εξοπλισμών, με αντισταθμιστικά βεβαίως οφέλη ήταν η ΕΣΣΔ, η οποία και ενίσχυσε με επιπλέον 3.000 στρατιωτικούς συμβούλους το Κάιρο ανεβάζοντας τον τότε αριθμό των Σοβιετικών στρατιωτικών στην Αίγυπτο στις 20.000.
Τον Ιούλιο του '69 εγκαινιάστηκε από τον Νάσερ ο ''Πόλεμος της Φθοράς'', με την πρόκληση μικρής κλίμακας σποραδικών συγκρούσεων στην ανατολική όχθη της διώρυγας του Σουέζ, σε αντιστάθμιση παρόμοιων δραστηριοτήτων των Ισραηλινών, επιβάρυνσης της Ισραηλινής κοινωνίας λόγω της αδιάκοπης παρενόχλησης στα κατεχόμενα εδάφη και στην προσπάθεια διατήρησης στο Αιγυπτιακό συλλογικό υποσυνείδητο του άσβεστου πόθου επανάκτησης του Σινά και της διατήρησης υψηλού φρονήματος για αυτό το σκοπό. Ωστόσο το σχέδιο αυτό έπαψε με το θάνατο του Νάσερ το Σεπτέμβριο του 1970.
Ο μέχρι τότε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ανουάρ Σαντάτ, που ανέλαβε στη συνέχεια πρόεδρος της Αιγυπτιακής Δημοκρατίας, ακολούθησε τη γραμμή του Νάσερ με μια πιο συντηρητική όμως πολιτική. Τον Ιανουάριο του 1971, ο μεσολαβητής του ΟΗΕ στην περιοχή, Γκούναρ Γιάρινγκ, σε συνεννόηση με την κυβέρνηση Νίξον και τον Χένρυ Κίσινγκερ, ζήτησε υποχωρήσεις και από τις δύο πλευρές. Το Φεβρουάριο, ο Ανουάρ Σαντάτ, μετά από Αμερικανικές υποσχέσεις οικονομικής βοήθειας έδωσε το πρώτο Αιγυπτιακό "ναι" σε διαπραγματεύσεις.
Από το Ισραήλ η Μέιρ, έδωσε αρνητική απάντηση, κατηγορώντας τον Γιάρινγκ και τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, Θαντ, ότι απαιτούσε την αποχώρηση των Ισραηλινών δυνάμεων από τις νεοκατεχόμενες περιοχές, στην προ του '67 εποχή. Στα χρόνια που ακολούθησαν τον πόλεμο του '67, το Ισραήλ ανήγειρε οχυρωματικές γραμμές και στο Σινά και στα Υψώματα Γκολάν. Το 1971 το Ισραήλ ξόδεψε $500 εκατομμύρια οχυρώνοντας τις θέσεις του στη Διώρυγα του Σουέζ, μια αλυσίδα οχυρώσεων και γιγαντιαίων αναχωμάτων γνωστή ως ''Γραμμή Bar - Lev'', η οποία ονομάστηκε έτσι από τον Ισραηλινό Στρατηγό Χάιμ Μπαρ - Λεβ, που τη σχεδίασε.
Παρόλα αυτά, σύμφωνα με τον Χάιμ Χέρτσογκ:
«Στις 19 Ιουνίου 1967, η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Ισραήλ ψήφισε ομόφωνα την επιστροφή του Σινά στην Αίγυπτο και των Υψωμάτων Γκολάν στη Συρία, ως αντάλλαγμα για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Τα Γκολάν θα αποστρατικοποιούνταν και θα γινόταν διαπραγμάτευση ειδικού διακανονισμού για τα Στενά του Τιράν. Η κυβέρνηση αποφάσισε επίσης ν’ ανοίξει δίαυλο διαπραγματεύσεων με το Βασιλιά Χουσεΐν της Ιορδανίας σχετικώς με το Ανατολικό σύνορο».
Η Ισραηλινή απόφαση θα μεταβιβαζόταν στα Αραβικά κράτη από την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ πληροφορήθηκαν την απόφαση, όχι όμως και ότι θα τη μεταβίβαζαν εκείνοι. Δεν υπάρχει απόδειξη πώς την παρέλαβαν η Αίγυπτος και η Συρία, οι οποίες προφανώς δεν πήραν ποτέ την πρόταση. Η απόφαση κρατήθηκε ένα καλά ασφαλισμένο μυστικό μέσα στους κύκλους της Ισραηλινής κυβέρνησης και η πρόταση αποσύρθηκε τον Οκτώβριο του 1967. Ο Ανουάρ Σαντάτ ήλπιζε πως αν επέφερε έστω και μια περιορισμένη ήττα στους Ισραηλινούς, το status quo θα μπορούσε ν’ αλλάξει.
Ο Χαφέζ αλ Άσαντ, κεφαλή της Συρίας, είχε διαφορετική άποψη. Ενδιαφερόταν ελάχιστα για διαπραγματεύσεις και ένιωθε πως η ανακατάληψη των Υψωμάτων Γκολάν θα έπρεπε να είναι καθαρά στρατιωτική επιλογή. Από τον Πόλεμο των Έξι Ημερών, ο Άσαντ είχε ξεκινήσει μια τεράστια διαδικασία σταδιακής στρατιωτικής ανασυγκρότησης και ήλπιζε να κάνει τη Συρία την κύρια στρατιωτική δύναμη στα Αραβικά κράτη. Με τη βοήθεια της Αιγύπτου, ο Άσαντ πίστευε πως ο νέος του στρατός μπορούσε να νικήσει πειστικά το Ισραήλ και να εξασφαλίσει έτσι τον ηγετικό ρόλο της χώρας του την περιοχή.
Ο Άσαντ ήθελε ν’ αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις μόνο μετά τη δια της βίας ανακατάληψη των Υψωμάτων Γκολάν, η οποία θα ανάγκαζε το Ισραήλ ν’ αφήσει τη Δυτική Όχθη, τη Λωρίδα της Γάζας, και να κάνει κι άλλες παραχωρήσεις. Ο Σαντάτ ήθελε επίσης τον πόλεμο και εξαιτίας της εσωτερικής κατάστασης στη χώρα του. «Στα τρία χρόνια αφότου πήρε το αξίωμα του ο Σαντάτ… ήταν από πλευράς ηθικού τα χαμηλότερα στην Αιγυπτιακή ιστορία… Μια αποξηραμένη οικονομία προστέθηκε στην απελπισία του έθνους. Ο πόλεμος ήταν επιλογή απελπισίας».
Στη βιογραφία του για τον Σαντάτ, ο ιστορικός Ραφαέλ Ισραέλι υποστηρίζει πως ο Σαντάτ ένιωθε ότι η ρίζα του προβλήματος βρισκόταν στη μεγάλη ντροπή του "Πολέμου των Έξι Ημερών" του ΄67, και πριν να γίνουν οποιεσδήποτε μεταρρυθμίσεις, ένιωθε πως υπήρχε επιτακτική ανάγκη ξεπλύματος της ντροπής, που είχε κλονίσει συθέμελα τη ζωτικότητα, το αίσθημα τιμής και την αυτοπεποίθηση του λαού του. Η οικονομία της Αιγύπτου παράπαιε, αλλά ο Σαντάτ ήξερε πως οι βαθιές μεταρρυθμίσεις που ήταν απόλυτα αναγκαίες θα ήταν βαθιά αντιδημοφιλείς σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού.
Μια στρατιωτική νίκη θα του έδινε τη δημοτικότητα που χρειαζόταν για να κάνει τις αλλαγές, ενώ παράλληλα θα ένωνε το έθνος δημιουργώντας υπόστρωμα συλλογικότητας, αναγκαίας κάθε ιστορικής προόδου και συλλογικής δραστηριότητας. Μια μερίδα του Αιγυπτιακού πληθυσμού, κυρίως οι φοιτητές που πραγματοποιούσαν ευρείες διαδηλώσεις, ήθελαν σφοδρά έναν πόλεμο για να ξαναπάρουν το Σινά και να κατανικήσουν τα σύνδρομα οργής και ταπείνωσης, που εύλογα τους διακατείχαν, έναντι των νικητών εχθρών Ισραηλινών, ενώ υπήρχε μεγάλη δυσαρέσκεια επειδή ο Σαντάτ δεν τον πραγματοποίησε στα πρώτα τρία του χρόνια ως Πρόεδρος.
Τα άλλα Αραβικά κράτη ήταν πολύ πιο απρόθυμα για να δεσμευτούν απόλυτα σε ένα νέο πόλεμο. Ο Βασιλιάς Χουσεΐν της Ιορδανίας φοβόταν ακόμα μια μεγάλη απώλεια της επικράτειάς του, όπως έγινε στον Πόλεμο των Έξι Ημερών, στον οποίο η Ιορδανία έχασε το μισό της πληθυσμό, που κατοικούσε στην απολεσθείσα Δυτική Όχθη του Ιορδάνη. Ο Σαντάτ επίσης υποστήριζε τις εδαφικές διεκδικήσεις της ΟΑΠ (Δυτική Όχθη και Γάζα) και υποσχέθηκε στον αρχηγό της, τον Γιάσερ Αραφάτ, πως θα έδινε τις περιοχές αυτές στην οργάνωση του σε περίπτωση νικηφόρου πολέμου.
Ο Χουσεΐν έβλεπε ακόμα τη Δυτική Όχθη ως μέρος της Ιορδανίας, και την ήθελε για να αποκατασταθεί το βασίλειό του. Ακόμα περισσότερο, στη διάρκεια της κρίσης του "Μαύρου Σεπτέμβρη" το 1970, παραλίγο να ξεσπάσει εμφύλιος πόλεμος μεταξύ της ΟΑΠ και της Ιορδανικής κυβέρνησης. Σ' εκείνον τον πόλεμο, η Συρία είχε παρέμβει στρατιωτικά στο πλευρό της ΟΑΠ, και οι σχέσεις Άσαντ και Χουσεΐν σχεδόν τερματίστηκαν. Το Ιράκ και η Συρία επίσης είχαν τεταμένες σχέσεις, και οι Ιρακινοί αρνήθηκαν να ενταχθούν στην αρχική επίθεση.
Ο Λίβανος, που είχε στα νότια κοινά σύνορα με το Ισραήλ, δεν ήταν αναμενόμενο να ενταχθεί στην Αραβική πολεμική προσπάθεια, εξαιτίας του μικρού του στρατού και της ήδη φανερής αστάθειάς του στο εσωτερικό της χώρας, λόγω της πολυφυλετικότητας και πολυθρησκευτικότητάς του. Τους μήνες πριν τον πόλεμο, ο Σαντάτ ανέλαβε μια διπλωματική επίθεση σε μια προσπάθεια να κερδίσει υποστήριξη για την επερχόμενη σύγκρουση.
Ως το φθινόπωρο του 1973, διεκδίκησε την υποστήριξη περισσότερων από εκατό κρατών. Αυτά ήταν κυρίως από τις χώρες του Αραβικού Συνδέσμου, του Κινήματος των Αδεσμεύτων, και του Οργανισμού της Αφρικανικής Ενότητας. Ο Σαντάτ είχε δουλέψει επίσης για να κερδίσει εύνοια στην Ευρώπη και είχε κάποια επιτυχία πριν από τον πόλεμο. Η Βρετανία και η Γαλλία για πρώτη φορά πήραν το μέρος των αραβικών δυνάμεων εναντίον του Ισραήλ, στο Συμβούλιο Ασφάλειας του ΟΗΕ.
ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΟΔΗΓΗΣΑΝ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ
Ο Ανουάρ Σαντάτ το 1972 δήλωσε δημόσια πως η Αίγυπτος ήταν δεσμευμένη να πάει σε πόλεμο με το Ισραήλ, και πως ήταν προετοιμασμένος να «θυσιάσει ένα εκατομμύριο Αιγυπτίους στρατιώτες».
Από το τέλος του 1972, η Αίγυπτος ξεκίνησε μια μεθοδική προσπάθεια να επαυξήσει σταδιακά τις δυνάμεις της, παραλαμβάνοντας αεριωθούμενα μαχητικά MiG-21, Σοβιετικούς αντιαεροπορικούς πυραύλους SA-2, SA-3, SA-6 και SA-7, Σοβιετικά τεθωρακισμένα άρματα μάχης T-55 και T-62, αντιαρματικά RPG-7, καθώς και τους αντιαρματικούς κατευθυνόμενους πυραύλους AT-3 Sagger από τη Σοβιετική Ένωση, βελτιώνοντας και τις στρατιωτικές της τακτικές, βασισμένες σε Σοβιετικά δόγματα για το πεδίο της μάχης.
Οι στρατηγοί, που είχαν μεγάλο μέρος της ευθύνης για την πανωλεθρία του 1967, αντικαταστάθηκαν με ικανότερους. Ο ρόλος των υπερδυνάμεων επίσης, ήταν ένας βασικός παράγοντας στην έκβαση των δύο πολέμων. Η πολιτική της Σοβιετικής Ένωσης ήταν μια από τις αιτίες της στρατιωτικής αδυναμίας της Αιγύπτου. Ο Νάσερ μπορούσε να πάρει το υλικό για αντιαεροπορική πυραυλική άμυνα μόνο αφότου πήγαινε στη Μόσχα και εκλιπαρούσε τους ηγέτες του Κρεμλίνου.
Ο Σαντάτ τούς είπε πως αν δεν του δίνονταν οι προμήθειες και τελευταίας τεχνολογίας πολεμικό υλικό, έπρεπε να γυρίσει στην Αίγυπτο και να πει στον Αιγυπτιακό λαό πως η Μόσχα τον εγκατέλειψε, και μετά έπρεπε να παραδώσει την εξουσία σε έναν από τους ισότιμούς του, που θα μπορούσε να συνδιαλλαγεί με τους Αμερικανούς. Οι Αμερικάνοι μετά απ’ αυτό θα είχαν το πάνω χέρι στην περιοχή, κάτι που η Μόσχα δε μπορούσε να επιτρέψει.
Ένας από τους κρυφούς στόχους της Αιγύπτου στον "Πόλεμο της Φθοράς" ήταν ν’ αναγκάσει τη Σοβιετική Ένωση να προμηθεύσει την Αίγυπτο με πιο εξελιγμένα όπλα και πολεμικό υλικό. Η Αίγυπτος ένιωθε πως ο μόνος τρόπος για να πείσει τους Σοβιετικούς ηγέτες για την ανεπάρκεια σχεδόν του συνόλου του αεροπορικού και αντιαεροπορικού οπλικού υλικού που της είχαν δώσει μετά το 1967, ήταν να δοκιμάσει τα Σοβιετικά όπλα εναντίον του αναπτυγμένου οπλικού συνόλου των ΗΠΑ, τον οποίο κατείχε το Ισραήλ.
Η πολιτική του Νάσερ μετά την ήττα του 1967 συγκρούστηκε μ’ αυτήν της Σοβιετικής Ένωσης. Οι Σοβιετικοί ήθελαν ν’ αποφύγουν μια νέα σύγκρουση μεταξύ των Αράβων και των Ισραηλινών, έτσι ώστε να μη συρθούν σε αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η πραγματικότητα της κατάστασης έγινε προφανής όταν οι υπερδυνάμεις συναντήθηκαν στο Όσλο και συμφώνησαν στη διατήρηση του status quo. Αυτό ήταν απαράδεκτο για τους Αιγύπτιους ηγέτες, και όταν ανακαλύφθηκε πως οι Αιγυπτιακές προετοιμασίες για το πέρασμα της Διώρυγας του Σουέζ διέρρευσαν, έγινε επιβεβλημένη η απομάκρυνση των Σοβιετικών από την Αίγυπτο.
Τον Ιούλιο του 1972, ο Σαντάτ έδιωξε σχεδόν όλους εκ του συνόλου των 20.000 Σοβιετικών στρατιωτικούς συμβούλους στη χώρα και αναπροσανατόλισε την εξωτερική πολιτική με πιο ευνοϊκή στάση έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι Σύριοι πάραυτα έμειναν κοντά στη Σοβιετική Ένωση. Οι Σοβιετικοί είχαν την πίστη πως οι πιθανότητες του Σαντάτ σε έναν πόλεμο θα ήταν λίγες. Προειδοποίησαν πως κάθε προσπάθεια να περάσουν τη βαριά οχυρωμένη και φρουρούμενη Διώρυγα του Σουέζ, θα προκαλούσε τεράστιες απώλειες.
Οι Σοβιετικοί, που επιζητούσαν τη διπλωματική αποκλιμάκωση, δεν είχαν συμφέρον να δουν αποσταθεροποιημένη τη Μέση Ανατολή. Σε μια συνάντηση του τον Ιούνιο του 1973 με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον, ο Σοβιετικός ηγέτης Λεονίντ Μπρέζνιεφ είχε προτείνει την υποχώρηση του Ισραήλ στα σύνορα του 1967 (πριν τον τότε πόλεμο). Ο Μπρέζνιεφ είπε πως αν δεν το έκανε το Ισραήλ, «θα δυσκολευτούμε να κρατήσουμε την ανάφλεξη της στρατιωτικής κατάστασης» - μια ένδειξη πως η Σοβιετική Ένωση δε μπορούσε να συγκρατήσει τον Σαντάτ ν΄ ανασχέσει τα σχέδιά του.
Σε μια συνέντευξή του που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Νιούζγουικ" (9 Απριλίου 1973), ο Πρόεδρος Σαντάτ απείλησε ξανά με πόλεμο το Ισραήλ. Πολλές φορές κατά το 1973, οι Αραβικές δυνάμεις πραγματοποιούσαν μεγάλης κλίμακας ασκήσεις που αυτομάτως έθεταν το στρατό του Ισραήλ στο υψηλότερο επίπεδο συναγερμού, μόνο και μόνο για ν' ανακληθούν λίγες μέρες αργότερα. Η Ισραηλινή ηγεσία πίστευε τότε πως αν γινόταν μια επίθεση, η Ισραηλινή Αεροπορία θα μπορούσε να την αποκρούσει, καταστρέφοντας τόσο τα εναέρια όσο και στη συνέχεια τα επίγεια μέσα του εχθρού.
Σχεδόν ένα ολόκληρο χρόνο πριν τον πόλεμο, σε σύσκεψη στις 24 Οκτωβρίου 1972 με το Ανώτατο Συμβούλιο των Ενόπλων Δυνάμεων, ο Σαντάτ διακήρυξε την πρόθεσή του να πάει σε πόλεμο με το Ισραήλ, ακόμα και χωρίς την κατάλληλη σοβιετική υποστήριξη. Ο σχεδιασμός είχε ήδη αρχίσει από το 1971 και ολοκληρώθηκε σε απόλυτη μυστικότητα - ακόμα και οι ανώτεροι αξιωματικοί δε γνώριζαν τα πολεμικά σχέδια, σχεδόν ως την τελευταία εβδομάδα πριν την επίθεση, ενώ οι στρατιώτες έμαθαν για την επίθεση ελάχιστες ώρες πριν γίνει.
Το σχέδιο διπλής επίθεσης εναντίον του Ισραήλ, από κοινού με τη Συρία, πήρε το κωδικό όνομα "Επιχείρηση Badr" (Μπαντρ, η Αραβική λέξη για την "πανσέληνο"), από την ιστορική για το Ισλάμ Μάχη του Μπαντρ, στην οποία οι Μουσουλμάνοι, με αρχηγό τον Προφήτη Μωάμεθ νίκησαν τη φυλή των Κουραϊσιτών της Μέκκας το 624 μ.Χ.
O POΛOΣ TOY NAΣEP KAI H ΣTAΣH TΩN HΠA KAI EΣΣΔ
H μεταπολεμική ιστορία σημαδεύτηκε από την απόλυτη κυριαρχία των δύο νέων υπερδυνάμεων (HΠA και EΣΣΔ). Τρία κυρίως γεγονότα ανέδειξαν, για τις παλιές μεγάλες Ευρωπαϊκές δυνάμεις, το τέλος εποχής: η επιβολή του Αμερικανικού σχεδίου της κυβέρνησης Τρούμαν για την τύχη της μεταπολεμικής Γερμανίας, η σκληρότατη Σοβιετική παρέμβαση το 1956 στην Ουγγαρία και, τέλος, η σταδιακή αποαποικιοποίηση της Μέσης Ανατολής. H έξαρση του Αραβικού εθνικισμού οδήγησε πρώτα την ιρανική κυβέρνηση Μοσαντέγκ στην εθνικοποίηση της πετρελαιοβιομηχανίας του Ιράν και στην αποχώρηση των Βρετανικών στρατευμάτων.
Παράλληλα σχεδόν, η ανατροπή του Αιγύπτιου βασιλιά Φαρούκ, με εξέχουσα μορφή της εξέγερσης τον Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ, έφερε την ισχυρότερη Αραβική χώρα στα χέρια των ριζοσπαστών εθνικιστών. O Νάσερ, με έντονη αντιβρετανική ρητορική, επεδίωξε την κατοχύρωση της Αιγυπτιακής κυριαρχίας. Έτσι, το καλοκαίρι του 1956, ανήγγειλε την εθνικοποίηση της διώρυγας του Σουέζ. H Βρετανική κυβέρνηση του Άντονυ Ίντεν αντέδρασε στην ενδεχόμενη αποχώρηση των 80.000 Βρετανών στρατιωτών από τη βάση στο Σουέζ, του τελευταίου ίσως Αυτοκρατορικού προκεχωρημένου φυλακίου.
Σύμμαχος της Βρετανίας στάθηκε η Γαλλία και ο πρωθυπουργός Γκι Μολέ, ο οποίος θεωρούσε τον Νάσερ υποκινητή και προμηθευτή των Αλγερινών ανταρτών εναντίον της Γαλλικής κυριαρχίας. O τότε Αμερικανός πρόεδρος Αϊζενχάουερ, μέσω του υπουργού Εξωτερικών Τζον Φόστερ Ντάλες, ανέφερε σε επιστολή του προς τον Ιντεν ότι "θα ήταν σφάλμα ακόμη και η σκέψη για χρήση στρατιωτικής ισχύος αυτή τη στιγμή".
Τελικά, Βρετανικές και Γαλλικές δυνάμεις εισέβαλαν στις 4 Νοεμβρίου στο Σουέζ, αλλά οι σοβιετικές απειλές καθώς και η άρνηση των Αμερικανών να παρέμβουν οικονομικά στην ταυτόχρονη κρίση της στερλίνας, τους οδήγησαν στην αποχώρηση μετά από μόλις 48 ώρες. Αρκετοί θεωρούν λανθασμένη την Αμερικανική πολιτική, καθώς έκανε τους πιο αξιόπιστους συμμάχους τους να συνειδητοποιήσουν με απόλυτο τρόπο την ανικανότητά τους να ενεργούν αυτόνομα και κατά συνέπεια να χάσουν κάθε διάθεση για να διαδραματίσουν διεθνή ρόλο.
Oι HΠA, δηλαδή, επωμίστηκαν αποκλειστικά το ρόλο της "ανάσχεσης" της Σοβιετικής "απειλής". Κυρίως όμως, είχε ως αποτέλεσμα την προσέγγιση του Νάσερ προς την ΕΣΣΔ. Tο 1955 ο Κρούστσεφ πέτυχε την τολμηρή κίνηση της επέκτασης της Σοβιετικής επιρροής προς τη M. Ανατολή και πέρασε με ένα άλμα την cordon sanitaire, δηλαδή, τη ζώνη που είχαν κατασκευάσει οι HΠA γύρω από τη Σοβιετική Ένωση. H συμφωνία με τον Νάσερ προέβλεπε την παροχή στρατιωτικού υλικού και την ταυτόχρονη επίσκεψη Σοβιετικών συμβούλων στην Αίγυπτο.
Ταυτόχρονα, η ΕΣΣΔ ανέλαβε τη χρηματοδότηση του τεράστιου έργου της ανέγερσης του φράγματος του Ασσουάν. Tο 1967 οι Αραβοϊσραηλινές σχέσεις κλονίστηκαν ανεπανόρθωτα με την αιφνιδιαστική και συντριπτική προέλαση των Ισραηλινών δυνάμεων στο Σινά, στη δυτική όχθη του Ιορδάνη και στα υψώματα του Γκολάν κατά τον πόλεμο των Eξι Hμερών. H καταστροφή του Αιγυπτιακού και Συριακού στρατού ήταν σχεδόν καθολική.
O Νάσερ παρέμεινε στην εξουσία, αφού διατηρούσε ακόμη το λαϊκό έρεισμα και διατύπωσε στη σύνοδο των Αραβικών κρατών, στο Χαρτούμ του Σουδάν, την πολιτική των "Τριών Όχι" (όχι στην ειρήνη, στην αναγνώριση του Ισραήλ και στις διαπραγματεύσεις με αυτό). Παράλληλα η αδιαλλαξία του Ισραήλ δυσχέρανε το έργο του Σουηδού διπλωμάτη και μεσολαβητή του OHE, Γκούναρ Γιάρινγκ.
ΑΛΛΑΓΗ ΠOΛITIKHΣ
Ύστερα από το φιάσκο των Eξι Hμερών, ξεκίνησε ένα εντατικό εξοπλιστικό πρόγραμμα από τον Νάσερ. Ποτέ άλλοτε δεν εξήχθησαν από τους Σοβιετικούς τόσο μαζικά, τελευταίας τεχνολογίας οπλικά συστήματα και μάλιστα προς μία χώρα εκτός του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Στις αρχές του 1969, η ροή των όπλων ήταν τόσο ιλιγγιώδης, που είχε αντικαταστήσει όλο το κατεστραμμένο υλικό από τον πόλεμο του '67.
Επιπλέον, 3.000 Σοβιετικοί στρατιωτικοί σύμβουλοι στάλθηκαν στο Κάιρο ανεβάζοντας το συνολικό αριθμό, συμπεριλαμβανομένων αξιωματικών, πιλότων και χειριστών οπλικών συστημάτων περίπου στους 20.000. Από τον Ιούλιο του '69, ο Νάσερ αλλά και ο Ασάντ, τον οποίο είχαν επιτυχώς προσεγγίσει οι Σοβιετικοί, εγκαινίασαν τον "Πόλεμο της Φθοράς". Μικρής κλίμακας συγκρούσεις πραγματοποιήθηκαν σε όλο το μήκος της ανατολικής όχθης της διώρυγας του Σουέζ. O Νάσερ πίστευε ότι η Αίγυπτος είχε τη δυνατότητα να αντεπεξέλθει των απωλειών, ενώ το Ισραήλ δεν διέθετε το ανθρώπινο δυναμικό για να συνεχίσει έναν μακροχρόνιο πόλεμο "φθοράς".
O αιφνίδιος, όμως, θάνατος του Νάσερ τον Σεπτέμβριο του 1970 έβαλε τέλος σε αυτή τη στρατηγική. O Aνουάρ Σαντάτ, εκπρόσωπος μίας πιο συντηρητικής πολιτικής, ανέλαβε την εξουσία. O Σαντάτ γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου του 1918 κοντά στο Δέλτα του Νείλου. O πατέρας του ήταν Αιγύπτιος και η μητέρα του από το Σουδάν. Αποφοίτησε από τη Βασιλική Στρατιωτική Ακαδημία στο Κάιρο το 1938 και πήρε μέρος, ως μέλος του Κινήματος των Ελεύθερων Αξιωματικών, στο πραξικόπημα του 1952. Την περίοδο του θανάτου του Νάσερ, ο Σαντάτ ήταν αντιπρόεδρος της κυβέρνησης.
H μάχη για τη διαδοχή του Νάσερ με τον Αλί Σάμπρι (εκφραστή της "αριστερής" πολιτικής) κλιμακώθηκε το 1971. O Σαντάτ επικράτησε, καθώς ήλεγχε την πλειονότητα του Στρατού. O Σαντάτ συνειδητοποίησε ότι το οικονομικο-πολιτικό σύστημα της Αιγύπτου θα έπρεπε να μεταστραφεί σταδιακά και να επιχειρηθεί το άνοιγμα στην παγκόσμια αγορά. Παρόλο που δεν ήταν δυνατό να απαγκιστρωθεί άμεσα από τη Σοβιετική υποστήριξη, η εγκατάλειψη του Σοβιετικού άρματος γινόταν ολοένα και πιο αναγκαία.
Στις 18 Ιουλίου 1972, όμως, ο Σαντάτ προέβη, χρησιμοποιώντας προσεκτική φρασεολογία, στην απόφαση για τον εξοβελισμό όλων των Σοβιετικών συμβούλων από τον Αιγυπτιακό στρατό. H διατύπωση δεν οδηγούσε σε οριστική ρήξη τις διμερείς σχέσεις, διαφάνηκαν όμως τα βαθύτερα αίτια. Πρώτιστα, το 1972 η πολιτική της "Συγκράτησης" βρισκόταν σε πλήρη εφαρμογή από HΠA και EΣΣΔ. H τακτική όμως "όχι πόλεμος, όχι ειρήνη" σε καμία περίπτωση δεν εξυπηρετούσε τα Αιγυπτιακά συμφέροντα. Επιπλέον, θα πρέπει να τονιστεί ότι η πολιτική των Αραβικών καθεστώτων δεν ήταν και τόσο συμπαγής.
Από την εποχή του Νάσερ, τα Αραβικά καθεστώτα διαχωρίζονταν στους ριζοσπάστες εθνικιστές (Συρία, Αίγυπτος) και στα συντηρητικά, όπως αυτό του Βασιλιά Χουσεΐν της Ιορδανίας και του Φαΰζάλ της Σαουδικής Αραβίας. Προτού, λοιπόν, ο Σαντάτ επιχειρήσει το άνοιγμα προς τις HΠA, αντιλήφθηκε την απόλυτη ανάγκη για ένα αποφασιστικό χτύπημα εναντίον του Ισραήλ και γι' αυτό το λόγο ήταν ακόμη εξαρτημένος από τα Σοβιετικά όπλα. Oι Ισραηλινοί ανέλυαν ακόμη την εποχή του 1972 - 1973 την Αραβοϊσραηλινή διαμάχη περισσότερο με στρατιωτικούς παρά πολιτικούς όρους.
Σύμφωνα με τον μετέπειτα Ισραηλινό πρωθυπουργό, Χαΐμ Χέρτζογκ: "H Ισραηλινή ηγεσία σκεφτόταν με το πνεύμα ότι με ένα άρμα και ένα αεροσκάφος μπορούσαν να καταφέρουν τα πάντα." Tον Ιανουάριο του 1971, το Συμβούλιο Ασφαλείας αποφάσισε την εκ νέου διαπραγμάτευση για ειρήνευση. O Γιάρινγκ, με βάση το ψήφισμα 242 και σε συνεννόηση με την κυβέρνηση Νίξον και τον Κίσινγκερ, ζήτησε τις απαραίτητες υποχωρήσεις και από τις δύο πλευρές. Tον Φεβρουάριο, ο Σαντάτ απάντησε για πρώτη φορά θετικά.
H πρωθυπουργός, όμως, του Ισραήλ, Γκόλντα Mέιρ, κατηγόρησε τον Γιάρινγκ αλλά και το γενικό γραμματέα του OHE, Γιου Θαντ, ότι απαιτούσε την πλήρη αποχώρηση των Ισραηλινών στο quid pro quo καθεστώς και κατέληξε ότι:
"Το Ισραήλ δεν πρόκειται να αποσυρθεί στα προ του 1967 σύνορα. Αυτό θα καθιστούσε ξανά το Ισραήλ εδαφικά ευπρόσβλητο." O υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Aμπα Εμπαν, αλλά και η Μέιρ με συνέντευξή της στους "Times" του Λονδίνου τον Mάρτιο του '71, διακήρυξε: "Tο Ισραήλ πρέπει να ελέγχει το Σαρμ ελ Σιάκ (την περιοχή στο νοτιότερο άκρο της χερσονήσου του Σινά, ανάμεσα στην Ερυθρά Θάλασσα και στο όρος Σινά), την Ιερουσαλήμ, τη Γάζα και κάποια σημαντικά σημεία στη Δυτική Oχθη."
O ήρωας του '67 και τότε υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Μοσέ Νταγιάν, υποστήριξε τότε ότι προτιμά "Το Σαρμ ελ Σιάκ χωρίς ειρήνη παρά ειρήνη χωρίς το Σαρμ ελ Σιάκ". H αποτυχία της διπλωματικής οδού οδηγούσε τον Σαντάτ σε δύο επιλογές: παράδοση άνευ όρων ή πόλεμο. Επέλεξε τη δεύτερη. Από το καλοκαίρι του 1972, Αίγυπτος και Συρία προετοιμάζονταν για το κτύπημα και η ειρωνεία είναι ότι η περιβόητη "αιφνιδιαστική" επίθεση του Γιομ - Κιπούρ είχε πολλές φορές "διαφημιστεί" ύστερα από δημόσιες απειλές προς το Ισραήλ.
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ
Η Ισραηλινή στρατηγική ήταν, για το μεγαλύτερο της μέρος, βασισμένη στη γενική αρχή πως αν ο πόλεμος ήταν άμεσα επικείμενος, το Ισραήλ θα εξαπέλυε ένα προληπτικό χτύπημα. Είχε υπολογιστεί πως οι υπηρεσίες αντικατασκοπίας του Ισραήλ θα έδιναν, στη χειρότερη περίπτωση, προειδοποίηση περίπου 48 ωρών πριν μια Αραβική επίθεση. Η Γκόλντα Μέιρ, ο Μοσέ Νταγιάν, και ο Ισραηλινός στρατηγός Δαβίδ Ελάζαρ, συναντήθηκαν στις 08:05 το πρωινό του Γιομ Κιπούρ, έξι ώρες πριν ν’ αρχίσει ο πόλεμος. Ο Νταγιάν άνοιξε την συνάντηση υποστηρίζοντας πως ο πόλεμος δεν ήταν μια βεβαιότητα.
Ο Ελάζαρ ακολούθως παρουσίασε την διαφωνία του, υπερθεματίζοντας για προληπτική επίθεση εναντίον των Συριακών αεροδρομίων νωρίς το μεσημέρι, εναντίον των Συριακών πυραύλων στις 15:00, και εναντίον των Συριακών κυρίως ενόπλων δυνάμεων στις 17:00. «Όταν ολοκληρώθηκαν οι παρουσιάσεις, η πρωθυπουργός κόμπιαζε για λίγα λεπτά αλλά μετά κατέληξε σε καθαρή απόφαση. Δεν θα γινόταν προληπτική επίθεση. Το Ισραήλ ίσως να χρειαζόταν Αμερικανική βοήθεια σύντομα και θα ήταν επιβεβλημένο να μην κατηγορηθεί πως άρχισε τον πόλεμο. ''Αν χτυπήσουμε πρώτοι, δεν θα πάρουμε βοήθεια από κανέναν'', είπε».
Τα Ευρωπαϊκά κράτη, υπό την απειλή εμπορικού μποϋκοτάζ και ενός Αραβικού πετρελαϊκού εμπάργκο που θα εκτίναζε στα ύψη τις τιμές του πετρελαίου, είχαν σταματήσει να τροφοδοτούν το Ισραήλ με πολεμοφόδια. Συνεπώς, το Ισραήλ εξαρτάτο αποκλειστικώς από τις Ηνωμένες Πολιτείες για το στρατιωτικό του επανεφοδιασμό, και είχε καταστεί ιδιαιτέρως ευαίσθητο σε οτιδήποτε μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο αυτή τη σχέση. Αφότου η Μέιρ πήρε την απόφαση της, πληροφόρησε τις Ηνωμένες Πολιτείες πως το Ισραήλ δε σκόπευε να ενεργήσει πρώτο και ζήτησε όπως οι προσπάθειες των ΗΠΑ να κατευθυνθούν στην αποτροπή του πολέμου.
Αργότερα έφτασε ένα μήνυμα από τον τότε (Εβραϊκής καταγωγής) Αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών Χένρυ Κίσινγκερ, το οποίο έλεγε: «Μην ενεργήσετε πρώτοι». Την ίδια ώρα, ο Κίσινγκερ προέτρεψε τους Σοβιετικούς να χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους για ν’ αποτρέψουν τον πόλεμο, ήλθε σε επικοινωνία με την Αίγυπτο και της ανέφερε το μήνυμα του Ισραήλ πως δε θα ενεργούσε πρώτο, και έστειλε μηνύματα σε άλλες Αραβικές κυβερνήσεις για να στρατολογήσει τη βοήθειά τους στο σκοπό του μετριοπαθούς χειρισμού της καταστάσεως. Αυτές οι προσπάθειες έγιναν την τελευταία στιγμή και ήταν μάταιες.
Σύμφωνα με τον Χένρυ Κίσινγκερ, αν το Ισραήλ χτυπούσε πρώτο, δε θα είχαν πάρει ''ούτε νύχι''. Ο Δαβίδ Ελάζαρ πρότεινε την κινητοποίηση ολόκληρης της Αεροπορίας και τεσσάρων τεθωρακισμένων μεραρχιών, συνολικά 100.000 με 120.000 άντρες, ενώ ο Νταγιάν ήταν υπέρ την κινητοποίησης της Αεροπορίας και δύο τεθωρακισμένων μεραρχιών, συνολικά περίπου 70.000 άντρες. Η Μέιρ τάχθηκε υπέρ της πρότασης του Ελάζαρ, και ξεκίνησε η επιστράτευση.
Ο Ανουάρ Σαντάτ το 1972 δήλωσε δημόσια πως η Αίγυπτος ήταν δεσμευμένη να πάει σε πόλεμο με το Ισραήλ, και πως ήταν προετοιμασμένος να «θυσιάσει ένα εκατομμύριο Αιγυπτίους στρατιώτες».
Από το τέλος του 1972, η Αίγυπτος ξεκίνησε μια μεθοδική προσπάθεια να επαυξήσει σταδιακά τις δυνάμεις της, παραλαμβάνοντας αεριωθούμενα μαχητικά MiG-21, Σοβιετικούς αντιαεροπορικούς πυραύλους SA-2, SA-3, SA-6 και SA-7, Σοβιετικά τεθωρακισμένα άρματα μάχης T-55 και T-62, αντιαρματικά RPG-7, καθώς και τους αντιαρματικούς κατευθυνόμενους πυραύλους AT-3 Sagger από τη Σοβιετική Ένωση, βελτιώνοντας και τις στρατιωτικές της τακτικές, βασισμένες σε Σοβιετικά δόγματα για το πεδίο της μάχης.
Οι στρατηγοί, που είχαν μεγάλο μέρος της ευθύνης για την πανωλεθρία του 1967, αντικαταστάθηκαν με ικανότερους. Ο ρόλος των υπερδυνάμεων επίσης, ήταν ένας βασικός παράγοντας στην έκβαση των δύο πολέμων. Η πολιτική της Σοβιετικής Ένωσης ήταν μια από τις αιτίες της στρατιωτικής αδυναμίας της Αιγύπτου. Ο Νάσερ μπορούσε να πάρει το υλικό για αντιαεροπορική πυραυλική άμυνα μόνο αφότου πήγαινε στη Μόσχα και εκλιπαρούσε τους ηγέτες του Κρεμλίνου.
Ο Σαντάτ τούς είπε πως αν δεν του δίνονταν οι προμήθειες και τελευταίας τεχνολογίας πολεμικό υλικό, έπρεπε να γυρίσει στην Αίγυπτο και να πει στον Αιγυπτιακό λαό πως η Μόσχα τον εγκατέλειψε, και μετά έπρεπε να παραδώσει την εξουσία σε έναν από τους ισότιμούς του, που θα μπορούσε να συνδιαλλαγεί με τους Αμερικανούς. Οι Αμερικάνοι μετά απ’ αυτό θα είχαν το πάνω χέρι στην περιοχή, κάτι που η Μόσχα δε μπορούσε να επιτρέψει.
Ένας από τους κρυφούς στόχους της Αιγύπτου στον "Πόλεμο της Φθοράς" ήταν ν’ αναγκάσει τη Σοβιετική Ένωση να προμηθεύσει την Αίγυπτο με πιο εξελιγμένα όπλα και πολεμικό υλικό. Η Αίγυπτος ένιωθε πως ο μόνος τρόπος για να πείσει τους Σοβιετικούς ηγέτες για την ανεπάρκεια σχεδόν του συνόλου του αεροπορικού και αντιαεροπορικού οπλικού υλικού που της είχαν δώσει μετά το 1967, ήταν να δοκιμάσει τα Σοβιετικά όπλα εναντίον του αναπτυγμένου οπλικού συνόλου των ΗΠΑ, τον οποίο κατείχε το Ισραήλ.
Η πολιτική του Νάσερ μετά την ήττα του 1967 συγκρούστηκε μ’ αυτήν της Σοβιετικής Ένωσης. Οι Σοβιετικοί ήθελαν ν’ αποφύγουν μια νέα σύγκρουση μεταξύ των Αράβων και των Ισραηλινών, έτσι ώστε να μη συρθούν σε αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η πραγματικότητα της κατάστασης έγινε προφανής όταν οι υπερδυνάμεις συναντήθηκαν στο Όσλο και συμφώνησαν στη διατήρηση του status quo. Αυτό ήταν απαράδεκτο για τους Αιγύπτιους ηγέτες, και όταν ανακαλύφθηκε πως οι Αιγυπτιακές προετοιμασίες για το πέρασμα της Διώρυγας του Σουέζ διέρρευσαν, έγινε επιβεβλημένη η απομάκρυνση των Σοβιετικών από την Αίγυπτο.
Τον Ιούλιο του 1972, ο Σαντάτ έδιωξε σχεδόν όλους εκ του συνόλου των 20.000 Σοβιετικών στρατιωτικούς συμβούλους στη χώρα και αναπροσανατόλισε την εξωτερική πολιτική με πιο ευνοϊκή στάση έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι Σύριοι πάραυτα έμειναν κοντά στη Σοβιετική Ένωση. Οι Σοβιετικοί είχαν την πίστη πως οι πιθανότητες του Σαντάτ σε έναν πόλεμο θα ήταν λίγες. Προειδοποίησαν πως κάθε προσπάθεια να περάσουν τη βαριά οχυρωμένη και φρουρούμενη Διώρυγα του Σουέζ, θα προκαλούσε τεράστιες απώλειες.
Οι Σοβιετικοί, που επιζητούσαν τη διπλωματική αποκλιμάκωση, δεν είχαν συμφέρον να δουν αποσταθεροποιημένη τη Μέση Ανατολή. Σε μια συνάντηση του τον Ιούνιο του 1973 με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον, ο Σοβιετικός ηγέτης Λεονίντ Μπρέζνιεφ είχε προτείνει την υποχώρηση του Ισραήλ στα σύνορα του 1967 (πριν τον τότε πόλεμο). Ο Μπρέζνιεφ είπε πως αν δεν το έκανε το Ισραήλ, «θα δυσκολευτούμε να κρατήσουμε την ανάφλεξη της στρατιωτικής κατάστασης» - μια ένδειξη πως η Σοβιετική Ένωση δε μπορούσε να συγκρατήσει τον Σαντάτ ν΄ ανασχέσει τα σχέδιά του.
Σε μια συνέντευξή του που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Νιούζγουικ" (9 Απριλίου 1973), ο Πρόεδρος Σαντάτ απείλησε ξανά με πόλεμο το Ισραήλ. Πολλές φορές κατά το 1973, οι Αραβικές δυνάμεις πραγματοποιούσαν μεγάλης κλίμακας ασκήσεις που αυτομάτως έθεταν το στρατό του Ισραήλ στο υψηλότερο επίπεδο συναγερμού, μόνο και μόνο για ν' ανακληθούν λίγες μέρες αργότερα. Η Ισραηλινή ηγεσία πίστευε τότε πως αν γινόταν μια επίθεση, η Ισραηλινή Αεροπορία θα μπορούσε να την αποκρούσει, καταστρέφοντας τόσο τα εναέρια όσο και στη συνέχεια τα επίγεια μέσα του εχθρού.
Σχεδόν ένα ολόκληρο χρόνο πριν τον πόλεμο, σε σύσκεψη στις 24 Οκτωβρίου 1972 με το Ανώτατο Συμβούλιο των Ενόπλων Δυνάμεων, ο Σαντάτ διακήρυξε την πρόθεσή του να πάει σε πόλεμο με το Ισραήλ, ακόμα και χωρίς την κατάλληλη σοβιετική υποστήριξη. Ο σχεδιασμός είχε ήδη αρχίσει από το 1971 και ολοκληρώθηκε σε απόλυτη μυστικότητα - ακόμα και οι ανώτεροι αξιωματικοί δε γνώριζαν τα πολεμικά σχέδια, σχεδόν ως την τελευταία εβδομάδα πριν την επίθεση, ενώ οι στρατιώτες έμαθαν για την επίθεση ελάχιστες ώρες πριν γίνει.
Το σχέδιο διπλής επίθεσης εναντίον του Ισραήλ, από κοινού με τη Συρία, πήρε το κωδικό όνομα "Επιχείρηση Badr" (Μπαντρ, η Αραβική λέξη για την "πανσέληνο"), από την ιστορική για το Ισλάμ Μάχη του Μπαντρ, στην οποία οι Μουσουλμάνοι, με αρχηγό τον Προφήτη Μωάμεθ νίκησαν τη φυλή των Κουραϊσιτών της Μέκκας το 624 μ.Χ.
O POΛOΣ TOY NAΣEP KAI H ΣTAΣH TΩN HΠA KAI EΣΣΔ
H μεταπολεμική ιστορία σημαδεύτηκε από την απόλυτη κυριαρχία των δύο νέων υπερδυνάμεων (HΠA και EΣΣΔ). Τρία κυρίως γεγονότα ανέδειξαν, για τις παλιές μεγάλες Ευρωπαϊκές δυνάμεις, το τέλος εποχής: η επιβολή του Αμερικανικού σχεδίου της κυβέρνησης Τρούμαν για την τύχη της μεταπολεμικής Γερμανίας, η σκληρότατη Σοβιετική παρέμβαση το 1956 στην Ουγγαρία και, τέλος, η σταδιακή αποαποικιοποίηση της Μέσης Ανατολής. H έξαρση του Αραβικού εθνικισμού οδήγησε πρώτα την ιρανική κυβέρνηση Μοσαντέγκ στην εθνικοποίηση της πετρελαιοβιομηχανίας του Ιράν και στην αποχώρηση των Βρετανικών στρατευμάτων.
Παράλληλα σχεδόν, η ανατροπή του Αιγύπτιου βασιλιά Φαρούκ, με εξέχουσα μορφή της εξέγερσης τον Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ, έφερε την ισχυρότερη Αραβική χώρα στα χέρια των ριζοσπαστών εθνικιστών. O Νάσερ, με έντονη αντιβρετανική ρητορική, επεδίωξε την κατοχύρωση της Αιγυπτιακής κυριαρχίας. Έτσι, το καλοκαίρι του 1956, ανήγγειλε την εθνικοποίηση της διώρυγας του Σουέζ. H Βρετανική κυβέρνηση του Άντονυ Ίντεν αντέδρασε στην ενδεχόμενη αποχώρηση των 80.000 Βρετανών στρατιωτών από τη βάση στο Σουέζ, του τελευταίου ίσως Αυτοκρατορικού προκεχωρημένου φυλακίου.
Σύμμαχος της Βρετανίας στάθηκε η Γαλλία και ο πρωθυπουργός Γκι Μολέ, ο οποίος θεωρούσε τον Νάσερ υποκινητή και προμηθευτή των Αλγερινών ανταρτών εναντίον της Γαλλικής κυριαρχίας. O τότε Αμερικανός πρόεδρος Αϊζενχάουερ, μέσω του υπουργού Εξωτερικών Τζον Φόστερ Ντάλες, ανέφερε σε επιστολή του προς τον Ιντεν ότι "θα ήταν σφάλμα ακόμη και η σκέψη για χρήση στρατιωτικής ισχύος αυτή τη στιγμή".
Τελικά, Βρετανικές και Γαλλικές δυνάμεις εισέβαλαν στις 4 Νοεμβρίου στο Σουέζ, αλλά οι σοβιετικές απειλές καθώς και η άρνηση των Αμερικανών να παρέμβουν οικονομικά στην ταυτόχρονη κρίση της στερλίνας, τους οδήγησαν στην αποχώρηση μετά από μόλις 48 ώρες. Αρκετοί θεωρούν λανθασμένη την Αμερικανική πολιτική, καθώς έκανε τους πιο αξιόπιστους συμμάχους τους να συνειδητοποιήσουν με απόλυτο τρόπο την ανικανότητά τους να ενεργούν αυτόνομα και κατά συνέπεια να χάσουν κάθε διάθεση για να διαδραματίσουν διεθνή ρόλο.
Oι HΠA, δηλαδή, επωμίστηκαν αποκλειστικά το ρόλο της "ανάσχεσης" της Σοβιετικής "απειλής". Κυρίως όμως, είχε ως αποτέλεσμα την προσέγγιση του Νάσερ προς την ΕΣΣΔ. Tο 1955 ο Κρούστσεφ πέτυχε την τολμηρή κίνηση της επέκτασης της Σοβιετικής επιρροής προς τη M. Ανατολή και πέρασε με ένα άλμα την cordon sanitaire, δηλαδή, τη ζώνη που είχαν κατασκευάσει οι HΠA γύρω από τη Σοβιετική Ένωση. H συμφωνία με τον Νάσερ προέβλεπε την παροχή στρατιωτικού υλικού και την ταυτόχρονη επίσκεψη Σοβιετικών συμβούλων στην Αίγυπτο.
Ταυτόχρονα, η ΕΣΣΔ ανέλαβε τη χρηματοδότηση του τεράστιου έργου της ανέγερσης του φράγματος του Ασσουάν. Tο 1967 οι Αραβοϊσραηλινές σχέσεις κλονίστηκαν ανεπανόρθωτα με την αιφνιδιαστική και συντριπτική προέλαση των Ισραηλινών δυνάμεων στο Σινά, στη δυτική όχθη του Ιορδάνη και στα υψώματα του Γκολάν κατά τον πόλεμο των Eξι Hμερών. H καταστροφή του Αιγυπτιακού και Συριακού στρατού ήταν σχεδόν καθολική.
O Νάσερ παρέμεινε στην εξουσία, αφού διατηρούσε ακόμη το λαϊκό έρεισμα και διατύπωσε στη σύνοδο των Αραβικών κρατών, στο Χαρτούμ του Σουδάν, την πολιτική των "Τριών Όχι" (όχι στην ειρήνη, στην αναγνώριση του Ισραήλ και στις διαπραγματεύσεις με αυτό). Παράλληλα η αδιαλλαξία του Ισραήλ δυσχέρανε το έργο του Σουηδού διπλωμάτη και μεσολαβητή του OHE, Γκούναρ Γιάρινγκ.
ΑΛΛΑΓΗ ΠOΛITIKHΣ
Ύστερα από το φιάσκο των Eξι Hμερών, ξεκίνησε ένα εντατικό εξοπλιστικό πρόγραμμα από τον Νάσερ. Ποτέ άλλοτε δεν εξήχθησαν από τους Σοβιετικούς τόσο μαζικά, τελευταίας τεχνολογίας οπλικά συστήματα και μάλιστα προς μία χώρα εκτός του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Στις αρχές του 1969, η ροή των όπλων ήταν τόσο ιλιγγιώδης, που είχε αντικαταστήσει όλο το κατεστραμμένο υλικό από τον πόλεμο του '67.
Επιπλέον, 3.000 Σοβιετικοί στρατιωτικοί σύμβουλοι στάλθηκαν στο Κάιρο ανεβάζοντας το συνολικό αριθμό, συμπεριλαμβανομένων αξιωματικών, πιλότων και χειριστών οπλικών συστημάτων περίπου στους 20.000. Από τον Ιούλιο του '69, ο Νάσερ αλλά και ο Ασάντ, τον οποίο είχαν επιτυχώς προσεγγίσει οι Σοβιετικοί, εγκαινίασαν τον "Πόλεμο της Φθοράς". Μικρής κλίμακας συγκρούσεις πραγματοποιήθηκαν σε όλο το μήκος της ανατολικής όχθης της διώρυγας του Σουέζ. O Νάσερ πίστευε ότι η Αίγυπτος είχε τη δυνατότητα να αντεπεξέλθει των απωλειών, ενώ το Ισραήλ δεν διέθετε το ανθρώπινο δυναμικό για να συνεχίσει έναν μακροχρόνιο πόλεμο "φθοράς".
O αιφνίδιος, όμως, θάνατος του Νάσερ τον Σεπτέμβριο του 1970 έβαλε τέλος σε αυτή τη στρατηγική. O Aνουάρ Σαντάτ, εκπρόσωπος μίας πιο συντηρητικής πολιτικής, ανέλαβε την εξουσία. O Σαντάτ γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου του 1918 κοντά στο Δέλτα του Νείλου. O πατέρας του ήταν Αιγύπτιος και η μητέρα του από το Σουδάν. Αποφοίτησε από τη Βασιλική Στρατιωτική Ακαδημία στο Κάιρο το 1938 και πήρε μέρος, ως μέλος του Κινήματος των Ελεύθερων Αξιωματικών, στο πραξικόπημα του 1952. Την περίοδο του θανάτου του Νάσερ, ο Σαντάτ ήταν αντιπρόεδρος της κυβέρνησης.
H μάχη για τη διαδοχή του Νάσερ με τον Αλί Σάμπρι (εκφραστή της "αριστερής" πολιτικής) κλιμακώθηκε το 1971. O Σαντάτ επικράτησε, καθώς ήλεγχε την πλειονότητα του Στρατού. O Σαντάτ συνειδητοποίησε ότι το οικονομικο-πολιτικό σύστημα της Αιγύπτου θα έπρεπε να μεταστραφεί σταδιακά και να επιχειρηθεί το άνοιγμα στην παγκόσμια αγορά. Παρόλο που δεν ήταν δυνατό να απαγκιστρωθεί άμεσα από τη Σοβιετική υποστήριξη, η εγκατάλειψη του Σοβιετικού άρματος γινόταν ολοένα και πιο αναγκαία.
Στις 18 Ιουλίου 1972, όμως, ο Σαντάτ προέβη, χρησιμοποιώντας προσεκτική φρασεολογία, στην απόφαση για τον εξοβελισμό όλων των Σοβιετικών συμβούλων από τον Αιγυπτιακό στρατό. H διατύπωση δεν οδηγούσε σε οριστική ρήξη τις διμερείς σχέσεις, διαφάνηκαν όμως τα βαθύτερα αίτια. Πρώτιστα, το 1972 η πολιτική της "Συγκράτησης" βρισκόταν σε πλήρη εφαρμογή από HΠA και EΣΣΔ. H τακτική όμως "όχι πόλεμος, όχι ειρήνη" σε καμία περίπτωση δεν εξυπηρετούσε τα Αιγυπτιακά συμφέροντα. Επιπλέον, θα πρέπει να τονιστεί ότι η πολιτική των Αραβικών καθεστώτων δεν ήταν και τόσο συμπαγής.
Από την εποχή του Νάσερ, τα Αραβικά καθεστώτα διαχωρίζονταν στους ριζοσπάστες εθνικιστές (Συρία, Αίγυπτος) και στα συντηρητικά, όπως αυτό του Βασιλιά Χουσεΐν της Ιορδανίας και του Φαΰζάλ της Σαουδικής Αραβίας. Προτού, λοιπόν, ο Σαντάτ επιχειρήσει το άνοιγμα προς τις HΠA, αντιλήφθηκε την απόλυτη ανάγκη για ένα αποφασιστικό χτύπημα εναντίον του Ισραήλ και γι' αυτό το λόγο ήταν ακόμη εξαρτημένος από τα Σοβιετικά όπλα. Oι Ισραηλινοί ανέλυαν ακόμη την εποχή του 1972 - 1973 την Αραβοϊσραηλινή διαμάχη περισσότερο με στρατιωτικούς παρά πολιτικούς όρους.
Σύμφωνα με τον μετέπειτα Ισραηλινό πρωθυπουργό, Χαΐμ Χέρτζογκ: "H Ισραηλινή ηγεσία σκεφτόταν με το πνεύμα ότι με ένα άρμα και ένα αεροσκάφος μπορούσαν να καταφέρουν τα πάντα." Tον Ιανουάριο του 1971, το Συμβούλιο Ασφαλείας αποφάσισε την εκ νέου διαπραγμάτευση για ειρήνευση. O Γιάρινγκ, με βάση το ψήφισμα 242 και σε συνεννόηση με την κυβέρνηση Νίξον και τον Κίσινγκερ, ζήτησε τις απαραίτητες υποχωρήσεις και από τις δύο πλευρές. Tον Φεβρουάριο, ο Σαντάτ απάντησε για πρώτη φορά θετικά.
H πρωθυπουργός, όμως, του Ισραήλ, Γκόλντα Mέιρ, κατηγόρησε τον Γιάρινγκ αλλά και το γενικό γραμματέα του OHE, Γιου Θαντ, ότι απαιτούσε την πλήρη αποχώρηση των Ισραηλινών στο quid pro quo καθεστώς και κατέληξε ότι:
"Το Ισραήλ δεν πρόκειται να αποσυρθεί στα προ του 1967 σύνορα. Αυτό θα καθιστούσε ξανά το Ισραήλ εδαφικά ευπρόσβλητο." O υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Aμπα Εμπαν, αλλά και η Μέιρ με συνέντευξή της στους "Times" του Λονδίνου τον Mάρτιο του '71, διακήρυξε: "Tο Ισραήλ πρέπει να ελέγχει το Σαρμ ελ Σιάκ (την περιοχή στο νοτιότερο άκρο της χερσονήσου του Σινά, ανάμεσα στην Ερυθρά Θάλασσα και στο όρος Σινά), την Ιερουσαλήμ, τη Γάζα και κάποια σημαντικά σημεία στη Δυτική Oχθη."
O ήρωας του '67 και τότε υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Μοσέ Νταγιάν, υποστήριξε τότε ότι προτιμά "Το Σαρμ ελ Σιάκ χωρίς ειρήνη παρά ειρήνη χωρίς το Σαρμ ελ Σιάκ". H αποτυχία της διπλωματικής οδού οδηγούσε τον Σαντάτ σε δύο επιλογές: παράδοση άνευ όρων ή πόλεμο. Επέλεξε τη δεύτερη. Από το καλοκαίρι του 1972, Αίγυπτος και Συρία προετοιμάζονταν για το κτύπημα και η ειρωνεία είναι ότι η περιβόητη "αιφνιδιαστική" επίθεση του Γιομ - Κιπούρ είχε πολλές φορές "διαφημιστεί" ύστερα από δημόσιες απειλές προς το Ισραήλ.
Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΑΙΦΝΙΔΙΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ
Το Τμήμα Ερευνών της Διεύθυνσης Στρατιωτικής Αντικατασκοπίας των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων (εν συντομία “Aman”) ήταν υπεύθυνο για την σχηματοποίηση της Ισραηλινής αντικατασκοπευτικής αποτίμησης. Οι αποτιμήσεις τους στην πιθανότητα της εισβολής ήταν βασισμένες σε διάφορες υποθέσεις. Αρχικώς έγινε, σωστά όπως αποδείχθηκε αργότερα, η υπόθεση πως η Συρία δεν έμπαινε σε πόλεμο αν δεν έμπαινε και η Αίγυπτος.
Δεύτερον, το τμήμα έμαθε από υψηλόβαθμο Αιγύπτιο πληροφοριοδότη, πως η Αίγυπτος ήθελε να ξαναπάρει όλο το Σινά, αλλά δε θα έμπαινε σε πόλεμο ώσπου να παραλάβει τα μαχητικά - βομβαρδιστικά MiG - 23 για να εξουδετερώσει την Ισραηλινή Αεροπορία, και πυραύλους Scud για να χρησιμοποιηθούν εναντίον των Ισραηλινών πόλεων, ώστε να εμποδίσουν Ισραηλινές επιθέσεις εναντίον των Αιγυπτιακών υποδομών.
Από τη στιγμή που δεν πήραν τα MiG - 23, και οι πύραυλοι Scud είχαν φτάσει στην Αίγυπτο μόνο από τη Βουλγαρία στα τέλη Αυγούστου και η εκπαίδευση των Αιγυπτιακών επίγειων πληρωμάτων θα έπαιρνε τέσσερις μήνες, η Aman προέβλεψε πως ο πόλεμος με την Αίγυπτο δεν ήταν άμεσος. Αυτή η υπόθεση σχετικώς με τα στρατηγικά σχέδια της Αιγύπτου, γνωστή ως «tο concept», προκαταλάμβανε σε μεγάλο βαθμό τη σκέψη του τμήματος και το οδήγησε να απορρίπτει άλλες πολεμικές προειδοποιήσεις.
Αργότερα αποκαλύφθηκε σ’ ένα βιβλίο που εκδόθηκε από τον Ισραηλινό ιστορικό Roni Bregman, με έδρα το Λονδίνο, πως ο πληροφοριοδότης (ή πιθανώς και διπλός πράκτορας) δεν ήταν άλλος από τον επιχειρηματία Ασράφ Μαρουάν, ισχυρό Αιγύπτιο οικονομικό και πολιτικό παράγοντα (όταν ο επιχειρηματίας πέθανε κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες το 2007 στο Λονδίνο, παρασημοφορήθηκε και από την Αιγυπτιακή, και από την Ισραηλινή κυβέρνηση, που αμφότερες δήλωσαν πως πρόσφερε πολύτιμες υπηρεσίες στις χώρες τους, οι οποίες όμως, για «ειδικούς λόγους», έπρεπε να μείνουν απόρρητες).
Οι Αιγύπτιοι έκαναν πάρα πολλά για να προάγουν αυτή την παρανόηση. Και οι Ισραηλινοί και οι Αμερικανοί πίστευαν πως η έξωση των Σοβιετικών στρατιωτικών παρατηρητών είχε μειώσει σοβαρά την αποτελεσματικότητα του Αιγυπτιακού Στρατού. Οι Αιγύπτιοι εξασφάλιζαν την ύπαρξη ενός συνεχούς κύματος ψευδών πληροφοριών, πως υπήρχαν προβλήματα συντήρησης και έλλειψη προσωπικού για να λειτουργήσει τον πιο εξελιγμένο εξοπλισμό. Οι Αιγύπτιοι έκαναν επαναλαμβανόμενες παραπλανητικές αναφορές για έλλειψη ανταλλακτικών, οι οποίες έφτασαν στους Ισραηλινούς.
Ο Σαντάτ είχε μπει σε μια πολιτική των άκρων εδώ και τόσο καιρό, που οι συνεχείς πολεμικές του απειλές είχαν κουράσει όλο τον κόσμο σε τέτοιο βαθμό, ώστε τις αγνοούσε. Το Μάιο και τον Αύγουστο του 1973, ο Αιγυπτιακός στρατός είχε ξεκινήσει ασκήσεις στα σύνορα και το αποτέλεσμα ήταν οι δύο επιστρατεύσεις που πραγματοποίησε ως απάντηση το Ισραήλ, να του στοιχίσουν περίπου $10 εκατομμύρια. Την εβδομάδα πριν το Γιομ - Κιπούρ, ο Αιγυπτιακός στρατός πραγματοποίησε εκπαιδευτική άσκηση διάρκειας μιας εβδομάδας δίπλα από τη Διώρυγα του Σουέζ.
Η Ισραηλινή αντικατασκοπία, ανιχνεύοντας μεγάλες κινήσεις στρατευμάτων προς τη διώρυγα, τις εξέλαβε ως απλές εκπαιδευτικές ασκήσεις. Κινήσεις των Συριακών στρατευμάτων προς τα σύνορα ήταν αινιγματικές, αλλά δε συνιστούσαν όχι απειλή, επειδή η Aman πίστευε πως δε μπορούσαν να επιτεθούν χωρίς την Αίγυπτο και η Αίγυπτος δε θα έκανε επίθεση χωρίς να φτάσει το οπλικό υλικό που περίμενε. Στις 27 και στις 30 Σεπτεμβρίου, κλήθηκαν στον Αιγυπτιακό στρατό δύο κλάσεις εφέδρων για να συμμετέχουν σ’ αυτές τις ασκήσεις.
Δύο μέρες πριν την έκρηξη του πολέμου, στις 4 Οκτωβρίου, η Αιγυπτιακή κυβέρνηση ανακοίνωσε δημόσια την αποστράτευση μέρους των εφέδρων που κλήθηκαν στις 27 Σεπτεμβρίου, για ν’ αποκοιμίσουν τις Ισραηλινές υποψίες. Αποστρατεύθηκαν 20.000 άνδρες, και ακολούθως κάποιοι απ’ αυτούς έφυγαν απευθείας για να πραγματοποιήσουν το ετήσιο προσκύνημα στη Μέκκα. Ο προφανής λόγος για τον οποίο επιλέχθηκε η Εβραϊκή γιορτή του "Γιομ - Κιπούρ" («Εξιλασμός» στα Ελληνικά), για την εκδήλωση της αιφνιδιαστικής επίθεσης εναντίον του Ισραήλ, ήταν πως εκείνη τη συγκεκριμένη μέρα, σε αντίθεση με κάθε άλλη Εβραϊκή εορτή, τα πάντα στο Ισραήλ "νεκρώνουν".
Στο Γιομ - Κιπούρ, την ιερότερη μέρα των Εβραίων, όχι μόνο οι θρησκευόμενοι, αλλά το σύνολο των Εβραίων νηστεύουν, αποφεύγουν κάθε χρήση φωτιάς, ηλεκτρικού, μηχανών, επικοινωνιών κτλ, και οι οδικές μεταφορές και γενικότερη κυκλοφορία σταματούν. Πολλοί στρατιώτες έπαιρναν άδεια για να γιορτάσουν στο σπίτι τους και το Ισραήλ ήταν σε μεγάλο βαθμό ευάλωτο, ειδικά με μεγάλο μέρος του στρατού ανενεργό. Ο πόλεμος επίσης συνέπιπτε με το Μουσουλμανικό μήνα του Ραμαζανίου, που σήμαινε πως οι περισσότεροι Μουσουλμάνοι στρατιώτες νήστευαν κι αυτοί.
Πολλοί άλλοι πιστεύουν πως η επίθεση τη μέρα του Γιομ - Κιπούρ, όσο κι αν δεν είναι εύκολα πιστευτό, βοήθησε το Ισραήλ να κινητοποιήσει τους εφέδρους του από τα σπίτια και τις συναγωγές τους, επειδή η φύση της εορτής σήμαινε πως οι δρόμοι και οι επικοινωνίες ήταν ολάνοιχτες, και βοηθήθηκε η οργάνωση, επιστράτευση και άμεση προώθηση των στρατιωτών. Παρά την άρνησή του να συμμετάσχει στην επίθεση, ο Βασιλιάς Χουσεΐν της Ιορδανίας «είχε συναντηθεί με τον Σαντάτ και τον Άσαντ στην Αλεξάνδρεια, δύο εβδομάδες προηγουμένως.
Έχοντας υπόψη την αμοιβαία καχυποψία που επικρατούσε ανάμεσα στους Άραβες ηγέτες, μάλλον δεν του ειπώθηκαν συγκεκριμένα πολεμικά σχέδια. Είναι όμως πιθανόν πως ο Σαντάτ και ο Άσαντ είχαν εκφράσει την προοπτική τους για πόλεμο εναντίον του Ισραήλ με γενικούς όρους, για να εκμαιεύσουν την πιθανότητα να τους ακολουθήσει η Ιορδανία». Τη νύχτα της 25ης Σεπτεμβρίου, ο Χουσεΐν πήγε μυστικά στοΤελ Αβίβ για να προειδοποιήσει την Ισραηλινή Πρωθυπουργό Γκόλντα Μέιρ, πως επίκειται άμεση επίθεση από τη Συρία.
«''Θα πάνε σε πόλεμο χωρίς τους Αιγυπτίους;'', ρώτησε η κυρία Μέιρ. Ο Βασιλιάς είπε πως δεν το πιστεύει αυτό. ''Πιστεύω πως εκείνοι (οι Αιγύπτιοι), θα συνεργαστούν''». Προς έκπληξη, αυτή η προειδοποίηση έπεσε στο κενό. Η Aman κατέληξε πως ο Ιορδανός Βασιλιάς δεν τους είπε κάτι που δεν το ήξεραν ήδη. «Έντεκα προειδοποιήσεις για πόλεμο πήρε το Ισραήλ το Σεπτέμβριο από καλά πληροφορημένες πηγές. Αλλά ο Ζβι Ζαμίρ (ο αρχηγός της Μοσάντ) συνέχισε να επιμένει πως ο πόλεμος δεν ήταν στις επιλογές των Αράβων. Ακόμα και οι προειδοποιήσεις του Χουσεΐν δεν πέτυχαν να τον συνταράξουν».
Αργότερα δήλωσε πως «Απλώς δε νιώθαμε πως ήταν ικανοί (για πόλεμο)». Αποδείχτηκε πως αυτό ήταν το μεγαλύτερο φιάσκο των περιβόητων για την υψηλή αποτελεσματικότητά τους, Ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών. Τελικά, ο Ζβι Ζαμίρ μετέβη προσωπικά στην Ευρώπη για να συναντηθεί με τον Ασράφ Μαρουάν, τα μεσάνυχτα της 5ης - 6ης Οκτωβρίου 1973. Ο Μαρουάν τον πληροφόρησε πως επίκειται άμεσα, από κοινού επίθεση Συρίας - Αιγύπτου, εναντίον του Ισραήλ. Αυτή η συγκεκριμένη προειδοποίηση, συνδυασμένη μ΄ ένα μεγάλο αριθμό άλλων προειδοποιήσεων, ώθησαν τελικά την ισραηλινή ανώτατη στρατιωτική διοίκηση να αναλάβει δράση.
Λίγες ώρες πριν ν’ αρχίσει η επίθεση, βγήκαν διαταγές για μερική κατάταξη των Ισραηλινών εφέδρων. Ειρωνικά, η κλήση των εφέδρων αποδείχτηκε ευκολότερη από το κανονικό, αφού σχεδόν όλοι οι στρατιώτες ήταν στις συναγωγές ή στα σπίτια τους για τη γιορτή.
Το Τμήμα Ερευνών της Διεύθυνσης Στρατιωτικής Αντικατασκοπίας των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων (εν συντομία “Aman”) ήταν υπεύθυνο για την σχηματοποίηση της Ισραηλινής αντικατασκοπευτικής αποτίμησης. Οι αποτιμήσεις τους στην πιθανότητα της εισβολής ήταν βασισμένες σε διάφορες υποθέσεις. Αρχικώς έγινε, σωστά όπως αποδείχθηκε αργότερα, η υπόθεση πως η Συρία δεν έμπαινε σε πόλεμο αν δεν έμπαινε και η Αίγυπτος.
Δεύτερον, το τμήμα έμαθε από υψηλόβαθμο Αιγύπτιο πληροφοριοδότη, πως η Αίγυπτος ήθελε να ξαναπάρει όλο το Σινά, αλλά δε θα έμπαινε σε πόλεμο ώσπου να παραλάβει τα μαχητικά - βομβαρδιστικά MiG - 23 για να εξουδετερώσει την Ισραηλινή Αεροπορία, και πυραύλους Scud για να χρησιμοποιηθούν εναντίον των Ισραηλινών πόλεων, ώστε να εμποδίσουν Ισραηλινές επιθέσεις εναντίον των Αιγυπτιακών υποδομών.
Από τη στιγμή που δεν πήραν τα MiG - 23, και οι πύραυλοι Scud είχαν φτάσει στην Αίγυπτο μόνο από τη Βουλγαρία στα τέλη Αυγούστου και η εκπαίδευση των Αιγυπτιακών επίγειων πληρωμάτων θα έπαιρνε τέσσερις μήνες, η Aman προέβλεψε πως ο πόλεμος με την Αίγυπτο δεν ήταν άμεσος. Αυτή η υπόθεση σχετικώς με τα στρατηγικά σχέδια της Αιγύπτου, γνωστή ως «tο concept», προκαταλάμβανε σε μεγάλο βαθμό τη σκέψη του τμήματος και το οδήγησε να απορρίπτει άλλες πολεμικές προειδοποιήσεις.
Αργότερα αποκαλύφθηκε σ’ ένα βιβλίο που εκδόθηκε από τον Ισραηλινό ιστορικό Roni Bregman, με έδρα το Λονδίνο, πως ο πληροφοριοδότης (ή πιθανώς και διπλός πράκτορας) δεν ήταν άλλος από τον επιχειρηματία Ασράφ Μαρουάν, ισχυρό Αιγύπτιο οικονομικό και πολιτικό παράγοντα (όταν ο επιχειρηματίας πέθανε κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες το 2007 στο Λονδίνο, παρασημοφορήθηκε και από την Αιγυπτιακή, και από την Ισραηλινή κυβέρνηση, που αμφότερες δήλωσαν πως πρόσφερε πολύτιμες υπηρεσίες στις χώρες τους, οι οποίες όμως, για «ειδικούς λόγους», έπρεπε να μείνουν απόρρητες).
Οι Αιγύπτιοι έκαναν πάρα πολλά για να προάγουν αυτή την παρανόηση. Και οι Ισραηλινοί και οι Αμερικανοί πίστευαν πως η έξωση των Σοβιετικών στρατιωτικών παρατηρητών είχε μειώσει σοβαρά την αποτελεσματικότητα του Αιγυπτιακού Στρατού. Οι Αιγύπτιοι εξασφάλιζαν την ύπαρξη ενός συνεχούς κύματος ψευδών πληροφοριών, πως υπήρχαν προβλήματα συντήρησης και έλλειψη προσωπικού για να λειτουργήσει τον πιο εξελιγμένο εξοπλισμό. Οι Αιγύπτιοι έκαναν επαναλαμβανόμενες παραπλανητικές αναφορές για έλλειψη ανταλλακτικών, οι οποίες έφτασαν στους Ισραηλινούς.
Ο Σαντάτ είχε μπει σε μια πολιτική των άκρων εδώ και τόσο καιρό, που οι συνεχείς πολεμικές του απειλές είχαν κουράσει όλο τον κόσμο σε τέτοιο βαθμό, ώστε τις αγνοούσε. Το Μάιο και τον Αύγουστο του 1973, ο Αιγυπτιακός στρατός είχε ξεκινήσει ασκήσεις στα σύνορα και το αποτέλεσμα ήταν οι δύο επιστρατεύσεις που πραγματοποίησε ως απάντηση το Ισραήλ, να του στοιχίσουν περίπου $10 εκατομμύρια. Την εβδομάδα πριν το Γιομ - Κιπούρ, ο Αιγυπτιακός στρατός πραγματοποίησε εκπαιδευτική άσκηση διάρκειας μιας εβδομάδας δίπλα από τη Διώρυγα του Σουέζ.
Η Ισραηλινή αντικατασκοπία, ανιχνεύοντας μεγάλες κινήσεις στρατευμάτων προς τη διώρυγα, τις εξέλαβε ως απλές εκπαιδευτικές ασκήσεις. Κινήσεις των Συριακών στρατευμάτων προς τα σύνορα ήταν αινιγματικές, αλλά δε συνιστούσαν όχι απειλή, επειδή η Aman πίστευε πως δε μπορούσαν να επιτεθούν χωρίς την Αίγυπτο και η Αίγυπτος δε θα έκανε επίθεση χωρίς να φτάσει το οπλικό υλικό που περίμενε. Στις 27 και στις 30 Σεπτεμβρίου, κλήθηκαν στον Αιγυπτιακό στρατό δύο κλάσεις εφέδρων για να συμμετέχουν σ’ αυτές τις ασκήσεις.
Δύο μέρες πριν την έκρηξη του πολέμου, στις 4 Οκτωβρίου, η Αιγυπτιακή κυβέρνηση ανακοίνωσε δημόσια την αποστράτευση μέρους των εφέδρων που κλήθηκαν στις 27 Σεπτεμβρίου, για ν’ αποκοιμίσουν τις Ισραηλινές υποψίες. Αποστρατεύθηκαν 20.000 άνδρες, και ακολούθως κάποιοι απ’ αυτούς έφυγαν απευθείας για να πραγματοποιήσουν το ετήσιο προσκύνημα στη Μέκκα. Ο προφανής λόγος για τον οποίο επιλέχθηκε η Εβραϊκή γιορτή του "Γιομ - Κιπούρ" («Εξιλασμός» στα Ελληνικά), για την εκδήλωση της αιφνιδιαστικής επίθεσης εναντίον του Ισραήλ, ήταν πως εκείνη τη συγκεκριμένη μέρα, σε αντίθεση με κάθε άλλη Εβραϊκή εορτή, τα πάντα στο Ισραήλ "νεκρώνουν".
Στο Γιομ - Κιπούρ, την ιερότερη μέρα των Εβραίων, όχι μόνο οι θρησκευόμενοι, αλλά το σύνολο των Εβραίων νηστεύουν, αποφεύγουν κάθε χρήση φωτιάς, ηλεκτρικού, μηχανών, επικοινωνιών κτλ, και οι οδικές μεταφορές και γενικότερη κυκλοφορία σταματούν. Πολλοί στρατιώτες έπαιρναν άδεια για να γιορτάσουν στο σπίτι τους και το Ισραήλ ήταν σε μεγάλο βαθμό ευάλωτο, ειδικά με μεγάλο μέρος του στρατού ανενεργό. Ο πόλεμος επίσης συνέπιπτε με το Μουσουλμανικό μήνα του Ραμαζανίου, που σήμαινε πως οι περισσότεροι Μουσουλμάνοι στρατιώτες νήστευαν κι αυτοί.
Πολλοί άλλοι πιστεύουν πως η επίθεση τη μέρα του Γιομ - Κιπούρ, όσο κι αν δεν είναι εύκολα πιστευτό, βοήθησε το Ισραήλ να κινητοποιήσει τους εφέδρους του από τα σπίτια και τις συναγωγές τους, επειδή η φύση της εορτής σήμαινε πως οι δρόμοι και οι επικοινωνίες ήταν ολάνοιχτες, και βοηθήθηκε η οργάνωση, επιστράτευση και άμεση προώθηση των στρατιωτών. Παρά την άρνησή του να συμμετάσχει στην επίθεση, ο Βασιλιάς Χουσεΐν της Ιορδανίας «είχε συναντηθεί με τον Σαντάτ και τον Άσαντ στην Αλεξάνδρεια, δύο εβδομάδες προηγουμένως.
Έχοντας υπόψη την αμοιβαία καχυποψία που επικρατούσε ανάμεσα στους Άραβες ηγέτες, μάλλον δεν του ειπώθηκαν συγκεκριμένα πολεμικά σχέδια. Είναι όμως πιθανόν πως ο Σαντάτ και ο Άσαντ είχαν εκφράσει την προοπτική τους για πόλεμο εναντίον του Ισραήλ με γενικούς όρους, για να εκμαιεύσουν την πιθανότητα να τους ακολουθήσει η Ιορδανία». Τη νύχτα της 25ης Σεπτεμβρίου, ο Χουσεΐν πήγε μυστικά στοΤελ Αβίβ για να προειδοποιήσει την Ισραηλινή Πρωθυπουργό Γκόλντα Μέιρ, πως επίκειται άμεση επίθεση από τη Συρία.
«''Θα πάνε σε πόλεμο χωρίς τους Αιγυπτίους;'', ρώτησε η κυρία Μέιρ. Ο Βασιλιάς είπε πως δεν το πιστεύει αυτό. ''Πιστεύω πως εκείνοι (οι Αιγύπτιοι), θα συνεργαστούν''». Προς έκπληξη, αυτή η προειδοποίηση έπεσε στο κενό. Η Aman κατέληξε πως ο Ιορδανός Βασιλιάς δεν τους είπε κάτι που δεν το ήξεραν ήδη. «Έντεκα προειδοποιήσεις για πόλεμο πήρε το Ισραήλ το Σεπτέμβριο από καλά πληροφορημένες πηγές. Αλλά ο Ζβι Ζαμίρ (ο αρχηγός της Μοσάντ) συνέχισε να επιμένει πως ο πόλεμος δεν ήταν στις επιλογές των Αράβων. Ακόμα και οι προειδοποιήσεις του Χουσεΐν δεν πέτυχαν να τον συνταράξουν».
Αργότερα δήλωσε πως «Απλώς δε νιώθαμε πως ήταν ικανοί (για πόλεμο)». Αποδείχτηκε πως αυτό ήταν το μεγαλύτερο φιάσκο των περιβόητων για την υψηλή αποτελεσματικότητά τους, Ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών. Τελικά, ο Ζβι Ζαμίρ μετέβη προσωπικά στην Ευρώπη για να συναντηθεί με τον Ασράφ Μαρουάν, τα μεσάνυχτα της 5ης - 6ης Οκτωβρίου 1973. Ο Μαρουάν τον πληροφόρησε πως επίκειται άμεσα, από κοινού επίθεση Συρίας - Αιγύπτου, εναντίον του Ισραήλ. Αυτή η συγκεκριμένη προειδοποίηση, συνδυασμένη μ΄ ένα μεγάλο αριθμό άλλων προειδοποιήσεων, ώθησαν τελικά την ισραηλινή ανώτατη στρατιωτική διοίκηση να αναλάβει δράση.
Λίγες ώρες πριν ν’ αρχίσει η επίθεση, βγήκαν διαταγές για μερική κατάταξη των Ισραηλινών εφέδρων. Ειρωνικά, η κλήση των εφέδρων αποδείχτηκε ευκολότερη από το κανονικό, αφού σχεδόν όλοι οι στρατιώτες ήταν στις συναγωγές ή στα σπίτια τους για τη γιορτή.
Η Ισραηλινή στρατηγική ήταν, για το μεγαλύτερο της μέρος, βασισμένη στη γενική αρχή πως αν ο πόλεμος ήταν άμεσα επικείμενος, το Ισραήλ θα εξαπέλυε ένα προληπτικό χτύπημα. Είχε υπολογιστεί πως οι υπηρεσίες αντικατασκοπίας του Ισραήλ θα έδιναν, στη χειρότερη περίπτωση, προειδοποίηση περίπου 48 ωρών πριν μια Αραβική επίθεση. Η Γκόλντα Μέιρ, ο Μοσέ Νταγιάν, και ο Ισραηλινός στρατηγός Δαβίδ Ελάζαρ, συναντήθηκαν στις 08:05 το πρωινό του Γιομ Κιπούρ, έξι ώρες πριν ν’ αρχίσει ο πόλεμος. Ο Νταγιάν άνοιξε την συνάντηση υποστηρίζοντας πως ο πόλεμος δεν ήταν μια βεβαιότητα.
Ο Ελάζαρ ακολούθως παρουσίασε την διαφωνία του, υπερθεματίζοντας για προληπτική επίθεση εναντίον των Συριακών αεροδρομίων νωρίς το μεσημέρι, εναντίον των Συριακών πυραύλων στις 15:00, και εναντίον των Συριακών κυρίως ενόπλων δυνάμεων στις 17:00. «Όταν ολοκληρώθηκαν οι παρουσιάσεις, η πρωθυπουργός κόμπιαζε για λίγα λεπτά αλλά μετά κατέληξε σε καθαρή απόφαση. Δεν θα γινόταν προληπτική επίθεση. Το Ισραήλ ίσως να χρειαζόταν Αμερικανική βοήθεια σύντομα και θα ήταν επιβεβλημένο να μην κατηγορηθεί πως άρχισε τον πόλεμο. ''Αν χτυπήσουμε πρώτοι, δεν θα πάρουμε βοήθεια από κανέναν'', είπε».
Τα Ευρωπαϊκά κράτη, υπό την απειλή εμπορικού μποϋκοτάζ και ενός Αραβικού πετρελαϊκού εμπάργκο που θα εκτίναζε στα ύψη τις τιμές του πετρελαίου, είχαν σταματήσει να τροφοδοτούν το Ισραήλ με πολεμοφόδια. Συνεπώς, το Ισραήλ εξαρτάτο αποκλειστικώς από τις Ηνωμένες Πολιτείες για το στρατιωτικό του επανεφοδιασμό, και είχε καταστεί ιδιαιτέρως ευαίσθητο σε οτιδήποτε μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο αυτή τη σχέση. Αφότου η Μέιρ πήρε την απόφαση της, πληροφόρησε τις Ηνωμένες Πολιτείες πως το Ισραήλ δε σκόπευε να ενεργήσει πρώτο και ζήτησε όπως οι προσπάθειες των ΗΠΑ να κατευθυνθούν στην αποτροπή του πολέμου.
Αργότερα έφτασε ένα μήνυμα από τον τότε (Εβραϊκής καταγωγής) Αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών Χένρυ Κίσινγκερ, το οποίο έλεγε: «Μην ενεργήσετε πρώτοι». Την ίδια ώρα, ο Κίσινγκερ προέτρεψε τους Σοβιετικούς να χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους για ν’ αποτρέψουν τον πόλεμο, ήλθε σε επικοινωνία με την Αίγυπτο και της ανέφερε το μήνυμα του Ισραήλ πως δε θα ενεργούσε πρώτο, και έστειλε μηνύματα σε άλλες Αραβικές κυβερνήσεις για να στρατολογήσει τη βοήθειά τους στο σκοπό του μετριοπαθούς χειρισμού της καταστάσεως. Αυτές οι προσπάθειες έγιναν την τελευταία στιγμή και ήταν μάταιες.
Σύμφωνα με τον Χένρυ Κίσινγκερ, αν το Ισραήλ χτυπούσε πρώτο, δε θα είχαν πάρει ''ούτε νύχι''. Ο Δαβίδ Ελάζαρ πρότεινε την κινητοποίηση ολόκληρης της Αεροπορίας και τεσσάρων τεθωρακισμένων μεραρχιών, συνολικά 100.000 με 120.000 άντρες, ενώ ο Νταγιάν ήταν υπέρ την κινητοποίησης της Αεροπορίας και δύο τεθωρακισμένων μεραρχιών, συνολικά περίπου 70.000 άντρες. Η Μέιρ τάχθηκε υπέρ της πρότασης του Ελάζαρ, και ξεκίνησε η επιστράτευση.
Ώρα 14:05. H στιβαρή φωνή του Αιγύπτιου διοικητή του δεύτερου σώματος στρατού, μέραρχου Abu Ghasala, δίνει τη διαταγή: ''Έντραπ'' (Πυρ). Αμέσως 2.000 κανόνια άρχισαν να στέλνουν το θανατηφόρο φορτίο τους εναντίον της Ισραηλινής γραμμής άμυνας ''Μπαρ - Λεβ'' με σκοπό να καταστραφούν τα οχυρωματικά έργα, οι πυροβολαρχίες, οι περιοχές συγκέντρωσης των εφέδρων, καθώς και τα σημεία παρατήρησης και έγκαιρης προειδοποίησης. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα πρώτα 53' της επίθεσης, το αιγυπτιακό πυροβολικό έριξε στις Ισραηλινές θέσεις 100.500 οβίδες κάθε διαμετρήματος.
Μετά το πέρας του μπαράζ που εξαπέλυσε το πυροβολικό τα ηνία τα ανέλαβε το μηχανικό που έπρεπε σε χρόνο ρεκόρ να μετακινήσει χιλιάδες τόννους άμμου, ώστε να δημιουργηθούν τα κατάλληλα προγεφυρώματα για να μεταφερθεί ο κύριος όγκος του Αιγυπτιακού Στρατού στην ανατολική όχθη, με ασφάλεια και, βέβαια, ταχύτητα. Το αποτέλεσμα ήταν αξιοθαύμαστο, αφού οι άνδρες του μηχανικού κατάφεραν να μετακινήσουν 640.000 τόννους άμμου, ανοίγοντας 77 διόδους για το πεζικό και φτιάχνοντας ταυτόχρονα 10 μεγάλες πλωτές γέφυρες, κυρίως για τη μεταφορά αρμάτων μάχης.
Συνολικά, μέσα σε δέκα ώρες η Αίγυπτος κατάφερε να μεταφέρει στη Χερσόνησο του Σινά πέντε μεραρχίες πεζικού, 800 άρματα μάχης και πλήθος αντιαεροπορικών και αντιαρματικών όπλων πάνω σε οχήματα. H όλη αυτή προσπάθεια ονομάστηκε το ''Μεγάλο Πέρασμα'', κατέχοντας μια ξεχωριστή θέση στη στρατιωτική ιστορία, όχι μόνο για τον όγκο των στρατευμάτων που πέρασαν με πλωτά μέσα, αλλά κυρίως για την ταχύτητα με την οποία κατασκευάστηκαν όλα αυτά τα προγεφυρώματα και οι δίοδοι από το σώμα μηχανικού της Αιγύπτου. Το πρώτο ''κύμα'' του πεζικού που πέρασε απέναντι, αποτελούσε και την ''έκπληξη'' των Αιγυπτίων για τον Ισραηλινό Στρατό.
Καταδρομείς εξοπλισμένοι με φορητούς αντιαρματικούς πυραύλους Sagger, αντιαρματικά RPG - 7 και τους, επίσης, φορητούς αντιαεροπορικούς πυραύλους SAM - 7, είχαν διαταγές να μη χτυπήσουν την Ισραηλινή γραμμή άμυνας (αυτή ήταν η αποστολή του δεύτερου ''κύματος''), αλλά αντίθετα να εισχωρήσουν 20 μίλια στα μετόπισθεν και να καταστρέψουν το εκεί αρματικό δυναμικό του Ισραήλ, καθώς και τις πυροβολαρχίες του, διατηρώντας έτσι για 24 ώρες τις περιοχές που είχε καταλάβει κάτω από το βάρος ενδεχόμενης επίθεσης είτε από άρματα είτε από αεροσκάφη του αντιπάλου.
Το δεύτερο ''κύμα'' (που όπως προαναφέραμε) είχε σαν σκοπό τη διάσπαση της Ισραηλινής άμυνας, δεν συνάντησε μεγάλη αντίσταση, αφού το πυροβολικό και τα αεροσκάφη με τις αλλεπάλληλες επιθέσεις τους, κατάφεραν να καταστρέψουν το μεγαλύτερο μέρος των αμυντικών έργων της γραμμής Μπαρ - Λεβ. H πρώτη μεγάλη μάχη που έγινε μεταξύ των αντιπάλων στα μετόπισθεν της Ισραηλινής γραμμής άμυνας, είχε σαν αποτέλεσμα τα στρατεύματα του Ισραήλ να υποστούν βαριά ήττα, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 1.000 νεκρούς και 200 κατεστραμμένα άρματα μάχης.
O στρατηγός Μέντελερ βλέποντας το μεγάλο κίνδυνο που αντιμετωπίζουν κυρίως τα άρματα μάχης του Ισραηλινού Στρατού από τη δράση των Αιγυπτίων κομάντος, αποφασίζει να κινηθεί εναντίον των θέσεών τους, με σκοπό να τους καταστρέψει. Στο σύγχρονο θέατρο επιχειρήσεων όμως, ο όγκος των στρατευμάτων δεν είναι σίγουρο ότι εξασφαλίζει και την υπεροχή. Έτσι το απόγευμα της 7ης Οκτωβρίου, μετά από σκληρή μάχη, οι Ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις βρέθηκαν με 200 άρματα λιγότερα και το ηθικό τους ''βαριά τραυματισμένο''.
Οι θετικές γι’ αυτούς εξελίξεις, οδήγησαν τους Αιγύπτιους επιτελείς στην απόφαση να προωθήσουν 40.000 άνδρες και 800 άρματα, οκτώ μίλια βαθύτερα στην έρημο του Σινά. Κάτω από αυτές τις συνθήκες οι Ισραηλινοί στις 8 Οκτωβρίου επιχειρούν να διασπάσουν τις Αιγυπτιακές θέσεις με μια μεγάλης κλίμακας αντεπίθεση από τρεις διαφορετικούς τομείς. Από βορρά υπό τη διοίκηση του στρατηγού Αντάν, από το Κέντρο υπό τη διοίκηση του στρατηγού Σαρόν και από νότο υπό τη διοίκηση του στρατηγού Μέντελερ. Και αυτή η επίθεση αναχαιτίστηκε από τα Αιγυπτιακά στρατεύματα με ακόμη μεγαλύτερες απώλειες για τον Ισραηλινό στρατό.
Έτσι μετά από 25 χρόνια ο Αιγυπτιακός Στρατός κατάφερε να δημιουργήσει ένα μεγάλο ρήγμα στην Ισραηλινή άμυνα, που όμως δεν εκμεταλλεύτηκε. Το Αιγυπτιακό επιτελείο, με μεγάλη καθυστέρηση, αποφασίζει την επίθεση των δυνάμεών του εναντίον των Ισραηλινών από δύο κατευθύνσεις, ώστε να δημιουργηθεί ένας ασφυκτικός κλοιός γύρω από τα στρατεύματα του αντιπάλου επιφέροντας και την πλήρη εξουδετέρωσή τους. Για να επιτύχουν το σκοπό αυτό, οι Αιγύπτιοι είχαν καταστρώσει δύο σχέδια. Το πρώτο, ήταν αρκετά τολμηρό και ριψοκίνδυνο. Εμπνευστής του ήταν ένας πανέξυπνος και δυναμικός αλεξιπτωτιστής, ο υποστράτηγος Saad Shazi.
Το σχέδιο προέβλεπε την υπερκέραση του μετώπου στο Σινά με την αμφίβια απόβαση δυνάμεων πίσω από τις Ισραηλινές γραμμές, στις ακτές της Μεσογείου. H σχεδίαση και οργάνωση του σχεδίου ήταν πολύ καλή, όμως αυτό το εγχείρημα των Αιγυπτίων δεν εκτελέσθηκε ποτέ. H συγκέντρωση και μεταφορά των απαραίτητων στρατευμάτων και υλικών δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, γιατί λίγα 24ωρα μετά, το μέτωπο είχε καταρρεύσει και ο Ισραηλινός Στρατός είχε εισέλθει στο Αιγυπτιακό έδαφος. Το δεύτερο σχέδιο, ήταν επίσης καθυστερημένο, αλλά και πρόχειρα καταστρωμένο.
Οι Αιγύπτιοι επιτελείς αναπτύσσουν 1.000 άρματα μάχης σ’ ένα μέτωπο 90 μιλίων. Πολύ γρήγορα τα άρματα βρέθηκαν μακριά από το πεζικό και κυρίως από την αντιαεροπορική ''ομπρέλα'' που τους παρείχαν έως τότε οι πυραυλικές συστοιχίες SAM. Έτσι τα Αιγυπτιακά τεθωρακισμένα πέφτουν στην παγίδα των Ισραηλινών. H αντίστροφη μέτρηση είχε αρχίσει...
Το ημερολόγιο έγραφε 14 Οκτωβρίου, όταν τα Αιγυπτιακά άρματα μάχης συγκρούστηκαν με τα Ισραηλινά, σε μια κλασική αρματομαχία που όμοιά της είχε να δει η ιστορία από το 1945. Το τέλος αυτής της σύγκρουσης έδωσε, για πρώτη φορά από την αρχή του πολέμου, το δικαίωμα στους Ισραηλινούς να πανηγυρίσουν μια μεγάλη νίκη. Τετρακόσια εξήντα Αιγυπτιακά άρματα καταστράφηκαν, έναντι 40 των Ισραηλινών.
Είναι γνωστό πως, ''κερδίζοντας μια μάχη δεν κερδίζεις και τον πόλεμο''. Το ισραηλινό επιτελείο το γνώριζε πολύ καλά αυτό και έτσι δεν επαναπαύθηκε. Αντίθετα, πίστευε πως είχε φτάσει η στιγμή να εκδηλωθεί η κορυφαία στρατηγική κίνηση που θα ήταν ικανή να ανατρέψει την έως τότε έκβαση του πολέμου. Σαν σύλληψη αλλά και σαν εφαρμογή το σχέδιο εγκυμονούσε πολλούς κινδύνους, όμως η επιχείρηση έπρεπε πάση θυσία να πετύχει. Γι’ αυτό χρειαζόταν ένας διοικητής έξυπνος, πολυτάλαντος, μα προπαντός μαχητικός και ικανός να ριψοκινδυνέψει τα πάντα για να πετύχει η αποστολή του.
O άνθρωπος που πληρούσε αυτές τις προϋποθέσεις ήταν μόνο ένας. O στρατηγός Αριέλ Σαρόν. Τη νύχτα της 15ης προς 16η Οκτωβρίου χρησιμοποιώντας πλωτές γέφυρες, οι Ισραηλινοί περνούν μια αναγνωριστική ομάδα αποτελούμενη από 7 άρματα και 36 αλεξιπτωτιστές, από την ανατολική στη δυτική όχθη του καναλιού. Το επόμενο πρωινό άρχισε η διέλευση της 247ης ταξιαρχίας, που είχε να επιτελέσει δύο στόχους. O πρώτος ήταν να δημιουργήσει ισχυρά προγεφυρώματα, ικανά να αντέξουν το βάρος μιας μαζικής εχθρικής επίθεσης, και ο δεύτερος να εξουδετερώσει κάθε εχθρική εστία αντίστασης πλησίον των υδάτινων οδών διέλευσης και από τις δύο πλευρές του καναλιού.
Ισραηλινοί αλεξιπτωτιστές της 247ης κατάφεραν να διατηρήσουν ασφαλείς τις διόδους αυτές, δίνοντας μάχες σώμα με σώμα απέναντι στους υπέρτερους αριθμητικά Αιγύπτιους, με φονικότερη αυτή της περιοχής Chinese Farm. Εν τω μεταξύ οι δυνάμεις των στρατηγών Σαρόν και Αντάν στο διάστημα μεταξύ 16ης και 17ης Οκτωβρίου κατάφεραν να διασπάσουν τις γραμμές άμυνας των Αιγυπτίων στο Σινά, καταστρέφοντας εκατοντάδες άρματα του Αιγυπτιακού Στρατού αφήνοντας την τελική εκκαθάριση της δυτικής όχθης στις ενισχύσεις που στάλθηκαν στο στρατηγό Σαρόν και την πολεμική αεροπορία.
Το τελικό χτύπημα δίνεται τη νύχτα της 17ης Οκτωβρίου, όταν Ισραηλινά στρατεύματα και άρματα μάχης μεταφέρονται στο έδαφος της Αφρικανικής Αιγύπτου. Μετά την είσοδό τους, οι Ισραηλινές δυνάμεις διασπώνται προς δύο αντικειμενικούς στόχους. Προς νότο, υπό τη διοίκηση των στρατηγών Αντάν και Μαγκέν, με σκοπό να τεθεί εκτός μάχης η 3η στρατιά του Αιγυπτιακού Στρατού και προς βορρά υπό τη διοίκηση του στρατηγού Σαρόν, με σκοπό να καταληφθούν οι βάσεις διοίκησης, επικοινωνιών και ανεφοδιασμού των αιγυπτιακών ενόπλων δυνάμεων στην Ισμαϊλία.
Οι Αιγύπτιοι προσπάθησαν απελπισμένα να καταστρέψουν τις πλωτές γέφυρες των Ισραηλινών στο κανάλι, στέλνοντας ισχυρές δυνάμεις προερχόμενες από την 3η στρατιά. Ένα μικρό, όμως, απόσπασμα από τη μεραρχία του στρατηγού Μάγκεν, με τη βοήθεια της αεροπορίας, κατάφερε να ανακόψει την επίθεση, καταστρέφοντας 100 άρματα μαζί με τις τελευταίες ελπίδες των Αιγύπτιων στρατηγών.
H πορεία των Ισραηλινών δυνάμεων στην περιοχή ήταν καταιγιστική και μόνο η επέμβαση του OHE (μετά από πιέσεις των δύο -τότε- υπερδυνάμεων) για κατάπαυση του πυρός, έσωσε την 3η στρατιά από πανωλεθρία και την Αίγυπτο από την πλήρη ταπείνωσή της. Θα άξιζε να αναφέρουμε ότι η Πολεμική Αεροπορία του Ισραήλ (Chel Ha_Avir), που τόσα είχε προσφέρει στους προηγούμενους Αραβοϊσραηλινούς πολέμους, είχε αδρανοποιηθεί εντελώς στο μέτωπο με την Αίγυπτο.
O λόγος γι’ αυτήν της την απουσία δεν ήταν άλλος από την ισχυρή αντιαεροπορική άμυνα που είχαν αντιπαραθέσει οι Αιγύπτιοι, στηριζόμενοι κυρίως στους Σοβιετικούς πυραύλους εδάφους - αέρος SAM που ανάγκαζαν τα ισραηλινά F - 4 να βρίσκονται μακριά από τα πεδία των μαχών. Μόνο όταν οι επίγειες δυνάμεις κατάφεραν να εξουδετερώσουν αυτές τις πυραυλικές συστοιχίες, τις τελευταίες μέρες του πολέμου, η Chel Ha Avir προσέφερε τις πολύτιμες υπηρεσίες της, έστω και για λίγο.
Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΩΝ ΕΧΘΡΟΠΡΑΞΙΩΝ
Η νέα συνοριακή μεθόριος Αιγύπτου - Ισραήλ εκτεινόταν στα 145 χλμ., ενώ της Συρίας - Ισραήλ σε 64 χλμ. Μετά τον πόλεμο του '67 οι Ισραηλινοί δημιούργησαν οχυρώματα στην διώρυγα του Σουέζ. Οι οχυρώσεις αυτές πήραν το όνομα "Γραμμή Μπαρ - Λεβ", από τον ομώνυμο στρατηγό που την εμπνεύστηκε. Καθώς η διώρυγα του Σουέζ αποτελούσε άριστη φυσική οχύρωση, λόγω των πλευρικών της αναχωμάτων, οι Ισραηλινοί έκαναν παράλληλα έργα εκβάθυνσης των αναχωμάτων, ενώ έχτιζαν περιμετρικά ένα τσιμεντένιο οχύρωμα κάθε 7 - 10 χλμ, με περίμετρο 300 μέτρα, προστατευμένα από συρματοπλέγματα και ναρκοθετημένες περιοχές.
Η λάσπη και η άμμος που μαζεύονταν συσσωρεύονταν στην ανατολική όχθη, δημιουργώντας υψίπεδα ύψους 20 μέτρων και βάθους 10 μέτρων. Οι Αιγυπτιακές μονάδες δεν θα προωθούνταν πέρα από ένα ρηχό πέρασμα επειδή φοβούνταν να μην χάσουν την προστασία των πυραύλων τους εδάφους - αέρος, οι οποίοι βρίσκονταν στην δυτική πλευρά της διώρυγας. Στον Πόλεμο των Έξι Ημερών, η Ισραηλινή Αεροπορία είχε κυριολεκτικά κοπανήσει τις ανυπεράσπιστες Αιγυπτιακές στρατιές.
Η Αίγυπτος (και η Συρία) είχαν οχυρώσει βαριά την πλευρά τους στην γραμμή κατάπαυσης του πυρός με πυραύλους εδάφους - αέρος που τους έδωσε η Σοβιετική Ένωση, εναντίον των οποίων το Ισραήλ δεν είχε αποτελεσματικά αντίμετρα. Το Ισραήλ, που είχε επενδύσει πολλά στον αμυντικό του προϋπολογισμό δημιουργώντας την ισχυρότερη αεροπορική δύναμη στην περιοχή, θα έβλεπε την αεροπορία του να καθίσταται άχρηστη από την παρουσία των πυραύλων εδάφους - αέρος.
Προβλέποντας μια άμεση αντεπίθεση με τεθωρακισμένα από τις τρεις τεθωρακισμένες ταξιαρχίες πίσω από την γραμμή Μπαρ - Λεβ, οι Αιγύπτιοι είχαν εξοπλίσει την δύναμη επίθεσης τους με μεγάλους αριθμούς ατομικών αντιαρματικών όπλων - RPG (rocket propelled grenades, ρουκετοβόλα) και λιγότερους, αλλά πιο εξελιγμένους, κατευθυνόμενους πυραύλους Sagger, που αποδείχτηκαν καταστροφικοί για την πρώτη Ισραηλινή αντεπίθεση με άρματα μάχης. Κάθε μια από τις πέντε μεραρχίες πεζικού που θα περνούσαν το κανάλι ήταν εξοπλισμένη με ρουκετοβόλα RPG - 7 και χειροβομβίδες RPG - 43.
Ενισχύθηκαν από ένα αντιαρματικό τάγμα κατευθυνόμενων πυραύλων αφού δεν θα είχαν υποστήριξη για σχεδόν 12 ώρες. Το πρόβλημα της μεταφοράς αυτού το εξοπλισμού ξεπεράστηκε με την χρήση των ανδρών σε ζευγάρια, τα οποίοι τραβούσαν δίτροχα κάρα. Αυτό αύξησε το δυνατό ποσό για μεταφορά, δύο άνδρες κουβαλούσαν εξοπλισμό ανάλογο έξι ανδρών. Συνολικά μεταφέρθηκαν 336 τόνοι στην διώρυγα και πέρα, σε περίπου 2 240 κάρα.
Επιπρόσθετα, οι Αιγύπτιοι είχαν κατασκευάσει χωριστές ράμπες στα σημεία διάβασης, με ύψος 21 μέτρα για να εκμηδενίσουν τις Ισραηλινές ράμπες, να δώσουν πυρά κάλυψης για το πεζικό που θα πραγματοποιούσε την επίθεση, και να αντιπαρέλθουν τις πρώτες Ισραηλινές τεθωρακισμένες αντεπιθέσεις. Η κλίμακα και η αποτελεσματικότητα της Αιγυπτιακής στρατηγικής στην ανάπτυξη αυτών των αντιαρματικών όπλων ταίριαξε με την αδυναμία των Ισραηλινών να διασπάσουν την χρήση τους με χαμηλή αεροπορική υποστήριξη (εξαιτίας της ασπίδας των πυραύλων εδάφους - αέρος) και συνείσφερε τα μέγιστα στις απώλειες των Ισραηλινών στην αρχή του πολέμου.
Ο Αιγυπτιακός στρατός έκανε μεγάλη προσπάθεια στο να βρει έναν γρήγορο και αποτελεσματικό τρόπο να διασπάσει τις Ισραηλινές γραμμές άμυνας. Οι Αιγύπτιοι μηχανικοί αρχικά πειραματίστηκαν με εκρηκτικά και μπουλντόζες για να καθαρίσουν τα εμπόδια, αλλά αυτές οι μέθοδοι αποδείχτηκαν χρονοβόρες. Τελικά ένας κατώτερος αξιωματικός πρότεινε να χρησιμοποιήσουν κανόνια νερού υψηλής πίεσης. Η ιδέα δοκιμάστηκε και αποδείχτηκε εξαιρετική, με αποτέλεσμα να εισαχθούν πολλά κανόνια νερού από την Βρετανία και από την Ανατολική Γερμανία.
Οι Αιγυπτιακές δυνάμεις χρησιμοποίησαν τα κανόνια νερού γεμισμένα από την διώρυγα. Αυτά τα κανόνια γκρέμισαν αποτελεσματικά τα οδοφράγματα. Στις 14:05, ξεκίνησε η Επιχείρηση Μπαντρ με ένα μεγάλο αεροπορικό χτύπημα. Περίπου 200 - 250 Αιγυπτιακά αεροσκάφη πέταξαν σε πολύ χαμηλό υψόμετρο πραγματοποιώντας επιθέσεις εναντίον τριών αεροπορικών βάσεων και αεροδρομίων, δέκα θέσεων πυραύλων εδάφους - αέρος Hawk, βασικών διοικητικών στρατοπέδων, μπλόκαραν ηλεκτρονικά τους σταθμούς ραντάρ.
Επιτέθηκαν εναντίον δύο μεγάλης έκτασης χώρων τάξης πυροβολικού, και ενός οχυρωμένου ειδικού τομέα ανατολικά του Port Fuad. Η Αιγυπτιακή Στρατιωτική Διοίκηση υπολόγισε πως η Αιγυπτιακή Πολεμική Αεροπορία εκτέλεσε το 95% των αποστολών που της δόθηκαν με μηδαμινές απώλειες (5 αεροσκάφη). Αυτή η αεροπορική επίθεση συνδυάστηκε με ένα μπαράζ από 2000 πυροβόλα για 53 λεπτά, εναντίον της άμυνας της Γραμμής Μπαρ - Λεβ και των τσιμεντένιων πολυβολείων, και επίσης εναντίον των διοικητικών θέσεων και τους χώρους τάξης των αρμάτων μάχης.
Υπό την κάλυψη αυτού το φράγματος πυρός από το πυροβολικό, 4.000 Αιγύπτιοι στρατιώτες πέρασαν την Διώρυγα του Σουέζ στις 14:05 με σχεδόν 720 ελαστικές σχεδίες, σ’ αυτό που έγινε αργότερα γνωστό ως Το Πέρασμα, και σ’ αυτούς εντάχθηκαν σταδιακά κι άλλα επιθετικά κύματα ώσπου το σύνολο της δύναμης κρούσης, 32.000 άνδρες, πέρασαν την διώρυγα σε τρεισήμισι ώρες. Το πεζικό, χωρίς υποστήριξη από τεθωρακισμένα, κατάφερε να καταλάβει και να καταστρέψει όλα τα οχυρά της Μπαρ - Λεβ εκτός από ένα.
Αποσπάσματα καταδρομέων παρέκαμψαν την άμυνα και κατευθύνθηκαν στις πλατφόρμες των αρμάτων μάχης, βάζοντας νάρκες και πραγματοποιώντας ενέδρες εναντίον των Ισραηλινών αρμάτων, αποτρέποντας τα τεθωρακισμένα των Ισραηλινών να σταματήσουν τα κύματα των Αιγυπτιακών δυνάμεων που περνούσαν την διώρυγα. Στις 14:30 η Αιγυπτιακή σημαία υψώθηκε στην ανατολική πλευρά της διώρυγας και στις 14:46 οι Αιγύπτιοι στρατιώτες κατέλαβαν την πρώτη οχυρωμένη θέση. Τα Σώματα του Μηχανικού άρχισαν να κατασκευάζουν γέφυρες στην διώρυγα με κάλυψη πυροβολικού και υποστήριξη από το πεζικό.
Στις 17:50, τάγματα καταδρομέων μεταφέρθηκαν με ελικόπτερα βαθιά μέσα στο Σινά, ως τα 40 χιλιόμετρα ανατολικά της διώρυγας, για να εμποδίσουν τις εφεδρείες των Ισραηλινών να επέμβουν. Η Ισραηλινή αεροπορία πραγματοποίησε επιχειρήσεις αεροπορικής απαγόρευσης για να εμποδίσει την κατασκευή των γεφυρών, αλλά βρήκε σθεναρή αντίσταση από πυροβολαρχίες εδάφους - αέρος· από την ώρα του περάσματος ως τις 17:00 καταρρίφθηκαν δεκατρία Ισραηλινά αεροπλάνα. Αυτές οι επιθέσεις συνολικά ήταν αναποτελεσματικές, αφότου οι γέφυρες γρήγορα επισκευάστηκαν και έγιναν λειτουργικές από το Αιγυπτιακό Μηχανικό.
Η Ισραηλινή ταξιαρχία που φρουρούσε τα οχυρά της Bar - Lev συνετρίβη. Σε διάστημα λιγότερο των έξι ωρών, είχαν καταληφθεί δεκαπέντε οχυρά, και οι Αιγυπτιακές δυνάμεις προωθήθηκαν πολλά χιλιόμετρα. Μόλις απλώθηκαν οι γέφυρες, πέρασε επιπλέον πεζικό με τα εναπομείναντα ατομικά και ΠΑΟ αντιαρματικά, ενώ τα πρώτα Αιγυπτιακά τεθωρακισμένα άρχισαν την διάβαση τους στις 20:30, και δεκαοχτώ ώρες μετά την επίθεση, είχαν περάσει την διώρυγα πέντε μεραρχίες πεζικού και 850 άρματα μάχης.
Το πέρασμα συνδυάστηκε με επιθέσεις σε Ισραηλινά ραντάρ και ηλεκτρονικές εγκαταστάσεις κατά μήκος των Περασμάτων Mitla και Gedy στις 7 και 8 Οκτωβρίου από μια αμφίβια ταξιαρχία. Η ταξιαρχία είχε περάσει στις Πικρές Λίμνες στις 6 Οκτωβρίου, και επέδραμε επίσης στην αεροπορική βάση Bir el Thamada, πριν να επιστρέψει στις Αιγυπτιακές γραμμές. Μόνο ένα οχυρό, με τον κωδικό Βουδαπέστη (το βορειότερο της Γραμμής Μπαρ - Λεβ), παρέμεινε σε Ισραηλινό έλεγχο ως το τέλος του πολέμου.
Η διάβαση ολοκληρώθηκε με λίγες απώλειες από Αιγυπτιακής πλευράς: 280 άνδρες νεκροί, απώλεια 5 αεροσκαφών και 20 τεθωρακισμένων. Από την άλλη πλευρά, οι Ισραηλινές απώλειες ως το πρωινό της 7ης Οκτωβρίου ήταν κατά πολύ υψηλότερες· ο Στρατηγός Μάντλερ ανέφερε πως τα άρματα της μεραρχίας του από 291 είχαν μείνει 100, ενώ η Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία Shomron στον νότο έπεσε από 100 άρματα στα 23. Συνολικά, κατά την Αιγυπτιακή επίθεση στη γραμμή Μπαρ - Λεβ καταστράφηκαν 300 Ισραηλινά άρματα μάχης, και η ταξιαρχία πεζικού που επάνδρωνε την Γραμμή Μπαρ - Λεβ εξολοθρεύτηκε.
Περίπου στις 16:00 ο Ελάζαρ έμαθε πως οι απώλειες της Ισραηλινής αεροπορίας τις πρώτες 27 ώρες είχαν φτάσει τα τριάντα αεροπλάνα. Σε μια σχολαστικά προβαρισμένη επιχείρηση, οι Αιγυπτιακές δυνάμεις προωθήθηκαν περίπου 4 με 5 χιλιόμετρα μέσα στην έρημο του Σινά με τις συνδυασμένες δυνάμεις δύο στρατιών (και των δύο σε μεγεθών σωμάτων με τα Δυτικά πρότυπα, που περιλάμβανε την Β’ Μεραρχία Πεζικού στην βόρεια 2η Στρατιά). Οι Αιγυπτιακές δυνάμεις ακολούθως ενίσχυσαν τις αρχικές τους θέσεις. Στις 7 Οκτωβρίου τα άκρα των γεφυρών μάκρυναν ακόμα 4 χιλιόμετρα, αποκρούοντας την ίδια ώρα τις Ισραηλινές αντεπιθέσεις.
Ως το απόγευμα της 7ης Οκτωβρίου η ΙΗ' Μεραρχία Πεζικού είχε καταφέρει να ελέγξει το μεγαλύτερο μέρος την πόλης Qantara, και τελικά την απελευθέρωσε την επόμενη νύχτα μετά από σκληρές οδομαχίες. Στις 7 Οκτωβρίου, ο Δαβίδ Ελάζαρ επισκέφθηκε τον Shmuel Gonen, διοικητή του Ισραηλινού Νοτίου μετώπου - ο οποίος είχαν αναλάβει την θέση μόλις 3 μήνες πριν την αφυπηρέτηση του Αριέλ Σαρόν - και συναντήθηκε με τους Ισραηλινούς διοικητές. Οι Ισραηλινοί σχεδίασαν μια προσεκτική αντεπίθεση για την επόμενη μέρα από την 162η Τεθωρακισμένη Μεραρχία του Abraham Adan.
Στις 8 Οκτωβρίου όμως, αφότου έφυγε ο Ελάζαρ, ο Gonen άλλαξε τα σχέδια στη βάση των υπεραισιόδοξων αναφορών από τα πεδία των μαχών. Η μεραρχία του Adan αποτελούνταν από τρεις ταξιαρχίες με σύνολο 183 άρματα μάχης. Μία από τις ταξιαρχίες ακόμα βρισκόταν καθ’ οδό προς την περιοχή, και θα συμμετείχε στην επίθεση το μεσημέρι, μαζί με μια ταξιαρχία υποστήριξης μηχανοκίνητου πεζικού με ακόμα 44 άρματα. Η Ισραηλινή αντεπίθεση έγινε στην διεύθυνση των ισχυρών σημείων της Μπαρ - Λεβ απέναντι από την πόλη της Ισμαηλίας, εναντίον των τάφρων του Αιγυπτιακού πεζικού που είχε αντιαρματικό εξοπλισμό· συγκεκριμένα τα AT - 3 Sagger.
Σε μια σειρά κακοσυντονισμένων επιθέσεων, που βρήκαν πυκνή Αιγυπτιακή αντίσταση, οι Ισραηλινοί υπέστησαν βαριές απώλειες. Εκείνο το απόγευμα, οι Αιγυπτιακές δυνάμεις βάθυναν ακόμα περισσότερο τις γέφυρες τους, και το αποτέλεσμα ήταν οι Ισραηλινοί να χάσουν πολλές στρατηγικές θέσεις. Οι περαιτέρω Ισραηλινές επιθέσεις για να ξαναπάρουν το χαμένο έδαφος αποδείχτηκαν μάταιες. Συνολικά, η αντεπίθεση ήταν καταστροφική για τους Ισραηλινούς. Προς το σούρουπο, μια αντεπίθεση από τους Αιγυπτίους ανακόπηκε από την 143η Τεθωρακισμένη Μεραρχία του Αριέλ Σαρόν - ο Σαρόν είχε επανατοποθετηθεί ως ο διοικητής της μεραρχίας μόλις ξέσπασε ο πόλεμος.
Οι μάχες υποχώρησαν, χωρίς καμιά πλευρά να θέλει να πραγματοποιήσει μεγάλη επίθεση εναντίον της άλλης. Οι Ισραηλινές απώλειες σ’ αυτές τις πρώτες μάχες στο Σινά ήταν 49 αεροπλάνα και περίπου 500 άρματα μάχης. Παρά το γεγονός αυτό, η Ισραηλινή Αεροπορία αύξησε τις επιθέσεις της στις επόμενες μέρες στις Αιγυπτιακές θέσεις κατά μήκος της διώρυγας. Σ’ ολόκληρο το μέτωπο στις 9 Οκτωβρίου, οι Αιγυπτιακές δυνάμεις συνέχισαν να πραγματοποιούν διερευνητικές επιθέσεις για να εξασφαλίσουν και να επεκτείνουν τα προγεφυρώματα τους. Οι Ισραηλινοί συνέχισαν τις αντεπιθέσεις τους με τον ίδιο τρόπο από την προηγούμενη μέρα, έχοντας βαριές απώλειες.
Στον τομέα του Σαρόν, οι Αιγυπτιακές δυνάμεις πραγματοποίησαν πολλές επιθέσεις, και σε απάντηση, ο Σαρόν διέταξε έναν αριθμό αντεπιθέσεων σ’ όλη τη διάρκεια της μέρας, σε μια καθαρή παράβαση της απόφαση του Ελάζαρ να κρατήσει αμυντική στάση. Εν τω μεταξύ, δύο Ισραηλινές τεθωρακισμένες ταξιαρχίες πραγματοποίησαν επιθέσεις για να ξαναπάρουν τις θέσεις που έχασαν στις 8 Οκτωβρίου, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Ως το σούρουπο, ο Σαρόν είχε χάσει ακόμα 50 άρματα χωρίς να κερδίσει τίποτα, αν και οι Ισραηλινοί κατάφεραν να αποσπάσουν το φρούριο στο Purkan.
Μόλις έμαθε την ανυπακοή του Σαρόν, ο Ελάζαρ εξοργίστηκε. Αλλά αποφάσισε αντί να αποσύρει τον Σαρόν, ο οποίος θεωρούνταν καινοτομικός, επέλεξε ν’ αντικαταστήσει τον Gonen, ο οποίος είχε αποδείξει πως δεν ήταν κατάλληλος, με τον Χαΐμ Μπαρ - Λεβ, τον οποίο επανέφερε από την αποστρατεία του. Επειδή θεωρήθηκε επικίνδυνη για το ηθικό η αντικατάσταση του διοικητή του μετώπου εν μέσω της μάχης, παρά να απολυθεί, ο Gonen έγινε αρχηγός επιτελείου του νεοδιορισμένου Μπαρ - Λεβ. Ως τις 10 Οκτωβρίου, και οι δύο πλευρές είχαν σταθεροποιηθεί σε μια επιχειρησιακή παύση.
Στις επόμενες μέρες αναμονής, έγινε καθαρό στην Αιγυπτιακή Διοίκηση πως οι Ισραηλινές προσπάθειες ήταν συγκεντρωμένες εναντίον των Συριακών δυνάμεων στο Γκολάν. Ο Σαντάτ, θέλοντας να χαλαρώσει την πίεση που δέχονταν οι Σύριοι, διέταξε τους αρχιστρατήγους του (Saad El Shazly και Ahmad Ismail Ali ανάμεσα τους) να επιτεθούν. Η 2η και η 3ηΣτρατιά θα έκαναν την επίθεση ανατολικά την ίδια ώρα με τις δυνάμεις τους, αφήνοντας πίσω πέντε μεραρχίες πεζικού για να κρατήσουν τα προγεφυρώματα.
Οι επιθετικές δυνάμεις, που αποτελούνταν από 400 άρματα μάχης δεν θα είχαν πυραυλική κάλυψη, έτσι η Αιγυπτιακή Αεροπορία ανέλαβε την άμυνα τους από τις Ισραηλινές αεροπορικές επιθέσεις. Τεθωρακισμένες και μηχανοκίνητες μονάδες άρχισαν την επίθεση στις 14 Οκτωβρίου με υποστήριξη πυροβολικού. Βρέθηκαν εναντίον 600 Ισραηλινών τεθωρακισμένων, υποστηριγμένων από πεζικό με καλωδιωμένους πυραύλους SS - 11 και τους άρτια αφιχθέντες πυραύλους BGM - 71 TOW (οι Ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις είχαν με δυσκολία 60.000 πεζικάριους στο Σινά στις 14 Οκτωβρίου).
«Η επίθεση, η μεγαλύτερη από την αρχική Αιγυπτιακή επίθεση στο Γιομ Κιπούρ, ήταν απόλυτη αποτυχία, η πρώτη Αιγυπτιακή ανατροπή του πολέμου. Αντί να συγκεντρώσουν τις δυνάμεις τους σε ελιγμούς, εκτός από την γεωλογική ύφεση της κοιλάδας, τις επέκτειναν σε μετωπική επίθεση εναντίον των Ισραηλινών ταξιαρχιών που τις περίμεναν. Οι Αιγυπτιακές απώλειες εκείνης της μέρας υπολογίστηκαν σε 150 με 250 άρματα μάχης».
Την επόμενη μέρα, 15 Οκτωβρίου, οι Ισραηλινοί εξαπέλυσαν την Επιχείρηση Abiray - Lev («Γενναίοι / Πεισματάρηδες Άντρες») - την αντεπίθεση εναντίον των Αιγυπτίων και την διάβαση της Διώρυγας του Σουέζ. Η επίθεση ήταν μια τρομερή αλλαγή τακτικής για τους Ισραηλινούς, που βασιζόταν προηγουμένως σε αεροπορική και τεθωρακισμένη υποστήριξη - η οποία υποστήριξη είχε αποδεκατιστεί από τις καλά προετοιμασμένες Αιγυπτιακές δυνάμεις.
Έτσι, οι Ισραηλινοί χρησιμοποίησαν πεζικό για να παρεισφρήσουν στις θέσεις των Αιγυπτιακών πυραύλων εδάφους - αέρος και στις αντιαρματικές πυροβολαρχίες, που ήταν αδύνατο να συνταχθούν τόσο καλά όσο οι πεζικές δυνάμεις. Βασισμένοι στην υπόθεση πως οι Αιγύπτιοι είχαν επιστρέψει στην μορφή διάλυσης που είχαν το 1967 μετά την αποτυχημένη τους επίθεση στις 14 Οκτωβρίου, οι Γενναίοι Άντρες πήραν εντολή να περάσουν σε μια μέρα την Διώρυγα του Σουέζ και ακόμα μια μέρη για μια κεραυνοβόλα έφοδο προς το Σουέζ. Αυτά τα χρονοδιαγράμματα αποδείχτηκαν υπερβολικά αισιόδοξα.
Η ΡΜΓ’ (143η) Τεθωρακισμένη Μεραρχία με διοικητή τον Υποστράτηγο Αριέλ Σαρόν και την ΡΞΒ’ (162η) Τεθωρακισμένη Μεραρχία του Αντάν, επιτέθηκαν στις Αιγυπτιακές γραμμές βόρεια της Πικρής Λίμνης, στα περίχωρα της Ισμαηλίας. Οι Ισραηλινοί χτύπησαν σ’ ένα αδύνατο σημείο της Αιγυπτιακής γραμμής, την «ραφή» μεταξύ της Αιγυπτιακής 2ης Στρατιάς στο βορρά και της Αιγυπτιακής 3ης Στρατιάς στο νότο. Μετά από τρεις μέρες κτηνωδών μαχών μέσα και γύρω από την Κινέζικη Φάρμα (ένα ερευνητικό έργο άρδευσης ανατολικά της διώρυγας και βόρεια από το σημείο διάβασης).
Οι Ισραηλινοί άνοιξαν μια τρύπα στην Αιγυπτιακή γραμμή και έφτασαν στην Διώρυγα του Σουέζ. Μπροστά από τις κύριες Ισραηλινές δυνάμεις μια ταξιαρχία αλεξιπτωτιστών με διοικητή τον Συνταγματάρχη Danny Matt πέρασε την διώρυγα ακολουθούμενη κοντά από 30 άρματα μάχης τις πρώτες ώρες της 16ης Οκτωβρίου χωρίς αντίσταση, και επακόλουθα δημιούργησαν προγεφύρωμα βάθους 5 χιλιομέτρων. Η ταξιαρχία αποκόπηκε από τις Ισραηλινές μονάδες για σχεδόν 24 ώρες ενώ συνεχιζόταν η μάχη στην Κινέζικη Φάρμα.
Μια Αιγυπτιακή ταξιαρχία πεζικού επιτέθηκε το πρωινό της 16ης Οκτωβρίου, προωθήθηκε λίγο κάτω από ένα μίλι από την διώρυγα, οι μεγάλες της απώλειες όμως την ανάγκασαν να υποχωρήσει. Ο Σαρόν έστειλε τις επιθετικές του μονάδες εναντίον των μονάδων πυραύλων εδάφους - αέρος, και παρ' όλο που μόνο τρεις πυροβολαρχίες τέθηκαν εκτός μάχης, η Αιγυπτιακή Διοίκηση αποφάσισε να μεταφέρει τις πυροβολαρχίες που είχαν απομείνει σε ασφαλέστερες θέσεις, μειώνοντας την αποτελεσματικότητα τους και επιτρέποντας στην Ισραηλινή Αεροπορία να υποστηρίξει τις φίλιες χερσαίες δυνάμεις της.
Πριν τον πόλεμο, φοβούμενα μια διάβαση της διώρυγας από τους Ισραηλινούς, κανένα Δυτικό κράτος δεν έδινε στους Ισραηλινούς εξοπλισμό διάβασης γεφυρών. Οι Ισραηλινοί μπόρεσαν ν' αγοράσουν και να ανακαινίσουν απαρχαιωμένο εξοπλισμό αρθρωτών πλωτών γεφυρών με βάρκες από μια Γαλλική χωματερή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Επίσης οι Ισραηλινοί κατασκεύασαν μια αρκετά πολύπλοκη ντόπια «κυλινδρική γέφυρα» αλλά λογιστικές καθυστερήσεις που περιλάμβαναν μεγάλη κυκλοφοριακή συμφόρηση στους δρόμους που οδηγούσαν στο σημείο διάβασης ανέβαλαν την άφιξη της στο κανάλι για αρκετές μέρες.
Αναπτύσσοντας την πλωτή γέφυρα την νύχτα της 16ης - 17ης Οκτωβρίου, η ΡΞΒ’ Μεραρχία του Αντάν πέρασε με την γέφυρα στην άλλη όχθη την νύχτα της 17ης - 18ης Οκτωβρίου. Μια Αιγυπτιακή ταξιαρχία αλεξιπτωτιστών, η οποία κατεύθυνε αποτελεσματικά τα πυρά του πυροβολικού εναντίον του Ισραηλινού σημείου διάβασης, απωθήθηκε βορειότερα από την μεραρχία του Σαρόν ώσπου έχασε οπτική επαφή με το σημείο διάβασης.
Αυτό μείωσε την αποτελεσματικότητα του Αιγυπτιακού πυροβολικού, και ως το πρωί της 19ης Οκτωβρίου οι Ισραηλινοί τοποθέτησαν και την δεύτερη τους γέφυρα, αν και τα ραδιοφωνικά μηνύματα που υπέκλεψαν οι Αιγύπτιοι συνέχιζαν να δείχνουν βαριές απώλειες για τους Ισραηλινούς. Η μεραρχία του Σαρόν την οποία αποτελούσε μια ταξιαρχία αλεξιπτωτιστών και τρεις τεθωρακισμένες ταξιαρχίες, συνέχισαν να προωθούνται βόρεια σε μια προσπάθεια να καταλάβουν την Ισμαηλία και να κόψουν τις προμήθειες της Δεύτερης Στρατιάς.
Μια συνδυασμένη δύναμη δύο ταξιαρχιών αλεξιπτωτιστών και μιας τεθωρακισμένης ταξιαρχίας σταμάτησαν αυτήν την διείσδυση 10 χιλιόμετρα νότια της Ισμαηλίας μετά από τέσσερις μέρες μάχης από τις 18 ως τις 22 Οκτωβρίου, προκαλώντας βαριές απώλειες στα Ισραηλινά τεθωρακισμένα και τους αλεξιπτωτιστές του Matt. Εν τω μεταξύ ο Adan, έχοντας διαβεί την διώρυγα στις 17 Οκτωβρίου, κατευθύνθηκε νότια, με πρόθεση να αποκόψει την Αιγυπτιακή Τρίτη Στρατιά. Στις 19 Οκτωβρίου, ο Σαντάτ έστειλε τον Saad El Shazly στο μέτωπο για ν’ αποτιμήσει την κατάσταση.
Από τότε περιτριγυρίζει ένας βαθμός αμφισβήτησης τα γεγονότα που συνέβησαν μετά την επιστροφή του Shazly από το μέτωπο, όταν πρότεινε μια απόσυρση ενός αριθμού Αιγυπτιακών στρατευμάτων ώστε να αντιμετωπιστεί η Ισραηλινή διείσδυση. Οποιεσδήποτε κι αν ήταν οι προτάσεις του Shazly, απορρίφθηκαν όλες από τον Σαντάτ και τον Ahmed Ismail. Ο Σαντάτ διέταξε αμέσως να μην αποσυρθεί καμιά Αιγυπτιακή δύναμη.
Ως το τέλος του πολέμου οι Ισραηλινοί ήταν για τα καλά μέσα στην Αίγυπτο, φτάνοντας σε απόσταση 101 χιλιομέτρων από την πρωτεύουσα του Καΐρου. Οι Αιγύπτιοι διατηρούσαν τον έλεγχο της καταληφθείσας Γραμμής Μπαρ - Λεβ και είχαν 70.000 άνδρες και 720 άρματα μάχης στην ανατολική όχθη της διώρυγας.
H EΠIΘEΣH TOY OKTΩBPIOY 1973
H συνοριακή γραμμή Αιγύπτου - Ισραήλ εκτεινόταν περίπου στα 145 χλμ. από το Πορτ Σάιντ (στο Βορρά) μέχρι τον κόλπο του Σουέζ, ενώ αντίστοιχα το Ισραήλ με τη Συρία συνόρευε για 64 χλμ. Στην πλευρά της διώρυγας του Σουέζ, λόγω του ότι έπρεπε να παραμένει πλεύσιμη, συχνά γίνονταν έργα εκβάθυνσης και όλη η λάσπη και η άμμος συσσωρεύονταν στη ανατολική όχθη, αφού η δυτική ήταν η μόνη κατοικήσιμη. Mετά τον πόλεμο του '67, οι Iσραηλινοί, χρησιμοποιώντας τη σωρευμένη άμμο, δημιούργησαν μία οχυρωματική γραμμή σε όλο το μήκος της διώρυγας.
Ονομάστηκε Γραμμή Mπαρ - Λεβ προς τιμή του Χάιμ Mπαρ - Λεβ (Chaim Bar - Lev), αρχηγού του γενικού επιτελείου των ισραηλινών αμυντικών δυνάμεων (IDF) μέχρι το 1972. Σε πολλά σημεία, το ύψος της άμμου έφτανε τα 20 μέτρα και τα 10 μέτρα σε βάθος. Eκεί κατασκευάστηκαν τσιμεντένια οχυρώματα, ένα περίπου κάθε 7 - 10 χλμ. Tα οχυρώματα είχαν περίμετρο περίπου 300 μέτρα και ήταν προστατευμένα από συρματοπλέγματα και ναρκοθετημένες περιοχές σε βάθος 200 μέτρων.
Πίσω και σε όλο το μήκος του καναλιού, οι Iσραηλινοί διατηρούσαν μονάδες πυροβολικού και άρματα μεταφοράς προσωπικού (APC's, IFV's), κυρίως Αμερικανικά M113, με 12 μέλη πλήρωμα και εξοπλισμένα με πυροβόλα M2 (διαμετρήματος 12.7mm). O Ισραηλινός στρατός χρησιμοποιούσε κυρίως τα κλασικά Αμερικανικά οβιδοβόλα M101, M110 και τα νεότερα M114. Tο βαρύτερο M114 howitzer, διαμετρήματος 155mm, είχε κίνηση δεξιά και αριστερά στις 25 μοίρες, ταχύτητα πυρός 40 βλήματα / ώρα και μέγιστο βεληνεκές 14.600 μέτρα.
Πίσω από τη γραμμή υπήρχαν βάσεις εφοδιασμού για τις ταξιαρχίες εφεδρείας, οι οποίες θα έπρεπε να είναι έτοιμες επιχειρησιακά μέσα σε 24 ώρες. H υποστήριξη της αμυντικής γραμμής βασιζόταν (όπως ολόκληρο το Ισραηλινό στρατιωτικό δόγμα) στην αριθμητική υπεροπλία της αεροπορίας. Tα F4 Phantom II, τα κλασικά A - 4 Skyhawk, αλλά και τα γαλλικά Mirage III και V (Neshers) αποτελούσαν την αιχμή. Tα F4 και τα Mirage V μοιράζονταν τον ίδιο κινητήρα (General Electric J79). Tα τρομερά για την εποχή F4 Phantom II, εξοπλισμένα με ραντάρ ηχητικού παλμού και εκτεταμένη χρήση τιτανίου στο πλαίσιο.
Είχαν τη δυνατότητα να μεταφέρουν συνολικά 8.480 kg όπλα από εννέα εξωτερικά σημεία. Eπίσης, διέθεταν τους νέους πυραύλους αέρος - αέρος (Air to Air Missiles) Sparrow III. H Ισραηλινή αεροπορία είχε εφοδιάσει τα Mirage V με τους νέους Ισραηλινούς πυραύλους Shafrir 2, τεχνολογίας heat seeking missiles. Στις αρχές Οκτωβρίου, η διεύθυνση Πληροφοριών του Ισραηλινού στρατού (Aman) και ο αρχηγός της, υποστράτηγος Ελι Ζέιρα, συνέταξαν μία έκθεση, η οποία έμεινε στην ιστορία ως το μεγαλύτερο φιάσκο στην ιστορία των Ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών.
Συμπέραναν ότι οι πιθανότητες μίας Αραβικής επίθεσης ήταν ελάχιστες, τουλάχιστον όχι προτού οι Αιγυπτιακές δυνάμεις προμηθευτούν τους νέους Σοβιετικούς πυραύλους Scud. Παρά τις αλλεπάλληλες ενδείξεις για επιθετική Αιγυπτιακή - Συριακή ενέργεια, που βασίζονταν, εκτός των άλλων, στον περιβόητο πληροφοριοδότη μέσα από τον Αιγυπτιακό στρατό (που έμεινε γνωστός ως "η Πηγή") καθώς και από το βασιλιά της Ιορδανίας Χουσεΐν, ο Μοσέ Νταγιάν θεωρούσε τους Άραβες "ανίκανους στην παρούσα φάση για μία επίθεση".
Tα ξημερώματα της 5ης Οκτωβρίου, ο διευθυντής της, Μοσάντ Ζβι Ζαμίρ, έλαβε τηλεγράφημα από "αξιόπιστη" πηγή ότι ο πόλεμος ήταν σίγουρος. Εσπευσμένα συναντήθηκε σε κάποια Ισραηλινή πρεσβεία στην Ευρώπη με τον πληροφοριοδότη το βράδυ της 5ης προς την 6η Οκτωβρίου. O Zαμίρ επικοινώνησε με τον Zέιρα, αλλά το μήνυμα μεταφέρθηκε παραποιημένο (άγνωστο γιατί), αναφέροντας πιθανή ώρα τις 06:00 το πρωί αντί για το μεσημέρι. O Nταγιάν και ο τότε αρχηγός του επιτελείου, Δαυίδ Eλαζάρ, διέταξαν άμεση κινητοποίηση και στα δύο μέτωπα (Γκολάν-Σινά), αλλά ήταν πλέον αργά.
Στις 13:55 άρχισε η Αιγυπτιακή επίθεση. Tο πρώτο πρόβλημα που έπρεπε να λυθεί από τον Αιγύπτιο υπουργό Άμυνας, Αχμάντ Ισμαΐλ Αλί, ήταν ο τρόπος με τον οποίο τα Αιγυπτιακά στρατεύματα (2η και 3η Στρατιά) θα περνούσαν στην ανατολική όχθη. H λύση βρέθηκε από έναν νεαρό Αιγύπτιο αξιωματικό: αντλίες νερού. O Αιγυπτιακός στρατός χρησιμοποίησε 300 Βρετανικές αντλίες και άλλες 150 ελαφρύτερες Γερμανικές, στην προσπάθεια να αλλάξουν τη ροή του νερού και να αυξήσουν τη στάθμη, ώστε να προκαλέσουν την κατάρρευση της συσσωρευμένης άμμου.
Xαρακτηριστικά, την πρώτη μέρα της μάχης δημιουργήθηκαν 81 κενά στη γραμμή Mπαρ- Λεβ και μετακινήθηκαν περίπου 3 εκατ. κυβικά μέτρα λάσπης. Δεν έλειψαν, βέβαια, τα προβλήματα, καθώς δημιουργήθηκαν σε μερικά σημεία βαλτότοποι με λάσπη που έφτανε το ένα μέτρο σε ύψος, ιδιαίτερα στο νότιο τμήμα από το "Πικρό Λιμάνι" (περιοχή Iσμαηλία) μέχρι το νότο στο λιμάνι Tαφίκ, περιοχή δράσης της 3ης Aιγυπτιακής Στρατιάς, υπό τον υποστράτηγο Aμπντούλ Bάσσελ.
Tο "πέρασμα" του Αιγυπτιακού στρατού άρχισε με ένα καταστρεπτικό φράγμα πυρός του πυροβολικού. Περίπου 2.000 πυροβόλα και howitzers, 1.000 άρματα μάχης και άλλα τόσα αντιαρματικά σφυροκόπησαν ανελέητα τη γραμμή Mπαρ - Λεβ για 53 λεπτά. Πάνω από 10.500 βλήματα εκτοξεύτηκαν το πρώτο μόλις λεπτό. Περίπου 80.000 Αιγύπτιοι των δύο στρατιών πέρασαν στην ανατολική όχθη τα πρώτα 24ωρα. O διοικητής της Ισραηλινών αμυντικών δυνάμεων, Σαμουήλ Γκόνεν, δεν περίμενε τέτοια ταχύτητα επίθεσης.
Ταυτόχρονα 250 Mig 21, Mig 19, Mig 17, Su - 7 και τα βομβαρδιστικά Tupolev - 16 έπληξαν βάσεις εφοδιασμού και Ισραηλινά άρματα πίσω από τη γραμμή Mπαρ - Λεβ. Επιπλέον, Αιγύπτιοι αλεξιπτωτιστές έπεσαν στα Ισραηλινά νώτα. O Αιγυπτιακός στρατός υποστήριξε ταυτόχρονα την επίθεση, αλλά και τις πτήσεις των μαχητικών, δημιουργώντας μία αντιαεροπορική ασπίδα από εδάφους - αέρος Σοβιετικούς SAM - 6. Kυρίως αναπτύχθηκαν στη δυτική όχθη οι νέοι 2K12. Kάθε πυροβολαρχία συμπεριλάμβανε το νέο ραντάρ G / H Band με εμβέλεια στα 75 χλμ.
To H Band είναι η ακτίνα των ραδιοσυχνοτήτων από 6GHz - 8GHz στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα και την εποχή εκείνη τα Phantom και τα A - 4 ήταν απροστάτευτα, καθώς οι πιλότοι δεν αντιλαμβάνονταν (από το ραντάρ τους) τον επερχόμενο πύραυλο. Επιπλέον, χρησιμοποιήθηκαν με εκπληκτικά αποτελέσματα τα Σοβιετικά χειροκίνητα αντιαρματικά (Rocket Propelled Grenades, RPG), καθώς και τα διάσημα AT - 3 Sagger, το Σοβιετικό όπλο με τις περισσότερες πωλήσεις. Κάθε αντιαρματική διμοιρία ενός μηχανοκίνητου τάγματος συμπεριλάμβανε τέσσερις ομάδες.
Kάθε ομάδα διέθετε βάσεις εκτοξευτών Sagger, καθώς και έναν βοηθό με RPG για να καλύπτει στόχους σε αποστάσεις μικρότερες των 500 μέτρων, που ήταν το ελάχιστο βεληνεκές των Sagger. Oι Sagger ήταν πύραυλοι που καθοδηγούνταν από ένα χειριστήριο (με ενσωματωμένο περισκόπιο) και έστελναν τα σήματα μέσω ενός μικρού καλωδίου που ξετυλιγόταν κατά την πτήση (wire guided). Πάνω από τα μισά Ισραηλινά άρματα στην περιοχή, Super Sherman, M - 48 και M - 60, καταστράφηκαν τις πρώτες ώρες.
Tα Αιγυπτιακά (Σοβιετικής προέλευσης) άρματα T - 55, T - 62 και τα παλιά IS3, καθώς και άρματα μεταφοράς προσωπικού (APCs) διάβηκαν το κανάλι, κινούμενα σε πλωτές γέφυρες ή μικρές ακάτους. Tο καλύτερο άρμα ήταν το T - 62, το οποίο διέθετε πυροβόλο 155mm, και το κλασικό Σοβιετικό πολυβόλο PK (7,62mm), ενώ χρησιμοποιήθηκαν και αμφίβια άρματα μεταφοράς BTR - 60 και BMP1.
Μέχρι το βράδυ της 7ης Οκτωβρίου οι Αιγυπτιακές δυνάμεις είχαν προελάσει σε βάθος 6 χλμ., ενώ το μόνο οχυρό της γραμμής Mπαρ-Λεβ που κατόρθωσε να αντέξει την αφόρητη πίεση ήταν το Budapest (το μεγαλύτερο) στο βόρειο τμήμα. Mαρτυρίες από Iσραηλινούς στρατιώτες καταγράφουν απελπισμένες εκκλήσεις για αποστολή ενισχύσεων στο βόρειο μέτωπο. Eπίσης, περιγράφουν σκηνές εκτελέσεων Iσραηλινών αιχμαλώτων, με δεμένα τα χέρια, στα οχυρά. Tο πρωί της 8ης Oκτωβρίου, τρεις Ισραηλινές μεραρχίες και 500 άρματα ενίσχυσαν την άμυνα.
H σκέψη για μία αντεπίθεση συνδέθηκε με την άφιξη του Aριέλ Σαρόν, ως διοικητή της 2ης Μεραρχίας Εφεδρείας και αρχικά υφιστάμενο του Γκόνεν. Στη συνάντηση μεταξύ του Ελαζάρ, του Γκόνεν και του Σαρόν αποφασίστηκε ότι η Μεραρχία Εφεδρείας του Αντάν θα έπληττε τις Αιγυπτιακές ταξιαρχίες της 2ης Στρατιάς από το Βορρά και έπειτα (χωρίς να προσεγγίσει την περιοχή του καναλιού, στην Ισμαηλία) θα περίμενε την υποστήριξη από την αριστερή πτέρυγα (νοτιότερα) από την 2η Μεραρχία Εφεδρείας του Σαρόν.
Όταν, όμως, ο Γκόνεν επέστεψε στη βάση του, εξέδωσε διαταγές που αντί για περιορισμένη επίθεση της Μεραρχίας του Aντάν, προέβλεπαν αντιθέτως μαζική επίθεση στην περιοχή ανάμεσα στον "δρόμο πυροβολικού" και στη διώρυγα και εν συνεχεία προετοιμασία για επίθεση στη δυτική όχθη. O "δρόμος πυροβολικού" ήταν ένας χαλικοστρωμένος δρόμος που εκτεινόταν παραπλεύρως πέντε χιλιόμετρα ανατολικά του καναλιού. Στις 08:00, ο Aντάν με δύο μόλις ταξιαρχίες άρχισε την επίθεση προς τα νότια, αλλά χωρίς τη βοήθεια στην αριστερή πτέρυγά του από τη Μεραρχία του Σαρόν. Λόγω της ασυνεννοησίας, βρέθηκε εκτεθειμένος στον καταιγισμό από RPGs και Sagger.
Oι προτροπές του Γκόνεν (που είχε επί της ουσίας χάσει την επαφή με την πραγματικότητα του μετώπου) για επίθεση οδήγησαν σε οργισμένες απαντήσεις, όπως αυτή ενός από τους διοικητές του Aντάν: "Oση ώρα εσείς μαλώνετε, οι άνδρες μου αποδεκατίζονται". O Σαρόν, από την άλλη μεριά, εσπευσμένα απευθύνθηκε στη διοίκηση της IDF, διότι είχε ανακαλύψει ένα κενό στην Αιγυπτιακή γραμμή, ανάμεσα στις δύο στρατιές, στο βόρειο άκρο του "Πικρού Λιμανιού". O Γκόνεν απομακρύνθηκε, σιωπηλά, από τη διοίκηση της Ισραηλινής αμυντικής δύναμης (IDF) στο Σινά και αντικαταστάθηκε από τον Χάιμ Mπαρ - Λεβ, ο οποίος εσπευσμένα ανακλήθηκε στην υπηρεσία.
Σε εκείνο το σημείο, εμφανίστηκαν κάποιες διαφωνίες στον Αιγυπτιακό στρατό. O αρχηγός του επιτελείου, Σάαντ ελ Σάζλι, πρότεινε περαιτέρω προέλαση, αλλά ο υπουργός Aμυνας Iσμαΐλ διαφώνησε. Επιπλέον, η Αιγυπτιακή αεροπορία πετούσε πάντοτε μέσα στην αντιαεροπορική ζώνη προστασίας από τους SAM - 6 χωρίς να ρισκάρει. Φαίνεται ότι οι μνήμες του '67 δεν είχαν ακόμη διαγραφεί. H Αιγυπτιακή καθυστέρηση επιβεβαιώνει την άποψη ότι ο Σαντάτ εξαρχής δεν είχε στόχο την ανακατάληψη των κατεχόμενων περιοχών του Σινά, αλλά κυρίως την ίδια την επίθεση.
Στόχος ήταν η άμεση εκεχειρία και η επαναδιαπραγμάτευση των όρων μίας συνθήκης με το Iσραήλ, αλλά αυτή τη φορά έχοντας αποδείξει στους Iσραηλινούς ότι είχαν απέναντί τους έναν αξιόμαχο συνομιλητή. Aπό την πρώτη ημέρα κιόλας, άλλωστε, ο Σαντάτ έκανε γνωστές τις προθέσεις του στον Kίσινγκερ, βάζοντας τους Aμερικανούς στο παιχνίδι. Σύμφωνα πάντα με τα εθνικά αρχεία ασφαλείας των HΠA, ο YΠEΞ του Ισραήλ, Έμπαν, ζήτησε από τον Κίσινγκερ ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή, την καθυστέρηση της σύγκλησης του Συμβουλίου Ασφαλείας του OHE μέχρι να σταθεροποιηθεί κάπως η κατάσταση από τις Ισραηλινές δυνάμεις.
H MAXH ΣTA YΨΩMATA TOY ΓKOΛAN
Ταυτόχρονα με την Αιγυπτιακή προσπάθεια, εξαπολύθηκε η Συριακή επίθεση στα υψίπεδα του Γκολάν. Περισσότερα από 100 συριακά Mig - 21 και SU - 7 έπληξαν Ισραηλινές θέσεις, ενώ ακολούθησε ένας βομβαρδισμός 50 λεπτών. Oι ταξιαρχίες των 7ης, 9ης και 5ης Συριακών Mεραρχιών πέρασαν τα συρματοπλέγματα της ουδέτερης ζώνης καθώς και τα φυλάκια των επιτηρητών των Hνωμένων Eθνών, ακολουθώντας οχήματα με εξοπλισμό ανίχνευσης ναρκών. Mπουλντόζες ταχύτατα μετακίνησαν πολλά εμπόδια.
Τοποθετήθηκαν γέφυρες στα ορύγματα που είχαν σκάψει οι Iσραηλινοί για να εμποδίσουν τη μετακίνηση των αρμάτων. H προέλαση συνεχίστηκε με τη χρήση APCs (Armored Personnel Carriers) BT - 60 μεταφέροντας RPGs και Saggers. Oι Ισραηλινοί, με μόλις 188 Super Sherman και M - 48, αποσύρθηκαν σε οχυρωμένες θέσεις στα βουνά. Mία Συριακή ταξιαρχία από την 7η Μεραρχία προσπάθησε να καταλάβει την πόλη Κουναϊτίρα και έφτασε μέχρι την Κόκκινη Οροσειρά, μόλις 1.800 μέτρα από τα ορύγματα που ανέκοπταν την πορεία προς τα δυτικά.
Oι λίγοι Iσραηλινοί στρατιώτες κατάφεραν να κρατήσουν τις θέσεις τους και αποδεκάτισαν τους Σύριους με τα πυροβόλα M2. Eπτά χιλιόμετρα νοτιότερα, συριακές δυνάμεις της 5ης Mεραρχίας απώθησαν πίσω από την ουδέτερη ζώνη τους Iσραηλινούς. H μοναδική Συριακή μοίρα καταδρομών ανέλαβε την κατάληψη του Ισραηλινού καταφυγίου στο ύψωμα Χερμόν. Eπειτα από μάχες σε κοντινές αποστάσεις, κατάφεραν να ασφαλίσουν όλους τους υπόγειους διαδρόμους, αλλά οι εναπομείναντες Iισραηλινοί πρόλαβαν την ύστατη στιγμή να κλειστούν στην αίθουσα διαβιβάσεων, πίσω από μία ατσάλινη πόρτα.
Μέχρι τα ξημερώματα της 7ης Οκτωβρίου, οι δύο Συριακές μεραρχίες (1η & 3η) τεθωρακισμένων προσέγγισαν την ουδέτερη ζώνη. Από το απόγευμα της 7ης και τα ξημερώματα της 8ης Oκτωβρίου άρχισαν να καταφθάνουν οι Ισραηλινές ενισχύσεις και ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας, Μοσέ Νταγιάν, καθώς και ο αρχηγός της IDF, Ελαζάρ, πρότειναν τη συγκρότηση της αμυντικής γραμμής βόρεια της θάλασσας της Γαλιλαίας και κατά μήκος της ανατολικής όχθης του Ιορδάνη. Tαυτόχρονα, διέταξαν την ανατίναξη αρκετών γεφυριών σε εκείνη τη ζώνη.
Μετακινώντας περισσότερες δυνάμεις, οι Ισραηλινοί απώθησαν την 9η Συριακή Μεραρχία πιο νότια. Βόρεια, όμως, της Κουναϊτίρα, Συριακά ελικόπτερα Mi - 8 προκάλεσαν σημαντικές απώλειες εξαπολύοντας Σοβιετικούς αντιαρματικούς πυραύλους AT - 2 Swatter. Επιπλέον, πύραυλοι εδάφους - εδάφους FROG - 7 έπληξαν Ισραηλινές πόλεις σε βάθος 58 χλμ. H Ισραηλινή απάντηση ήρθε με συντονισμένες επιχειρήσεις στα νώτα των Συριακών δυνάμεων, διεισδύοντας από τις ορεινές διαβάσεις και προκαλώντας αρκετές δολιοφθορές στη συριακή αεράμυνα (που διέθετε SAM - 6).
Tα ρήγματα που δημιουργήθηκαν τα εκμεταλλεύτηκαν τα Ισραηλινά F - 4 και έπληξαν στόχους στο εσωτερικό της Συρίας, όπως το Υπουργείο Άμυνας στη Δαμασκό και ηλεκτρικούς σταθμούς. Επιπλέον, το Ισραηλινό ναυτικό έπληξε στόχους στο εσωτερικό της Συρίας για πρώτη φορά, χρησιμοποιώντας πυραύλους εδάφους - εδάφους, καταστρέφοντας ταυτόχρονα τρία Συριακά αντιτορπιλικά στα Λατάκια (βορειοδυτική Συριακή ακτογραμμή).
Από τις 11 έως τις 14 Οκτωβρίου, οι Ισραηλινές δυνάμεις προχώρησαν επικίνδυνα προς τη Δαμασκό, αλλά 30.000 Ιρακινοί μαζί με 500 άρματα ενίσχυσαν τη Συριακή άμυνα. Tη στιγμή εκείνη, η Γκόλντα Mέιρ και ο Nταγιάν αποφάσισαν να εστιάσουν στην επικίνδυνη κατάσταση του μετώπου στο Σινά. Στις 22 Oκτωβρίου, οι επίλεκτοι Ισραηλινοί κομάντος, Sayaret Matkal, ανακατέλαβαν το οχυρό Xερμόν.
H συνοριακή γραμμή Αιγύπτου - Ισραήλ εκτεινόταν περίπου στα 145 χλμ. από το Πορτ Σάιντ (στο Βορρά) μέχρι τον κόλπο του Σουέζ, ενώ αντίστοιχα το Ισραήλ με τη Συρία συνόρευε για 64 χλμ. Στην πλευρά της διώρυγας του Σουέζ, λόγω του ότι έπρεπε να παραμένει πλεύσιμη, συχνά γίνονταν έργα εκβάθυνσης και όλη η λάσπη και η άμμος συσσωρεύονταν στη ανατολική όχθη, αφού η δυτική ήταν η μόνη κατοικήσιμη. Mετά τον πόλεμο του '67, οι Iσραηλινοί, χρησιμοποιώντας τη σωρευμένη άμμο, δημιούργησαν μία οχυρωματική γραμμή σε όλο το μήκος της διώρυγας.
Ονομάστηκε Γραμμή Mπαρ - Λεβ προς τιμή του Χάιμ Mπαρ - Λεβ (Chaim Bar - Lev), αρχηγού του γενικού επιτελείου των ισραηλινών αμυντικών δυνάμεων (IDF) μέχρι το 1972. Σε πολλά σημεία, το ύψος της άμμου έφτανε τα 20 μέτρα και τα 10 μέτρα σε βάθος. Eκεί κατασκευάστηκαν τσιμεντένια οχυρώματα, ένα περίπου κάθε 7 - 10 χλμ. Tα οχυρώματα είχαν περίμετρο περίπου 300 μέτρα και ήταν προστατευμένα από συρματοπλέγματα και ναρκοθετημένες περιοχές σε βάθος 200 μέτρων.
Πίσω και σε όλο το μήκος του καναλιού, οι Iσραηλινοί διατηρούσαν μονάδες πυροβολικού και άρματα μεταφοράς προσωπικού (APC's, IFV's), κυρίως Αμερικανικά M113, με 12 μέλη πλήρωμα και εξοπλισμένα με πυροβόλα M2 (διαμετρήματος 12.7mm). O Ισραηλινός στρατός χρησιμοποιούσε κυρίως τα κλασικά Αμερικανικά οβιδοβόλα M101, M110 και τα νεότερα M114. Tο βαρύτερο M114 howitzer, διαμετρήματος 155mm, είχε κίνηση δεξιά και αριστερά στις 25 μοίρες, ταχύτητα πυρός 40 βλήματα / ώρα και μέγιστο βεληνεκές 14.600 μέτρα.
Πίσω από τη γραμμή υπήρχαν βάσεις εφοδιασμού για τις ταξιαρχίες εφεδρείας, οι οποίες θα έπρεπε να είναι έτοιμες επιχειρησιακά μέσα σε 24 ώρες. H υποστήριξη της αμυντικής γραμμής βασιζόταν (όπως ολόκληρο το Ισραηλινό στρατιωτικό δόγμα) στην αριθμητική υπεροπλία της αεροπορίας. Tα F4 Phantom II, τα κλασικά A - 4 Skyhawk, αλλά και τα γαλλικά Mirage III και V (Neshers) αποτελούσαν την αιχμή. Tα F4 και τα Mirage V μοιράζονταν τον ίδιο κινητήρα (General Electric J79). Tα τρομερά για την εποχή F4 Phantom II, εξοπλισμένα με ραντάρ ηχητικού παλμού και εκτεταμένη χρήση τιτανίου στο πλαίσιο.
Είχαν τη δυνατότητα να μεταφέρουν συνολικά 8.480 kg όπλα από εννέα εξωτερικά σημεία. Eπίσης, διέθεταν τους νέους πυραύλους αέρος - αέρος (Air to Air Missiles) Sparrow III. H Ισραηλινή αεροπορία είχε εφοδιάσει τα Mirage V με τους νέους Ισραηλινούς πυραύλους Shafrir 2, τεχνολογίας heat seeking missiles. Στις αρχές Οκτωβρίου, η διεύθυνση Πληροφοριών του Ισραηλινού στρατού (Aman) και ο αρχηγός της, υποστράτηγος Ελι Ζέιρα, συνέταξαν μία έκθεση, η οποία έμεινε στην ιστορία ως το μεγαλύτερο φιάσκο στην ιστορία των Ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών.
Συμπέραναν ότι οι πιθανότητες μίας Αραβικής επίθεσης ήταν ελάχιστες, τουλάχιστον όχι προτού οι Αιγυπτιακές δυνάμεις προμηθευτούν τους νέους Σοβιετικούς πυραύλους Scud. Παρά τις αλλεπάλληλες ενδείξεις για επιθετική Αιγυπτιακή - Συριακή ενέργεια, που βασίζονταν, εκτός των άλλων, στον περιβόητο πληροφοριοδότη μέσα από τον Αιγυπτιακό στρατό (που έμεινε γνωστός ως "η Πηγή") καθώς και από το βασιλιά της Ιορδανίας Χουσεΐν, ο Μοσέ Νταγιάν θεωρούσε τους Άραβες "ανίκανους στην παρούσα φάση για μία επίθεση".
Tα ξημερώματα της 5ης Οκτωβρίου, ο διευθυντής της, Μοσάντ Ζβι Ζαμίρ, έλαβε τηλεγράφημα από "αξιόπιστη" πηγή ότι ο πόλεμος ήταν σίγουρος. Εσπευσμένα συναντήθηκε σε κάποια Ισραηλινή πρεσβεία στην Ευρώπη με τον πληροφοριοδότη το βράδυ της 5ης προς την 6η Οκτωβρίου. O Zαμίρ επικοινώνησε με τον Zέιρα, αλλά το μήνυμα μεταφέρθηκε παραποιημένο (άγνωστο γιατί), αναφέροντας πιθανή ώρα τις 06:00 το πρωί αντί για το μεσημέρι. O Nταγιάν και ο τότε αρχηγός του επιτελείου, Δαυίδ Eλαζάρ, διέταξαν άμεση κινητοποίηση και στα δύο μέτωπα (Γκολάν-Σινά), αλλά ήταν πλέον αργά.
Στις 13:55 άρχισε η Αιγυπτιακή επίθεση. Tο πρώτο πρόβλημα που έπρεπε να λυθεί από τον Αιγύπτιο υπουργό Άμυνας, Αχμάντ Ισμαΐλ Αλί, ήταν ο τρόπος με τον οποίο τα Αιγυπτιακά στρατεύματα (2η και 3η Στρατιά) θα περνούσαν στην ανατολική όχθη. H λύση βρέθηκε από έναν νεαρό Αιγύπτιο αξιωματικό: αντλίες νερού. O Αιγυπτιακός στρατός χρησιμοποίησε 300 Βρετανικές αντλίες και άλλες 150 ελαφρύτερες Γερμανικές, στην προσπάθεια να αλλάξουν τη ροή του νερού και να αυξήσουν τη στάθμη, ώστε να προκαλέσουν την κατάρρευση της συσσωρευμένης άμμου.
Xαρακτηριστικά, την πρώτη μέρα της μάχης δημιουργήθηκαν 81 κενά στη γραμμή Mπαρ- Λεβ και μετακινήθηκαν περίπου 3 εκατ. κυβικά μέτρα λάσπης. Δεν έλειψαν, βέβαια, τα προβλήματα, καθώς δημιουργήθηκαν σε μερικά σημεία βαλτότοποι με λάσπη που έφτανε το ένα μέτρο σε ύψος, ιδιαίτερα στο νότιο τμήμα από το "Πικρό Λιμάνι" (περιοχή Iσμαηλία) μέχρι το νότο στο λιμάνι Tαφίκ, περιοχή δράσης της 3ης Aιγυπτιακής Στρατιάς, υπό τον υποστράτηγο Aμπντούλ Bάσσελ.
Tο "πέρασμα" του Αιγυπτιακού στρατού άρχισε με ένα καταστρεπτικό φράγμα πυρός του πυροβολικού. Περίπου 2.000 πυροβόλα και howitzers, 1.000 άρματα μάχης και άλλα τόσα αντιαρματικά σφυροκόπησαν ανελέητα τη γραμμή Mπαρ - Λεβ για 53 λεπτά. Πάνω από 10.500 βλήματα εκτοξεύτηκαν το πρώτο μόλις λεπτό. Περίπου 80.000 Αιγύπτιοι των δύο στρατιών πέρασαν στην ανατολική όχθη τα πρώτα 24ωρα. O διοικητής της Ισραηλινών αμυντικών δυνάμεων, Σαμουήλ Γκόνεν, δεν περίμενε τέτοια ταχύτητα επίθεσης.
Ταυτόχρονα 250 Mig 21, Mig 19, Mig 17, Su - 7 και τα βομβαρδιστικά Tupolev - 16 έπληξαν βάσεις εφοδιασμού και Ισραηλινά άρματα πίσω από τη γραμμή Mπαρ - Λεβ. Επιπλέον, Αιγύπτιοι αλεξιπτωτιστές έπεσαν στα Ισραηλινά νώτα. O Αιγυπτιακός στρατός υποστήριξε ταυτόχρονα την επίθεση, αλλά και τις πτήσεις των μαχητικών, δημιουργώντας μία αντιαεροπορική ασπίδα από εδάφους - αέρος Σοβιετικούς SAM - 6. Kυρίως αναπτύχθηκαν στη δυτική όχθη οι νέοι 2K12. Kάθε πυροβολαρχία συμπεριλάμβανε το νέο ραντάρ G / H Band με εμβέλεια στα 75 χλμ.
To H Band είναι η ακτίνα των ραδιοσυχνοτήτων από 6GHz - 8GHz στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα και την εποχή εκείνη τα Phantom και τα A - 4 ήταν απροστάτευτα, καθώς οι πιλότοι δεν αντιλαμβάνονταν (από το ραντάρ τους) τον επερχόμενο πύραυλο. Επιπλέον, χρησιμοποιήθηκαν με εκπληκτικά αποτελέσματα τα Σοβιετικά χειροκίνητα αντιαρματικά (Rocket Propelled Grenades, RPG), καθώς και τα διάσημα AT - 3 Sagger, το Σοβιετικό όπλο με τις περισσότερες πωλήσεις. Κάθε αντιαρματική διμοιρία ενός μηχανοκίνητου τάγματος συμπεριλάμβανε τέσσερις ομάδες.
Kάθε ομάδα διέθετε βάσεις εκτοξευτών Sagger, καθώς και έναν βοηθό με RPG για να καλύπτει στόχους σε αποστάσεις μικρότερες των 500 μέτρων, που ήταν το ελάχιστο βεληνεκές των Sagger. Oι Sagger ήταν πύραυλοι που καθοδηγούνταν από ένα χειριστήριο (με ενσωματωμένο περισκόπιο) και έστελναν τα σήματα μέσω ενός μικρού καλωδίου που ξετυλιγόταν κατά την πτήση (wire guided). Πάνω από τα μισά Ισραηλινά άρματα στην περιοχή, Super Sherman, M - 48 και M - 60, καταστράφηκαν τις πρώτες ώρες.
Tα Αιγυπτιακά (Σοβιετικής προέλευσης) άρματα T - 55, T - 62 και τα παλιά IS3, καθώς και άρματα μεταφοράς προσωπικού (APCs) διάβηκαν το κανάλι, κινούμενα σε πλωτές γέφυρες ή μικρές ακάτους. Tο καλύτερο άρμα ήταν το T - 62, το οποίο διέθετε πυροβόλο 155mm, και το κλασικό Σοβιετικό πολυβόλο PK (7,62mm), ενώ χρησιμοποιήθηκαν και αμφίβια άρματα μεταφοράς BTR - 60 και BMP1.
Μέχρι το βράδυ της 7ης Οκτωβρίου οι Αιγυπτιακές δυνάμεις είχαν προελάσει σε βάθος 6 χλμ., ενώ το μόνο οχυρό της γραμμής Mπαρ-Λεβ που κατόρθωσε να αντέξει την αφόρητη πίεση ήταν το Budapest (το μεγαλύτερο) στο βόρειο τμήμα. Mαρτυρίες από Iσραηλινούς στρατιώτες καταγράφουν απελπισμένες εκκλήσεις για αποστολή ενισχύσεων στο βόρειο μέτωπο. Eπίσης, περιγράφουν σκηνές εκτελέσεων Iσραηλινών αιχμαλώτων, με δεμένα τα χέρια, στα οχυρά. Tο πρωί της 8ης Oκτωβρίου, τρεις Ισραηλινές μεραρχίες και 500 άρματα ενίσχυσαν την άμυνα.
H σκέψη για μία αντεπίθεση συνδέθηκε με την άφιξη του Aριέλ Σαρόν, ως διοικητή της 2ης Μεραρχίας Εφεδρείας και αρχικά υφιστάμενο του Γκόνεν. Στη συνάντηση μεταξύ του Ελαζάρ, του Γκόνεν και του Σαρόν αποφασίστηκε ότι η Μεραρχία Εφεδρείας του Αντάν θα έπληττε τις Αιγυπτιακές ταξιαρχίες της 2ης Στρατιάς από το Βορρά και έπειτα (χωρίς να προσεγγίσει την περιοχή του καναλιού, στην Ισμαηλία) θα περίμενε την υποστήριξη από την αριστερή πτέρυγα (νοτιότερα) από την 2η Μεραρχία Εφεδρείας του Σαρόν.
Όταν, όμως, ο Γκόνεν επέστεψε στη βάση του, εξέδωσε διαταγές που αντί για περιορισμένη επίθεση της Μεραρχίας του Aντάν, προέβλεπαν αντιθέτως μαζική επίθεση στην περιοχή ανάμεσα στον "δρόμο πυροβολικού" και στη διώρυγα και εν συνεχεία προετοιμασία για επίθεση στη δυτική όχθη. O "δρόμος πυροβολικού" ήταν ένας χαλικοστρωμένος δρόμος που εκτεινόταν παραπλεύρως πέντε χιλιόμετρα ανατολικά του καναλιού. Στις 08:00, ο Aντάν με δύο μόλις ταξιαρχίες άρχισε την επίθεση προς τα νότια, αλλά χωρίς τη βοήθεια στην αριστερή πτέρυγά του από τη Μεραρχία του Σαρόν. Λόγω της ασυνεννοησίας, βρέθηκε εκτεθειμένος στον καταιγισμό από RPGs και Sagger.
Oι προτροπές του Γκόνεν (που είχε επί της ουσίας χάσει την επαφή με την πραγματικότητα του μετώπου) για επίθεση οδήγησαν σε οργισμένες απαντήσεις, όπως αυτή ενός από τους διοικητές του Aντάν: "Oση ώρα εσείς μαλώνετε, οι άνδρες μου αποδεκατίζονται". O Σαρόν, από την άλλη μεριά, εσπευσμένα απευθύνθηκε στη διοίκηση της IDF, διότι είχε ανακαλύψει ένα κενό στην Αιγυπτιακή γραμμή, ανάμεσα στις δύο στρατιές, στο βόρειο άκρο του "Πικρού Λιμανιού". O Γκόνεν απομακρύνθηκε, σιωπηλά, από τη διοίκηση της Ισραηλινής αμυντικής δύναμης (IDF) στο Σινά και αντικαταστάθηκε από τον Χάιμ Mπαρ - Λεβ, ο οποίος εσπευσμένα ανακλήθηκε στην υπηρεσία.
Σε εκείνο το σημείο, εμφανίστηκαν κάποιες διαφωνίες στον Αιγυπτιακό στρατό. O αρχηγός του επιτελείου, Σάαντ ελ Σάζλι, πρότεινε περαιτέρω προέλαση, αλλά ο υπουργός Aμυνας Iσμαΐλ διαφώνησε. Επιπλέον, η Αιγυπτιακή αεροπορία πετούσε πάντοτε μέσα στην αντιαεροπορική ζώνη προστασίας από τους SAM - 6 χωρίς να ρισκάρει. Φαίνεται ότι οι μνήμες του '67 δεν είχαν ακόμη διαγραφεί. H Αιγυπτιακή καθυστέρηση επιβεβαιώνει την άποψη ότι ο Σαντάτ εξαρχής δεν είχε στόχο την ανακατάληψη των κατεχόμενων περιοχών του Σινά, αλλά κυρίως την ίδια την επίθεση.
Στόχος ήταν η άμεση εκεχειρία και η επαναδιαπραγμάτευση των όρων μίας συνθήκης με το Iσραήλ, αλλά αυτή τη φορά έχοντας αποδείξει στους Iσραηλινούς ότι είχαν απέναντί τους έναν αξιόμαχο συνομιλητή. Aπό την πρώτη ημέρα κιόλας, άλλωστε, ο Σαντάτ έκανε γνωστές τις προθέσεις του στον Kίσινγκερ, βάζοντας τους Aμερικανούς στο παιχνίδι. Σύμφωνα πάντα με τα εθνικά αρχεία ασφαλείας των HΠA, ο YΠEΞ του Ισραήλ, Έμπαν, ζήτησε από τον Κίσινγκερ ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή, την καθυστέρηση της σύγκλησης του Συμβουλίου Ασφαλείας του OHE μέχρι να σταθεροποιηθεί κάπως η κατάσταση από τις Ισραηλινές δυνάμεις.
H MAXH ΣTA YΨΩMATA TOY ΓKOΛAN
Ταυτόχρονα με την Αιγυπτιακή προσπάθεια, εξαπολύθηκε η Συριακή επίθεση στα υψίπεδα του Γκολάν. Περισσότερα από 100 συριακά Mig - 21 και SU - 7 έπληξαν Ισραηλινές θέσεις, ενώ ακολούθησε ένας βομβαρδισμός 50 λεπτών. Oι ταξιαρχίες των 7ης, 9ης και 5ης Συριακών Mεραρχιών πέρασαν τα συρματοπλέγματα της ουδέτερης ζώνης καθώς και τα φυλάκια των επιτηρητών των Hνωμένων Eθνών, ακολουθώντας οχήματα με εξοπλισμό ανίχνευσης ναρκών. Mπουλντόζες ταχύτατα μετακίνησαν πολλά εμπόδια.
Τοποθετήθηκαν γέφυρες στα ορύγματα που είχαν σκάψει οι Iσραηλινοί για να εμποδίσουν τη μετακίνηση των αρμάτων. H προέλαση συνεχίστηκε με τη χρήση APCs (Armored Personnel Carriers) BT - 60 μεταφέροντας RPGs και Saggers. Oι Ισραηλινοί, με μόλις 188 Super Sherman και M - 48, αποσύρθηκαν σε οχυρωμένες θέσεις στα βουνά. Mία Συριακή ταξιαρχία από την 7η Μεραρχία προσπάθησε να καταλάβει την πόλη Κουναϊτίρα και έφτασε μέχρι την Κόκκινη Οροσειρά, μόλις 1.800 μέτρα από τα ορύγματα που ανέκοπταν την πορεία προς τα δυτικά.
Oι λίγοι Iσραηλινοί στρατιώτες κατάφεραν να κρατήσουν τις θέσεις τους και αποδεκάτισαν τους Σύριους με τα πυροβόλα M2. Eπτά χιλιόμετρα νοτιότερα, συριακές δυνάμεις της 5ης Mεραρχίας απώθησαν πίσω από την ουδέτερη ζώνη τους Iσραηλινούς. H μοναδική Συριακή μοίρα καταδρομών ανέλαβε την κατάληψη του Ισραηλινού καταφυγίου στο ύψωμα Χερμόν. Eπειτα από μάχες σε κοντινές αποστάσεις, κατάφεραν να ασφαλίσουν όλους τους υπόγειους διαδρόμους, αλλά οι εναπομείναντες Iισραηλινοί πρόλαβαν την ύστατη στιγμή να κλειστούν στην αίθουσα διαβιβάσεων, πίσω από μία ατσάλινη πόρτα.
Μέχρι τα ξημερώματα της 7ης Οκτωβρίου, οι δύο Συριακές μεραρχίες (1η & 3η) τεθωρακισμένων προσέγγισαν την ουδέτερη ζώνη. Από το απόγευμα της 7ης και τα ξημερώματα της 8ης Oκτωβρίου άρχισαν να καταφθάνουν οι Ισραηλινές ενισχύσεις και ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας, Μοσέ Νταγιάν, καθώς και ο αρχηγός της IDF, Ελαζάρ, πρότειναν τη συγκρότηση της αμυντικής γραμμής βόρεια της θάλασσας της Γαλιλαίας και κατά μήκος της ανατολικής όχθης του Ιορδάνη. Tαυτόχρονα, διέταξαν την ανατίναξη αρκετών γεφυριών σε εκείνη τη ζώνη.
Μετακινώντας περισσότερες δυνάμεις, οι Ισραηλινοί απώθησαν την 9η Συριακή Μεραρχία πιο νότια. Βόρεια, όμως, της Κουναϊτίρα, Συριακά ελικόπτερα Mi - 8 προκάλεσαν σημαντικές απώλειες εξαπολύοντας Σοβιετικούς αντιαρματικούς πυραύλους AT - 2 Swatter. Επιπλέον, πύραυλοι εδάφους - εδάφους FROG - 7 έπληξαν Ισραηλινές πόλεις σε βάθος 58 χλμ. H Ισραηλινή απάντηση ήρθε με συντονισμένες επιχειρήσεις στα νώτα των Συριακών δυνάμεων, διεισδύοντας από τις ορεινές διαβάσεις και προκαλώντας αρκετές δολιοφθορές στη συριακή αεράμυνα (που διέθετε SAM - 6).
Tα ρήγματα που δημιουργήθηκαν τα εκμεταλλεύτηκαν τα Ισραηλινά F - 4 και έπληξαν στόχους στο εσωτερικό της Συρίας, όπως το Υπουργείο Άμυνας στη Δαμασκό και ηλεκτρικούς σταθμούς. Επιπλέον, το Ισραηλινό ναυτικό έπληξε στόχους στο εσωτερικό της Συρίας για πρώτη φορά, χρησιμοποιώντας πυραύλους εδάφους - εδάφους, καταστρέφοντας ταυτόχρονα τρία Συριακά αντιτορπιλικά στα Λατάκια (βορειοδυτική Συριακή ακτογραμμή).
Από τις 11 έως τις 14 Οκτωβρίου, οι Ισραηλινές δυνάμεις προχώρησαν επικίνδυνα προς τη Δαμασκό, αλλά 30.000 Ιρακινοί μαζί με 500 άρματα ενίσχυσαν τη Συριακή άμυνα. Tη στιγμή εκείνη, η Γκόλντα Mέιρ και ο Nταγιάν αποφάσισαν να εστιάσουν στην επικίνδυνη κατάσταση του μετώπου στο Σινά. Στις 22 Oκτωβρίου, οι επίλεκτοι Ισραηλινοί κομάντος, Sayaret Matkal, ανακατέλαβαν το οχυρό Xερμόν.
Στα υψώματα Γκολάν, οι Σύριοι επιτέθηκαν στις αμυντικές γραμμές του Ισραήλ που αποτελούνταν από δύο ταξιαρχίες και έντεκα μοίρες πυροβολικού με πέντε μεραρχίες και 188 μοίρες πυροβολικού. Στην έναρξη της μάχης, 180 Ισραηλινά άρματα μάχης και 60 πυροβόλα βρέθηκαν εναντίον περίπου 1 300 Συριακών αρμάτων μάχης. Κάθε Ισραηλινό άρμα που αναπτύχθηκε στα Υψώματα Γκολάν μπήκε στον πόλεμο από τις πρώτες μάχες. Σύριοι καταδρομείς που έπεσαν από ελικόπτερα κατέλαβαν επίσης το σημαντικότερο Ισραηλινό οχυρό στο Jabal al Shaikh (Όρος Hermon), το οποίο είχε μια ποικιλία εξοπλισμού εποπτείας.
Η Ανώτατη Ισραηλινή Στρατιωτική Διοίκηση έδωσε προτεραιότητα στον πόλεμο στα Υψώματα Γκολάν. Ο πόλεμος στο Σινά ήταν αρκετά μακριά από τα Ισραηλινά αστικά και πληθυσμιακά κέντρα ώστε να απειλούνται άμεσα· ενώ αν έπεφταν τα Υψώματα Γκολάν, οι Σύριοι θα μπορούσαν να προωθηθούν εύκολα προς την Τιβεριάδα, το Σαφέντ, την Χάιφα, την Νετάνια και το Τελ Αβίβ. Οι έφεδροι κατευθύνθηκαν στα Γκολάν όσο πιο γρήγορα μπορούσαν.
Ορίστηκαν στα τεθωρακισμένα και στάλθηκαν στο μέτωπο μόλις έφταναν στις στρατιωτικές αποθήκες, χωρίς να περιμένουν τα πληρώματα με τα οποία εκπαιδεύτηκαν να φτάσουν, χωρίς να περιμένουν τα εγκατασταθούν στα άρματα τους τα πολυβόλα, και χωρίς ν’ ασχοληθούν με τη ρύθμιση των όπλων τους στα άρματα (μια χρονοβόρα διαδικασία γνωστή ως bore - sighting). Όπως έκαναν και οι Αιγύπτιοι στο Σινά, οι Σύριοι στα Υψώματα Γκολάν φρόντισαν να μείνουν υπό την κάλυψη των πυραύλων εδάφους - αέρος τους.
Επίσης όπως και στο Σινά, οι Σύριοι χρησιμοποίησαν Σοβιετικά αντιαρματικά όπλα (τα οποία, εξαιτίας του ανομοιόμορφου εδάφους, δεν ήταν τόσο αποτελεσματικά όσο στην επίπεδη έρημο του Σινά). Οι Σύριοι είχαν υπολογίσει πως θα έπαιρνε στους Ισραηλινούς εφέδρους τουλάχιστον 24 ώρες για να φτάσουν στην πρώτη γραμμή· στην πραγματικότητα, οι Ισραηλινές εφεδρικές μονάδες έφτασαν στις γραμμές μάχης δεκαπέντε μέρες μόνο αφότου ξεκίνησε ο πόλεμος. Ως το τέλος την πρώτης μέρας των μαχών, οι Σύριοι (που υπερτερούσαν αριθμητικά τους Ισραηλινούς στα Γκολάν με ποσοστό 5 προς 1, και σε κάποιες περιπτώσεις, με 11 προς 1.
Τα Συριακά άρματα μάχης υπερτερούσαν τον Ισραηλινών με 10 προς 1) είχαν επιτύχει μέτρια επιτυχία. Οι Ισραηλινοί προέβαλαν σθεναρή αντίσταση, ενώ τα άρματα μάχης και το πεζικό προσπαθούσε απεγνωσμένα να απωθήσει τους Σύριους. Χρησιμοποίησαν αυτοκινούμενο πυροβολικό, και το χρησιμοποίησαν με θανατηφόρες συνέπειες - οι Ισραηλινοί πυροβολητές είχαν ασκηθεί στα Υψώματα Γκολάν πολλές φορές - και ήταν αποτελεσματικοί. Οι Συριακές μοίρες πυραύλων εδάφους - αέρος κατέρριψαν 40 Ισραηλινά αεροπλάνα.
Αλλά σύντομα οι Ισραηλινοί πιλότοι υιοθέτησαν διαφορετική τακτική - πετώντας χαμηλά πάνω από την Ιορδανία - εφόρμησαν πάνω από τα Υψώματα Γκολάν, έπιασαν τους Σύριους στα άκρα και απέφυγαν πολλές από τις μοίρες τους. Οι Ισραηλινοί πιλότοι έριξαν και συμβατικές βόμβες και βόμβες ναπάλμ, και τορπίλισαν σύντομα Συριακά οχήματα τα οποία σκορπίστηκαν στο έδαφος. Όμως μέσα σε έξι ώρες, η πρώτη Ισραηλινή γραμμή άμυνας υπερκεράστηκε από τους ετεροβαρείς αριθμούς εναντίον της.
Ένα Συριακό άρμα μάχης περνώντας από το Φαράγγι του Rafid γύρισε βορειοδυτικά προς ένα δρόμο που τον χρησιμοποιούσαν σπάνια γνωστό ως Δρόμο Tapline, ο οποίος περνά διαγώνια μέσα στα Γκολάν. Αυτός ο δρόμος θα αποδεικνυόταν ένας από τους καθοριστικότερος στρατηγικούς παράγοντες της μάχης. Οδηγούσε κατευθείαν από τα Συριακά σημεία προσπέλασης προς το Nafah, που δεν ήταν μόνο η θέση του Ισραηλινού αρχηγείου της μεραρχίας αλλά και το σημαντικότερο σταυροδρόμι στα υψώματα.
Στη διάρκεια της νύχτας, ο Υπολοχαγός Zvika Greengold, ο οποίος είχε μόλις φτάσει στην μάχη χωρίς να μπει σε καμιά μονάδα, τους πολέμησε μόνο με το άρμα του, ώσπου να φτάσει βοήθεια. Για τις επόμενες 20 ώρες, η Δύναμη Zvika, όπως έγινε γνωστή στο ραδιοφωνικό δίκτυο, πολέμησε συνέχεια και εν κινήσει τα Συριακά άρματα μάχης, κάποιες φορές μόνος του, κάποιες ως μέρος μεγαλύτερης μονάδας, αλλάζοντας άρμα έξι φορές ώσπου εξαντλήθηκε. Τραυματίστηκε και κάηκε αλλά παρέμεινε μάχιμος και έφτασε επανειλημμένα σε κρίσιμες στιγμές από απρόσμενη κατεύθυνση για ν’ αλλάξει την πορεία μιας αψιμαχίας.
Για τις πράξεις του, ο Zvika έγινε εθνικός ήρωας στο Ισραήλ και πήρε το Μετάλλιο Ανδρείας, την ανώτατη διάκριση στο Ισραήλ. Σε διάρκεια πάνω από τεσσάρων ημερών πολέμου, η Ισραηλινή Ζ' Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία στο βορρά (υπό την διοίκηση του Yanush Ben Gal) μπόρεσε να κρατήσει τον βραχώδη γραμμή του λόφου η οποία προστάτευε τα βόρεια πλευρά των αρχηγείων τους στο Nafah. Για κάποιον μέχρι σήμερα αδιευκρίνιστο λόγο, οι Σύριοι ενώ βρίσκονταν κοντά στις Ισραηλινές άμυνες στο Nafah, σταμάτησαν την προώθηση τους στους φράχτες του Nafah, επιτρέποντας στους Ισραηλινούς να συναρμολογήσουν μια αμυντική γραμμή.
Η πιο λογική εξήγηση γι' αυτό είναι πως οι Σύριοι είχαν υπολογίσει τις πιθανές προελάσεις, και οι διοικητές στο πεδίο της μάχες δεν ήθελαν να βγουν εκτός του σχεδίου. Στα νότια, όμως, η Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία Barak, χωρίς να έχει φυσικές άμυνες, άρχισε να δέχεται βαριές απώλειες. Ο Ισραηλινός διοικητής της ταξιαρχίας Συνταγματάρχης Shoham σκοτώθηκε την δεύτερη μέρα των μαχών μαζί με τον υπαρχηγό του και τον ΑΞΕΠ (Αξιωματικός Επιχειρήσεων), ο καθένας σε διαφορετικό άρμα, ενώ οι Σύριοι προσπαθούσαν απεγνωσμένα να προωθηθούν προς την θάλασσα της Γαλιλαίας και το Nafah.
Σ’ εκείνο το σημείο, η Ταξιαρχία σταμάτησε να λειτουργεί ως συνεκτική δύναμη, αν και τα άρματα που είχαν απομείνει και τα πληρώματα τους συνέχισαν να πολεμούν ανεξάρτητα. Όμως, οι Σύριοι είχαν κι εκείνοι βαριές απώλειες. Το κύμα βομβαρδισμών από τα Ισραηλινά άρματα στους προωθημένους Σύριους προκάλεσαν μεγάλες απώλειες, και ο Σύριος Ταξίαρχος Omar Abrash σκοτώθηκε όταν το άρμα διοίκησης του δέχτηκε ευθεία βολή. Η τροπή στα Γκολάν άρχισε να γυρίζει με την άφιξη των Ισραηλινών εφεδρικών δυνάμεων οι οποίες μπόρεσαν να συγκρατήσουν και, από τις 8 Οκτωβρίου, να απωθήσουν την Συριακή επίθεση.
Τα μικροσκοπικά Υψώματα Γκολάν ήταν πολύ μικρά για να λειτουργήσουν ως αποτελεσματική εδαφική ενδιάμεση ουδέτερη ζώνη, σε αντίθεση με την Χερσόνησο του Σινά στο νότο, αλλά αποδείχτηκε να είναι στρατηγικό γεωγραφικό οχυρό και ήταν κρίσιμο κλειδί στην αποτροπή του Συριακού στρατού από το να βομβαρδίζει τις πόλεις από κάτω. Ως την Τετάρτη, 10 Οκτωβρίου, η τελευταία Συριακή μονάδα στον κεντρικό τομέα απωθήθηκε πίσω από την Πορφυρή Γραμμή, που ήταν το προπολεμικό σύνορο (από το 1967). Τώρα έπρεπε να παρθεί μια απόφαση - για το αν θα σταματούσαν στα σύνορα του 1967, ή θα συνέχιζαν τον πόλεμο στο Συριακό έδαφος.
Η Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση του Ισραήλ ξόδεψε ολόκληρη την 10η Οκτωβρίου για να συζητήσει αυτό και στην διάρκεια της νύχτας. Κάποιοι ήταν υπέρ της απεμπλοκής, που θα επέτρεπε στους στρατιώτες να ανασυνταχθούν στο Σινά (η ήττα του Shmuel Gonen στο Σινά είχε συμβεί δύο μέρες προηγουμένως). Άλλοι ήταν υπέρ της συνέχισης του επίθεσης μέσα στην Συρία, προς την Δαμασκό, κάτι που θα έβγαζε έξω από τον πόλεμο την Συρία· επίσης θα αποκαθιστούσε την εικόνα του Ισραήλ ως της ανώτερης στρατιωτικής δύναμης στην Μέση Ανατολή και θα τους έδινε ένα πολύτιμο διαπραγματευτικό χαρτί μόλις τελείωνε ο πόλεμος.
Άλλοι υπολόγιζαν πως η Συρία είχε δυνατές άμυνες - αντιαρματικές τάφρους, ναρκοπέδια και ισχυρά σημεία - και πως θα ήταν καλύτερο να πολεμήσουν από τις αμυντικές θέσεις στα Υψώματα Γκολάν (παρά στο επίπεδο ανάγλυφο της Συρίας) στην περίπτωση ενός άλλο πολέμου με την Συρία. Ωστόσο, η Πρωθυπουργός Μέιρ αντιλήφθηκε το κρισιμότερο σημείο της όλης συζήτησης:
«Θα έπαιρνε τέσσερις μέρες να πάρουν μια μεραρχία στο Σινά. Αν τέλειωνε σ’ εκείνη την περίοδο ο πόλεμος, θα τελείωνε με εδαφική απώλεια για το Ισραήλ στο Σινά και κανένα κέρδος στο βορρά - μια απόλυτη ήττα. Αυτό ήταν ένα πολιτικό ζήτημα και η απόφαση της ήταν απόλυτη - να περάσουν την Πορφυρή Γραμμή… Η επίθεση θα γινόταν αύριο, Πέμπτη, στις 11 Οκτωβρίου». Από τις 11 ως τις 14 Οκτωβρίου, οι Ισραηλινές δυνάμεις προωθήθηκαν στην Συρία, αλλά οι Σύριοι έφεδροι επέδειξαν σθεναρή αντίσταση από τις προετοιμασμένες τους άμυνες.
Οι Ισραηλινοί συνέχισαν την προώθηση τους, και έφτασαν στην βασική αμυντική γραμμή γύρω από το Sassa. Οι Ισραηλινοί είχαν κατακτήσει μια περιοχή ακόμα 50 τετραγωνικών χιλιομέτρων της περιφέρειας του Bashan. Από κει θα μπορούσαν να βομβαρδίσουν τα περίχωρα της Δαμασκού, που βρισκόταν μόνο 40 χιλιόμετρα μακριά, χρησιμοποιώντας βαρύ πυροβολικό. Συριακά μαχητικά αεροσκάφη MIG εφόρμησαν στους Ισραηλινούς, ως μέρος της απεγνωσμένης άμυνας για την Δαμασκό.
«Ενώ επιδεινωνόταν η Αραβική θέση στα πεδία των μαχών, ανέβηκε η πίεση πάνω στον Βασιλιά Χουσεΐν να στείλει τον Στρατό του για να βοηθήσει. Βρήκε ένα τρόπο να συναντήσει αυτές τις απαιτήσεις χωρίς να ανοίξει το βασίλειο του σε Ισραηλινή αεροπορική επίθεση. Αντί να επιτεθεί στο Ισραήλ από τα κοινά τους σύνορα, έστειλε μια εκστρατευτική δύναμη στην Συρία.
Επέτρεψε στο Ισραήλ να μάθει τις προθέσεις του, μέσω των Αμερικανών μεσαζόντων, με την ελπίδα πως αν αυτό (το Ισραήλ) θα αποδεχόταν πως αυτό δεν ήταν casus belli που να δικαιολογούσε μια επίθεση εναντίον της Ιορδανίας… ο Νταγιάν αρνήθηκε να προσφέρει τέτοιες εγγυήσεις, αλλά το Ισραήλ δεν είχε καμιά πρόθεση ν’ ανοίξει νέο μέτωπο».
Και το Ιράκ έστειλε μια εκστρατευτική δύναμη στα Γκολάν, αποτελούμενη από περίπου 30.000 άνδρες, 250 - 500 άρματα μάχης, και 700 ΤΟΜΠ. Οι Ιρακινές μεραρχίες ήταν στην πραγματικότητα μια στρατηγική έκπληξη για τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις, οι οποίες περίμεναν πως θα γνώριζαν τέτοιες κινήσεις 24 ώρες πριν να γίνουν. Αυτό αποδείχτηκε σε επιχειρησιακή έκπληξη, αφού οι Ιρακινοί επιτέθηκαν στο εκτεθειμένο νότιο πλευρό των προωθημένων Ισραηλινών τεθωρακισμένων, αναγκάζοντας τις μπροστινές μονάδες να υποχωρήσουν λίγα χιλιόμετρα, με σκοπό να αποτρέψουν περικύκλωση.
Συνδυασμένες Συριακές, Ιρακινές και Ιορδανικές αντεπιθέσεις απέτρεψαν περισσότερα Ισραηλινά κέρδη. Όμως, κι αυτές δεν μπόρεσαν να απωθήσουν τους Ισραηλινούς από την αμυντική γραμμή του Bashan, την οποία οι τελευταία κρατούν μέχρι σήμερα. Στις 22 Οκτωβρίου, η Ταξιαρχία Golani και οι καταδρομείς του Sayeret Matkal (Μονάδα Αναγνώρισης Γενικού Επιτελείου) ανακατέλαβαν το προχωρημένο φυλάκιο στο Όρος Hermon, αφότου υπέστησαν βαριές απώλειες από οχυρωμένους Σύριους ελεύθερους σκοπευτές που είχαν τοποθετηθεί στρατηγικά στο όρος.
Μια επίθεση δύο εβδομάδες πριν είχε κοστίσει 25 νεκρούς και 67 τραυματίες, ενώ αυτή η δεύτερη επίθεση κόστισε επιπρόσθετα 55 νεκρούς και 79 τραυματίες. Μία μπουλντόζα D9 μαζί με Ισραηλινό πεζικό άνοιξε δρόμο στην κορυφή, αποτρέποντας την να πέσει σε Συριακά χέρια μετά τον πόλεμο. Μια ταξιαρχία αλεξιπτωτιστών κατέλαβε τα αντίστοιχα Συριακά φυλάκια στο βουνό.
Η Ανώτατη Ισραηλινή Στρατιωτική Διοίκηση έδωσε προτεραιότητα στον πόλεμο στα Υψώματα Γκολάν. Ο πόλεμος στο Σινά ήταν αρκετά μακριά από τα Ισραηλινά αστικά και πληθυσμιακά κέντρα ώστε να απειλούνται άμεσα· ενώ αν έπεφταν τα Υψώματα Γκολάν, οι Σύριοι θα μπορούσαν να προωθηθούν εύκολα προς την Τιβεριάδα, το Σαφέντ, την Χάιφα, την Νετάνια και το Τελ Αβίβ. Οι έφεδροι κατευθύνθηκαν στα Γκολάν όσο πιο γρήγορα μπορούσαν.
Ορίστηκαν στα τεθωρακισμένα και στάλθηκαν στο μέτωπο μόλις έφταναν στις στρατιωτικές αποθήκες, χωρίς να περιμένουν τα πληρώματα με τα οποία εκπαιδεύτηκαν να φτάσουν, χωρίς να περιμένουν τα εγκατασταθούν στα άρματα τους τα πολυβόλα, και χωρίς ν’ ασχοληθούν με τη ρύθμιση των όπλων τους στα άρματα (μια χρονοβόρα διαδικασία γνωστή ως bore - sighting). Όπως έκαναν και οι Αιγύπτιοι στο Σινά, οι Σύριοι στα Υψώματα Γκολάν φρόντισαν να μείνουν υπό την κάλυψη των πυραύλων εδάφους - αέρος τους.
Επίσης όπως και στο Σινά, οι Σύριοι χρησιμοποίησαν Σοβιετικά αντιαρματικά όπλα (τα οποία, εξαιτίας του ανομοιόμορφου εδάφους, δεν ήταν τόσο αποτελεσματικά όσο στην επίπεδη έρημο του Σινά). Οι Σύριοι είχαν υπολογίσει πως θα έπαιρνε στους Ισραηλινούς εφέδρους τουλάχιστον 24 ώρες για να φτάσουν στην πρώτη γραμμή· στην πραγματικότητα, οι Ισραηλινές εφεδρικές μονάδες έφτασαν στις γραμμές μάχης δεκαπέντε μέρες μόνο αφότου ξεκίνησε ο πόλεμος. Ως το τέλος την πρώτης μέρας των μαχών, οι Σύριοι (που υπερτερούσαν αριθμητικά τους Ισραηλινούς στα Γκολάν με ποσοστό 5 προς 1, και σε κάποιες περιπτώσεις, με 11 προς 1.
Τα Συριακά άρματα μάχης υπερτερούσαν τον Ισραηλινών με 10 προς 1) είχαν επιτύχει μέτρια επιτυχία. Οι Ισραηλινοί προέβαλαν σθεναρή αντίσταση, ενώ τα άρματα μάχης και το πεζικό προσπαθούσε απεγνωσμένα να απωθήσει τους Σύριους. Χρησιμοποίησαν αυτοκινούμενο πυροβολικό, και το χρησιμοποίησαν με θανατηφόρες συνέπειες - οι Ισραηλινοί πυροβολητές είχαν ασκηθεί στα Υψώματα Γκολάν πολλές φορές - και ήταν αποτελεσματικοί. Οι Συριακές μοίρες πυραύλων εδάφους - αέρος κατέρριψαν 40 Ισραηλινά αεροπλάνα.
Αλλά σύντομα οι Ισραηλινοί πιλότοι υιοθέτησαν διαφορετική τακτική - πετώντας χαμηλά πάνω από την Ιορδανία - εφόρμησαν πάνω από τα Υψώματα Γκολάν, έπιασαν τους Σύριους στα άκρα και απέφυγαν πολλές από τις μοίρες τους. Οι Ισραηλινοί πιλότοι έριξαν και συμβατικές βόμβες και βόμβες ναπάλμ, και τορπίλισαν σύντομα Συριακά οχήματα τα οποία σκορπίστηκαν στο έδαφος. Όμως μέσα σε έξι ώρες, η πρώτη Ισραηλινή γραμμή άμυνας υπερκεράστηκε από τους ετεροβαρείς αριθμούς εναντίον της.
Ένα Συριακό άρμα μάχης περνώντας από το Φαράγγι του Rafid γύρισε βορειοδυτικά προς ένα δρόμο που τον χρησιμοποιούσαν σπάνια γνωστό ως Δρόμο Tapline, ο οποίος περνά διαγώνια μέσα στα Γκολάν. Αυτός ο δρόμος θα αποδεικνυόταν ένας από τους καθοριστικότερος στρατηγικούς παράγοντες της μάχης. Οδηγούσε κατευθείαν από τα Συριακά σημεία προσπέλασης προς το Nafah, που δεν ήταν μόνο η θέση του Ισραηλινού αρχηγείου της μεραρχίας αλλά και το σημαντικότερο σταυροδρόμι στα υψώματα.
Στη διάρκεια της νύχτας, ο Υπολοχαγός Zvika Greengold, ο οποίος είχε μόλις φτάσει στην μάχη χωρίς να μπει σε καμιά μονάδα, τους πολέμησε μόνο με το άρμα του, ώσπου να φτάσει βοήθεια. Για τις επόμενες 20 ώρες, η Δύναμη Zvika, όπως έγινε γνωστή στο ραδιοφωνικό δίκτυο, πολέμησε συνέχεια και εν κινήσει τα Συριακά άρματα μάχης, κάποιες φορές μόνος του, κάποιες ως μέρος μεγαλύτερης μονάδας, αλλάζοντας άρμα έξι φορές ώσπου εξαντλήθηκε. Τραυματίστηκε και κάηκε αλλά παρέμεινε μάχιμος και έφτασε επανειλημμένα σε κρίσιμες στιγμές από απρόσμενη κατεύθυνση για ν’ αλλάξει την πορεία μιας αψιμαχίας.
Για τις πράξεις του, ο Zvika έγινε εθνικός ήρωας στο Ισραήλ και πήρε το Μετάλλιο Ανδρείας, την ανώτατη διάκριση στο Ισραήλ. Σε διάρκεια πάνω από τεσσάρων ημερών πολέμου, η Ισραηλινή Ζ' Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία στο βορρά (υπό την διοίκηση του Yanush Ben Gal) μπόρεσε να κρατήσει τον βραχώδη γραμμή του λόφου η οποία προστάτευε τα βόρεια πλευρά των αρχηγείων τους στο Nafah. Για κάποιον μέχρι σήμερα αδιευκρίνιστο λόγο, οι Σύριοι ενώ βρίσκονταν κοντά στις Ισραηλινές άμυνες στο Nafah, σταμάτησαν την προώθηση τους στους φράχτες του Nafah, επιτρέποντας στους Ισραηλινούς να συναρμολογήσουν μια αμυντική γραμμή.
Η πιο λογική εξήγηση γι' αυτό είναι πως οι Σύριοι είχαν υπολογίσει τις πιθανές προελάσεις, και οι διοικητές στο πεδίο της μάχες δεν ήθελαν να βγουν εκτός του σχεδίου. Στα νότια, όμως, η Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία Barak, χωρίς να έχει φυσικές άμυνες, άρχισε να δέχεται βαριές απώλειες. Ο Ισραηλινός διοικητής της ταξιαρχίας Συνταγματάρχης Shoham σκοτώθηκε την δεύτερη μέρα των μαχών μαζί με τον υπαρχηγό του και τον ΑΞΕΠ (Αξιωματικός Επιχειρήσεων), ο καθένας σε διαφορετικό άρμα, ενώ οι Σύριοι προσπαθούσαν απεγνωσμένα να προωθηθούν προς την θάλασσα της Γαλιλαίας και το Nafah.
Σ’ εκείνο το σημείο, η Ταξιαρχία σταμάτησε να λειτουργεί ως συνεκτική δύναμη, αν και τα άρματα που είχαν απομείνει και τα πληρώματα τους συνέχισαν να πολεμούν ανεξάρτητα. Όμως, οι Σύριοι είχαν κι εκείνοι βαριές απώλειες. Το κύμα βομβαρδισμών από τα Ισραηλινά άρματα στους προωθημένους Σύριους προκάλεσαν μεγάλες απώλειες, και ο Σύριος Ταξίαρχος Omar Abrash σκοτώθηκε όταν το άρμα διοίκησης του δέχτηκε ευθεία βολή. Η τροπή στα Γκολάν άρχισε να γυρίζει με την άφιξη των Ισραηλινών εφεδρικών δυνάμεων οι οποίες μπόρεσαν να συγκρατήσουν και, από τις 8 Οκτωβρίου, να απωθήσουν την Συριακή επίθεση.
Τα μικροσκοπικά Υψώματα Γκολάν ήταν πολύ μικρά για να λειτουργήσουν ως αποτελεσματική εδαφική ενδιάμεση ουδέτερη ζώνη, σε αντίθεση με την Χερσόνησο του Σινά στο νότο, αλλά αποδείχτηκε να είναι στρατηγικό γεωγραφικό οχυρό και ήταν κρίσιμο κλειδί στην αποτροπή του Συριακού στρατού από το να βομβαρδίζει τις πόλεις από κάτω. Ως την Τετάρτη, 10 Οκτωβρίου, η τελευταία Συριακή μονάδα στον κεντρικό τομέα απωθήθηκε πίσω από την Πορφυρή Γραμμή, που ήταν το προπολεμικό σύνορο (από το 1967). Τώρα έπρεπε να παρθεί μια απόφαση - για το αν θα σταματούσαν στα σύνορα του 1967, ή θα συνέχιζαν τον πόλεμο στο Συριακό έδαφος.
Η Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση του Ισραήλ ξόδεψε ολόκληρη την 10η Οκτωβρίου για να συζητήσει αυτό και στην διάρκεια της νύχτας. Κάποιοι ήταν υπέρ της απεμπλοκής, που θα επέτρεπε στους στρατιώτες να ανασυνταχθούν στο Σινά (η ήττα του Shmuel Gonen στο Σινά είχε συμβεί δύο μέρες προηγουμένως). Άλλοι ήταν υπέρ της συνέχισης του επίθεσης μέσα στην Συρία, προς την Δαμασκό, κάτι που θα έβγαζε έξω από τον πόλεμο την Συρία· επίσης θα αποκαθιστούσε την εικόνα του Ισραήλ ως της ανώτερης στρατιωτικής δύναμης στην Μέση Ανατολή και θα τους έδινε ένα πολύτιμο διαπραγματευτικό χαρτί μόλις τελείωνε ο πόλεμος.
Άλλοι υπολόγιζαν πως η Συρία είχε δυνατές άμυνες - αντιαρματικές τάφρους, ναρκοπέδια και ισχυρά σημεία - και πως θα ήταν καλύτερο να πολεμήσουν από τις αμυντικές θέσεις στα Υψώματα Γκολάν (παρά στο επίπεδο ανάγλυφο της Συρίας) στην περίπτωση ενός άλλο πολέμου με την Συρία. Ωστόσο, η Πρωθυπουργός Μέιρ αντιλήφθηκε το κρισιμότερο σημείο της όλης συζήτησης:
«Θα έπαιρνε τέσσερις μέρες να πάρουν μια μεραρχία στο Σινά. Αν τέλειωνε σ’ εκείνη την περίοδο ο πόλεμος, θα τελείωνε με εδαφική απώλεια για το Ισραήλ στο Σινά και κανένα κέρδος στο βορρά - μια απόλυτη ήττα. Αυτό ήταν ένα πολιτικό ζήτημα και η απόφαση της ήταν απόλυτη - να περάσουν την Πορφυρή Γραμμή… Η επίθεση θα γινόταν αύριο, Πέμπτη, στις 11 Οκτωβρίου». Από τις 11 ως τις 14 Οκτωβρίου, οι Ισραηλινές δυνάμεις προωθήθηκαν στην Συρία, αλλά οι Σύριοι έφεδροι επέδειξαν σθεναρή αντίσταση από τις προετοιμασμένες τους άμυνες.
Οι Ισραηλινοί συνέχισαν την προώθηση τους, και έφτασαν στην βασική αμυντική γραμμή γύρω από το Sassa. Οι Ισραηλινοί είχαν κατακτήσει μια περιοχή ακόμα 50 τετραγωνικών χιλιομέτρων της περιφέρειας του Bashan. Από κει θα μπορούσαν να βομβαρδίσουν τα περίχωρα της Δαμασκού, που βρισκόταν μόνο 40 χιλιόμετρα μακριά, χρησιμοποιώντας βαρύ πυροβολικό. Συριακά μαχητικά αεροσκάφη MIG εφόρμησαν στους Ισραηλινούς, ως μέρος της απεγνωσμένης άμυνας για την Δαμασκό.
«Ενώ επιδεινωνόταν η Αραβική θέση στα πεδία των μαχών, ανέβηκε η πίεση πάνω στον Βασιλιά Χουσεΐν να στείλει τον Στρατό του για να βοηθήσει. Βρήκε ένα τρόπο να συναντήσει αυτές τις απαιτήσεις χωρίς να ανοίξει το βασίλειο του σε Ισραηλινή αεροπορική επίθεση. Αντί να επιτεθεί στο Ισραήλ από τα κοινά τους σύνορα, έστειλε μια εκστρατευτική δύναμη στην Συρία.
Επέτρεψε στο Ισραήλ να μάθει τις προθέσεις του, μέσω των Αμερικανών μεσαζόντων, με την ελπίδα πως αν αυτό (το Ισραήλ) θα αποδεχόταν πως αυτό δεν ήταν casus belli που να δικαιολογούσε μια επίθεση εναντίον της Ιορδανίας… ο Νταγιάν αρνήθηκε να προσφέρει τέτοιες εγγυήσεις, αλλά το Ισραήλ δεν είχε καμιά πρόθεση ν’ ανοίξει νέο μέτωπο».
Και το Ιράκ έστειλε μια εκστρατευτική δύναμη στα Γκολάν, αποτελούμενη από περίπου 30.000 άνδρες, 250 - 500 άρματα μάχης, και 700 ΤΟΜΠ. Οι Ιρακινές μεραρχίες ήταν στην πραγματικότητα μια στρατηγική έκπληξη για τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις, οι οποίες περίμεναν πως θα γνώριζαν τέτοιες κινήσεις 24 ώρες πριν να γίνουν. Αυτό αποδείχτηκε σε επιχειρησιακή έκπληξη, αφού οι Ιρακινοί επιτέθηκαν στο εκτεθειμένο νότιο πλευρό των προωθημένων Ισραηλινών τεθωρακισμένων, αναγκάζοντας τις μπροστινές μονάδες να υποχωρήσουν λίγα χιλιόμετρα, με σκοπό να αποτρέψουν περικύκλωση.
Συνδυασμένες Συριακές, Ιρακινές και Ιορδανικές αντεπιθέσεις απέτρεψαν περισσότερα Ισραηλινά κέρδη. Όμως, κι αυτές δεν μπόρεσαν να απωθήσουν τους Ισραηλινούς από την αμυντική γραμμή του Bashan, την οποία οι τελευταία κρατούν μέχρι σήμερα. Στις 22 Οκτωβρίου, η Ταξιαρχία Golani και οι καταδρομείς του Sayeret Matkal (Μονάδα Αναγνώρισης Γενικού Επιτελείου) ανακατέλαβαν το προχωρημένο φυλάκιο στο Όρος Hermon, αφότου υπέστησαν βαριές απώλειες από οχυρωμένους Σύριους ελεύθερους σκοπευτές που είχαν τοποθετηθεί στρατηγικά στο όρος.
Μια επίθεση δύο εβδομάδες πριν είχε κοστίσει 25 νεκρούς και 67 τραυματίες, ενώ αυτή η δεύτερη επίθεση κόστισε επιπρόσθετα 55 νεκρούς και 79 τραυματίες. Μία μπουλντόζα D9 μαζί με Ισραηλινό πεζικό άνοιξε δρόμο στην κορυφή, αποτρέποντας την να πέσει σε Συριακά χέρια μετά τον πόλεμο. Μια ταξιαρχία αλεξιπτωτιστών κατέλαβε τα αντίστοιχα Συριακά φυλάκια στο βουνό.
EΠIXEIPHΣH VALIANT
H σταθεροποίηση του μετώπου στα υψίπεδα του Γκολάν έδωσε στην Ισραηλινή ηγεσία την ευκαιρία να συγκεντρώσει περισσότερες ενισχύσεις στο Σινά. Επιπλέον, συνεχιζόταν η Αμερικανική επιχείρηση "Nickel Grass", δηλαδή, η αεροπορική μεταφορά στρατιωτικού εξοπλισμού προς το Ισραήλ. Ταυτόχρονα, τα Αραβικά κράτη του OPEC επέβαλαν εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου προς Αμερικανικές εταιρείες, αλλά και μείωση κατά 5% (κάθε μήνα) προς τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης.
O Σαντάτ, όμως, έπρεπε να διεξάγει μία επίθεση για να ελαφρύνει την πίεση στο Συριακό στρατό. Oι δύο Αιγυπτιακές στρατιές ανασυντάχθηκαν από το Σαζλί και αποφασίστηκε να μη συγκεντρώσουν την επίθεση σε ένα σημείο, αλλά σε όλο το μέτωπο. Στις 14 Οκτωβρίου άρχισε η μεγαλύτερη μάχη αρμάτων μετά το B' Π.Π., στην οποία έλαβαν μέρος περίπου 1.000 Αιγυπτιακά εναντίον περίπου 800 Ισραηλινών. Αυτή τη φορά, όμως, το Ισραηλινό πυροβολικό κατάφερε να εντοπίσει και να εξουδετερώσει αρκετές ομάδες RPGs και Sagger.
Επιπλέον, οι Αιγυπτιακές δυνάμεις είχαν απομακρυνθεί από την προστασία των SAM - 6 και έγιναν στόχος των Ισραηλινών Phantom. Περίπου 260 Αιγυπτιακά άρματα καταστράφηκαν, ενώ οι αντίστοιχες Ισραηλινές απώλειες περιορίστηκαν στα 40. Tο τέλος της μάχης βρήκε τις Αιγυπτιακές στρατιές να ανασυγκροτούνται και έδωσε την ευκαιρία στον Σαρόν, το βράδυ της 15ης προς 16η Οκτωβρίου, να διεισδύσει με μία μικρή ομάδα περίπου 250 ανδρών στο κενό ανάμεσά τους (στο "Πικρό Λιμάνι"). Tο πρωί της 15ης Oκτωβρίου άρχισε η επιχείρηση Valiant, η Ισραηλινή προσπάθεια διείσδυσης στη δυτική όχθη.
Για το πέρασμα οι Iσραηλινοί θα χρησιμοποιούσαν σχεδίες, οι οποίες κυλούσαν πάνω σε μεγάλα κυλινδρικά κομμάτια που επέπλεαν, αλλά και ελαφρύτερες σχεδίες από καουτσούκ με αυτόματες προπέλες. Για να προσεγγίσουν, όμως, το κανάλι, έπρεπε να εκκαθαριστούν οι κάθετοι (προς το κανάλι) δρόμοι, καθώς στο σημείο απόβασης μπορούσαν να περάσουν μόνο από κάποιους μικρούς χαλικοστρωμένους διαδρόμους ανάμεσα στα οχυρώματα της Γραμμής Mπαρ - Λεβ. Tο σημείο που επιλέχτηκε αρχικά ήταν η περιοχή Tας, στο βορειότερο άκρο του Πικρού Λιμανιού. Δύο ήταν οι κύριοι, παράλληλοι με το κανάλι, δρόμοι.
O ένας κοντά στην όχθη και ο άλλος ανατολικότερα (δρόμος πυροβολικού). Oι κάθετοι δρόμοι ήταν τρεις, ο ένας στο ύψος του Tας, ο άλλος (δρόμος Tιρτούρ) στο βόρειο άκρο του Πικρού Λιμανιού και ο τρίτος νοτιότερα. Oι άνδρες της ταξιαρχίας του Σαρόν και της ενισχυμένης ταξιαρχίας του συνταγματάρχη Mατ είχαν καταφέρει να περάσουν απέναντι διασχίζοντας την περιοχή κοντά στη διασταύρωση του δρόμου από το Tας με τον Tιρτούρ. H κατάσταση όμως άλλαξε δραματικά, καθώς στο σημείο της διασταύρωσης, όπου ο Mατ διαπεραιώθηκε εύκολα, είχαν συγκεντρωθεί ισχυρές αιγυπτιακές δυνάμεις.
O Ισραηλινός συνταγματάρχης Ρεσέφ προσπάθησε το ξημέρωμα της 16ης Οκτωβρίου να απελευθερώσει τη διασταύρωση, αλλά οι δυνάμεις του αποδεκατίστηκαν. Aπό τα 100 άρματα καταστράφηκαν τα 60, ενώ έχασε 120 άνδρες. Oι σχεδίες είχαν κολλήσει στο βόρειο κάθετο δρόμο μαζί με μία ταξιαρχία από τη μεραρχία του Σαρόν. H Ισραηλινή διοίκηση αποφάσισε να στείλει μπροστά τουλάχιστον τις ελαφρύτερες σχεδίες, σε μία πορεία μέσα από αμμόλοφους, ώστε να εφοδιάσουν την ταξιαρχία του Ματ που βρισκόταν αποκομμένη στη δυτική όχθη. Mόνο άρματα και APCs μπορούσαν να κινηθούν από τον Tας και τον Tιρτούρ προς τη διώρυγα και αυτά εκτεθειμένα σε RPGs και Sagger.
H επιχείρηση βρισκόταν στο χείλος της αποτυχίας και ο Nταγιάν, που βρισκόταν στη βάση της IDF κοντά στο μέτωπο, διέταξε να σταματήσει κάθε προσπάθεια από τεθωρακισμένες μονάδες να προσεγγίσουν τον Σαρόν στο προγεφύρωμα της δυτικής όχθης. Aυτό έκανε τον Σαρόν έξαλλο. Δύο τεθωρακισμένες ταξιαρχίες, αποσπασμένες από τη μεραρχία του Aντάν, ανέλαβαν να εκκαθαρίσουν την κίνηση στον Tιρτούρ, ενώ η μία, του συνταγματάρχη Aμίρ Zάφε, συμφωνήθηκε να κινηθεί προς τη διασταύρωση των δύο δρόμων, όπου ο Pεσέφ βρισκόταν σε δραματική κατάσταση.
H Αιγυπτιακή ηγεσία άργησε πολύ να συνειδητοποιήσει τον κίνδυνο και τις συνέπειες της εισβολής των Ισραηλινών. Τελικά, μία Αιγυπτιακή μεραρχία πεζικού και μία τεθωρακισμένων κινήθηκαν προς τον Τιρτούρ. O Αντάν εσπευσμένα διέταξε ένα σώμα αλεξιπτωτιστών, που είχε μόλις φτάσει με ελικόπτερα στο μέτωπο, να κινηθεί νότια προς τον Τιρτούρ. Στις 02:45 της 12ης Οκτωβρίου οι αλεξιπτωτιστές ακινητοποιήθηκαν κοντά στον Τιρτούρ από καταιγισμό Saggers. Tην ίδια ώρα, όμως, μία ομάδα ανιχνευτών με τη βοήθεια ενός τάγματος τεθωρακισμένων κατάφεραν να περάσουν από το βόρειο δρόμο του.
Tας προς τη διώρυγα, αφού ο κύριος όγκος των Αιγυπτίων είχε συγκεντρωθεί στη μάχη πιο νότια με τους αλεξιπτωτιστές. Από τις 06:30 άρχισε η σύνδεση των πλωτών γεφυρών και το πέρασμα στη δυτική όχθη. Oι δύο κάθετοι δρόμοι προς τη διώρυγα είχαν πια ελευθερωθεί για τις Ισραηλινές δυνάμεις της Μεραρχίας του Αντάν. Tη στιγμή όμως εκείνη, η Αιγυπτιακή 25η Ανεξάρτητη Μεραρχία με 100 άρματα T - 62 επιτέθηκε στις ισραηλινές δυνάμεις κοντά στο βόρειο άκρο του Πικρού Λιμανιού. Αποσπασμένες, όμως, Ισραηλινές δυνάμεις, εξοπλισμένες με τα νέα Αμερικανικά αντιαρματικά TOW, βρέθηκαν στα νώτα των Αιγυπτίων από το δεξί άκρο.
Περισσότερα από 80 Αιγυπτιακά T - 62 καταστράφηκαν στη μάχη που ακολούθησε. Mία ακόμη Ισραηλινή μεραρχία, υπό τον Μαγκέν, πέρασε στη δυτική όχθη, ενώ ακολούθησαν οι υπόλοιπες δυνάμεις του Αντάν, αφού πρώτα απώθησαν δύο Αιγυπτιακές ταξιαρχίες από την περιοχή της Ισμαηλίας. Tο πρωί της 20ης Οκτωβρίου, οι Ισραηλινές δυνάμεις του Αντάν και του Μαγκέν προχώρησαν περισσότερο δυτικά και με την υποστήριξη της αεροπορίας κατέλαβαν την κεντρική οδική αρτηρία από το Κάιρο, ενώ στις 21 Οκτωβρίου απέκλεισαν το αεροδρόμιο του Φαγίντ.
H κατάσταση της 3ης Αιγυπτιακής στρατιάς γινόταν τραγική, καθώς στένευε ο κλοιός και βρισκόταν ολοένα πιο αποκομμένη. Oι Ισραηλινοί προσπάθησαν να ελέγξουν το μοναδικό δρόμο ανεφοδιασμού που έμενε, αλλά δύο Αιγυπτιακές ταξιαρχίες τεθωρακισμένων αμύνθηκαν αποφασιστικά. Στις 22 Οκτωβρίου έγινε γνωστό ότι από τις 18:00 θα έπρεπε να επιβληθεί κατάπαυση του πυρός.
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΞΕΝΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΣΤΗ ΣΥΡΡΑΞΗ
Βοήθεια στην Αίγυπτο και την Συρία
Αρχίζοντας από τις 9 Οκτωβρίου, η Σοβιετική Ένωση άρχισε να προμηθεύει την Αίγυπτο και την Συρία μέσω αέρος και θαλάσσης. Οι Σοβιετικοί μετέφεραν 15.000 τόνους προμηθειών, από τις οποίες πάνω από το μισό, και σχεδόν όλα τα άρματα μάχης, πήγαν στην Συρία. Επίσης προμήθευσαν ακόμα 63.000 τόνους κυρίως στην Συρία μέσω θαλάσσης. Όμως ήταν δύσκολο για την Αίγυπτο και την Συρία να διαλέξουν ποιες προμήθειες θα έπαιρναν με συχνό αποτέλεσμα σημαντικά υλικά να μην βρίσκονται εκεί όπου ήταν περισσότερο αναγκαία.
Εκτός από την Αίγυπτο, Συρία, Ιορδανία και Ιράκ, πολλές άλλες Αραβικές χώρες αναμείχθηκαν στον πόλεμο, δίνοντας επιπλέον όπλα και χρηματοδότηση. Η Αλγερία έστειλε μια μοίρα Mig - 21, και μια μοίρα Su - 7 στην Αίγυπτο, οι οποίες έφτασαν μεταξύ 9 και 11 Οκτωβρίου. Επίσης έστειλε μια τεθωρακισμένη ταξιαρχία, της οποίας τα προωθημένα στοιχεία άρχισαν να καταφθάνουν από τις 17 Οκτωβρίου. Λιβυκές δυνάμεις στάθμευαν στην Αίγυπτο πριν το ξέσπασμα του πολέμου.
Η Λιβύη έδωσε μια τεθωρακισμένη ταξιαρχία και δύο μοίρες από μαχητικά Mirage III, από τις οποίες την μία χειρίζονταν Αιγύπτιοι πιλότοι και την άλλη Λίβυοι. Το Μαρόκο έστειλε μια ταξιαρχία πεζικού στην Αίγυπτο, και ένα σύνταγμα τεθωρακισμένων στην Συρία. Μια ταξιαρχία πεζικού αποτελούμενη από Παλαιστίνιους βρισκόταν στην Αίγυπτο πριν την έκρηξη του πολέμου. Η Σαουδική Αραβία και το Κουβέιτ έδωσαν οικονομική βοήθεια και έστειλαν μια ενδεικτική δύναμη για τις μάχες. Το Πακιστάν έστειλε δεκαέξι πιλότους και μια νοσοκομειακή μονάδα στην Αίγυπτο και άλλη μια στην Συρία.
Το Μπαγκλαντές έστειλε μια ιατρική ομάδα και προμήθειες περίθαλψης. Μαζί με τις δυνάμεις της στην Συρία, το Ιράκ έστειλε μια μοίρα Hawker Hunter στην Αίγυπτο. Η μοίρα γρήγορα κέρδισε τον σεβασμό ανάμεσα στους Αιγυπτίους διοικητές για την ικανότητα της, και πιο συγκεκριμένα για να αντιαρματικά χτυπήματα της. Η Αλγερινή τεθωρακισμένη ταξιαρχία από σχεδόν 200 άρματα μάχης έφτασε προς το μέτωπο στις 24 Οκτωβρίου, και επομένως δεν συμμετείχε στις μάχες. Η Σουδανική ταξιαρχία εμφανίστηκε κι αυτή αργά, έφτασε στις 28 Οκτωβρίου, πολύ αργά για να συμμετέχει στον πόλεμο.
Σχεδόν όλες οι Αραβικές ενισχύσεις έφτασαν χωρίς σχέδιο επιμελητείας, περιμένοντας από τους οικοδεσπότες τους να τους προμηθεύσουν, και προκαλώντας πολλές φορές προβλήματα επιμελητείας. Στο Συριακό μέτωπο, η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των Αραβικών δυνάμεων είχε αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις ανταλλαγής φίλιων πυρών.
Μετά τον πόλεμο, στις πρώτες μέρες του Νοέμβρη, η Αλγερία κατέθεσε περίπου 200 εκατομμύρια δολάρια με την Σοβιετική Ένωση για να χρηματοδοτήσει αγορές όπλων για την Αίγυπτο και την Συρία. Το κρατικό ραδιόφωνο της Ουγκάντα ανέφερε πως ο Ιντί Αμίν έστειλε στρατιώτες εναντίον του Ισραήλ. Επίσης η Κούβα έστειλε περίπου 1.500 στρατιώτες, μαζί με ένα άρμα μάχης και πληρώματα ελικοπτέρων που έλαβαν μέρος σε πολλές επιχειρήσεις εναντίον των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων.
Βοήθεια προς το Ισραήλ
Με την έναρξη των εχθροπραξιών, οι Αμερικάνοι ηγέτες περίμεναν να γυρίσει γρήγορα η τροπή του πολέμου υπέρ του καλύτερα εξοπλισμένου Ισραηλινού στρατού και πως οι Αραβικές στρατιές θα έχαναν ολοκληρωτικά μεταξύ 72 με 96 ωρών. Ως τότε οι Αμερικανικές προμήθειες προς το Ισραήλ ήταν κυρίως πυρομαχικά, κυρίως αντιαρματικά και αντιαεροπορικά. Όμως ως τις 9 Οκτωβρίου έγινε ξεκάθαρο πως τέτοια γρήγορη μεταστροφή δεν θα γινόταν, και πως οι απώλειες των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων ήταν αναπάντεχα υψηλές.
Το απόγευμα τις 7ης Οκτωβρίου, ο Νταγιάν τρομαγμένος είπε στην Μέιρ πως «αυτό είναι το τέλος του τρίτου ναού». «Τρίτος Ναός» ήταν αλληγορική ονομασία του Ισραηλινού Κράτους (μετά τους δύο πρώτους Ναούς στην Ιερουσαλήμ κατά την Αρχαιότητα), αλλά ήταν επίσης και ο κωδικός για τα πυρηνικά όπλα. Η Μέιρ στις 8 Οκτωβρίου εξουσιοδότησε την συναρμολόγηση 13 ατομικών βομβών των 20 κιλοτόνων. Οι δεκτικοί σε πυρηνικά πύραυλοι Jericho στο Hirbat Zachariah και οι F - 4 στο Tel Nof ετοιμάστηκαν ν’ αναλάβουν δράση εναντίον Συριακών και Αιγυπτιακών στόχων.
Ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χένρυ Κίσινγκερ ενημερώθηκε για τον πυρηνικό συναγερμό το πρωινό της 9ης Οκτωβρίου. Εκείνη την μέρα, ο Πρόεδρος Νίξον διέταξε την έναρξη της Επιχείρησης Νικελωμένο Γρασίδι, μιας Αμερικανικής αερομεταφοράς για ν’ αντικατασταθούν όλες οι υλικές απώλειες του Ισραήλ. Ανέκδοτες μαρτυρίες υποστηρίζουν πως ο Κίσινγκερ είπε στον Σαντάτ πως ο λόγος για την αερομεταφορά των ΗΠΑ ήταν πως οι Ισραηλινοί ήταν πολύ κοντά να «γίνουν πυρηνικοί».
Το Ισραήλ άρχισε να παίρνει τις προμήθειες στις 13 Οκτωβρίου, αν και, κάποιος εξοπλισμός, όπως οι πύραυλοι TOW είχαν φτάσει πριν τις 11 Οκτωβρίου. Σύμφωνα με τον Αβραάμ Rabinovich, «ενώ η Αμερικανική αερομεταφορά των προμηθειών δεν αντικατέστησε αμέσως τις Ισραηλινές υλικές απώλειες, επέτρεψε στο Ισραήλ να σπαταλήσει ότι είχε ήδη πιο ελεύθερα». Ως το τέλος του Νικελωμένου Γρασιδιού, οι ΗΠΑ είχαν στείλει 22.395 τόνους υλικού στο Ισραήλ. Ο Ισραηλινός Αεροπορικός Φορέας El Al πήρε μέρος στην αερομεταφορά και μετέφερε 5.500 τόνους υλικού.
Ανάμεσα στις προμήθειες που στάλθηκαν στο Ισραήλ ήταν εξοπλισμός τελευταίας λέξης της τεχνολογίας, όπως οι πύραυλοι AGM - 65 Maverick και οι BGM - 71 TOW, που είχαν μπει στην παραγωγή τρία χρόνια πριν, όπως και εξαιρετικά ανεπτυγμένο εξοπλισμό ηλεκτρονικών παρεμβολών, μαζί με εκπαιδευτές του Αμερικανικού στρατού για να εκπαιδεύσουν τάχιστα τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις στην χρήση αυτών των όπλων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες σχημάτισαν επίσης την δική τους θαλάσσια επιχείρηση μεταφοράς, δίνοντας στο Ισραήλ 33.210 τόνους στο Ισραήλ ως τις 30 Οκτωβρίου.
Οι Αιγύπτιοι διοικητές σημείωσαν πως στις 13 και στις 15 Οκτωβρίου, τα ναυτικά ραντάρ τους εντόπισαν αεροσκάφος σε ύψος 25.000 μέτρων και με ταχύτητα Mach 3, που το καθιστούσαν αδύνατο να το καταδιώξουν είτε με μαχητικού είτε με πυραύλους εδάφους - αέρος. Το αεροπλάνο πέρασαν την ζώνη της διώρυγας, τα λιμάνια της Ερυθράς Θάλασσας (Hurghada και Safaga), πέταξε πάνω από τις αεροπορικές βάσεις και τις αντιαεροπορικές άμυνες στο δέλτα του Νείλου και τελικά εξαφανίστηκε από τις οθόνες των ραντάρ πάνω από την Μεσόγειο.
Το ύψος και η ταχύτητα ήταν αυτά των Αμερικανικών SR - 71 Blackbird, ενός μεγάλης εμβέλειας στρατηγικού αναγνωριστικού αεροπλάνου. Σύμφωνα με τους Αιγυπτίους διοικητές, η κατασκοπεία που πραγματοποίησαν αυτές οι δύο πτήσεις βοήθησαν τους Ισραηλινούς να προετοιμαστούν για την Αιγυπτιακή επίθεση στις 14 Οκτωβρίου, και βοήθησαν στην πραγματοποίηση της Επιχείρηση Πεισματάρηδες Άντρες.
Η ΠΑΓΙΔΕΥΜΕΝΗ Γ’ ΣΤΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ πέρασε (με 14 - 0), μετά από διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-ΕΣΣΔ, στις 22 Οκτωβρίου, το Ψήφισμα 338 το οποίο καλούσε για κατάπαυση του πυρός. Καλούσε «όλες τις εμπόλεμες πλευρές» να «τερματίσουν κάθε στρατιωτική δραστηριότητα αμέσως». Ενεργοποιήθηκε 12 ώρες αργότερα στις 18:52 ώρα Ισραήλ. Επειδή ενεργοποιήθηκε μετά την δύση του ηλίου, ήταν αδύνατον για την δορυφορική εποπτεία να καθορίσει που βρίσκονταν οι γραμμές των μετώπων στο υποτιθέμενο σημείο όπου έγινε η κατάπαυση του πυρός.
Πριν η τελευταία ενεργοποιηθεί, ο Χένρυ Κίσινγκερ είχε πει στην Γκόλντα Μέιρ, «Δεν θα πάρεις βίαιες διαμαρτυρίες από την Ουάσιγκτον αν γίνει κάτι στη διάρκεια της νύχτας, ενώ εγώ πετάω. Δεν μπορεί να γίνει τίποτα ως αύριο το μεσημέρι». Όταν ξεκίνησε η κατάπαυση του πυρός, οι Ισραηλινές δυνάμεις ήταν λίγες εκατοντάδες μέτρα κοντά απ’ τον στόχο τους - τον τελευταίο δρόμο που συνέδεε το Κάιρο και το Σουέζ, και η μεραρχία του Σαρόν είχε αποτύχει στις επαναλαμβανόμενες απόπειρες να καταλάβει την Ισμαηλία και να αποκόψει τις εφοδιοπομπές της Δεύτερης Στρατιάς.
Η κίνηση του Αντάν προς το νότο είχε αφήσει τις Ισραηλινές και Αιγυπτιακές μονάδες σκορπισμένες σε κάθε σημείο του πεδίου της μάχης, χωρίς καθαρές γραμμές μεταξύ τους. Οι Αιγυπτιακές και οι Ισραηλινές μονάδες προσπάθησαν να ανασυνταχθούν, και ξέσπασαν τακτικές μάχες πυροβολικού την ώρα που και οι δύο πλευρές παραβίαζαν την ανακωχή. Κατά τη νύχτα, εννιά Ισραηλινά άρματα μάχης είχαν καταστραφεί σε διάφορες θέσεις. Δεν είναι ξεκάθαρο ποια πλευρά άρχισε πρώτη, αλλά οι Ισραηλινοί διοικητές, απογοητευμένοι επειδή δεν μπόρεσαν να καταλάβουν τον δρόμο Καΐρου - Σουέζ, χρησιμοποίησαν τις αψιμαχίες ως δικαιολογία για να συνεχίσουν την πορεία τους προς το νότο.
Ο Αντάν αποφάσισε να συνεχίσει την επίθεση του στις 23 Οκτωβρίου. Ο Δαβίδ Ελάζαρ ζήτησε άδεια για να συνεχίσει την επίθεση, και ο Μοσέ Νταγιάν του την έδωσε. Σε καθαρή παραβίαση της κατάπαυσης του πυρός, τα Ισραηλινά στρατεύματα τερμάτισαν την προώθηση τους νότια, κατέλαβαν τον δρόμο, και παγίδευσαν την Αιγυπτιακή Τρίτη Στρατιά ανατολικά της Διώρυγας του Σουέζ. Οι Ισραηλινοί προώθησαν τεράστιες ποσότητες εξοπλισμού πέρα από την διώρυγα, παραβιάζοντας ξανά την κατάπαυση του πυρός.
Όταν ο Σαντάτ διαμαρτυρήθηκε για τις παραβιάσεις της ανακωχής, το Ισραήλ υποστήριξε πως οι Αιγύπτιοι στρατιώτες είχαν πυροβολήσει πρώτοι. Ισραηλινός οπλισμός και αλεξιπτωτιστές μπήκαν στο Σουέζ σε μια προσπάθεια να καταλάβουν την ομώνυμη πόλη, αλλά έπεσαν σε ενέδρα από στρατεύματα της Τρίτης Στρατιάς και περικυκλώθηκαν. Στην μάχη που ακολούθησε, οι Ισραηλινοί αλεξιπτωτιστές κατάφεραν να φύγουν από την πόλη, αλλά δέχτηκαν υψηλές απώλειες και δεν πήραν κανένα τακτικό όφελος.
Το επόμενο πρωινό, 23 Οκτωβρίου, διαταράχθηκε η διπλωματική δραστηριότητα. Σοβιετικά αναγνωριστικά σκάφη είχαν επιβεβαιώσει πως οι Ισραηλινές δυνάμεις κινούνταν νότια, και οι Σοβιετικοί κατηγόρησαν τους Ισραηλινούς για δολιότητα. Σε τηλεφωνική συνομιλία με την Γκόλντα Μέιρ, ο Χένρυ Κίσινγκερ ρώτησε, «Πως μπορεί κάποιος να ξέρει που μπορεί να είναι ή να ήταν μια γραμμή στην έρημο;», και η Μέιρ απάντησε, «Θα ξέρουν, εντάξει». Ο Κίσινγκερ έμαθε για τον παγιδευμένο Αιγυπτιακό στρατό λίγο μετά.
Ο Κίσινγκερ αντιλήφθηκε πως η κατάσταση έδινε στις Ηνωμένες Πολιτείες μια τεράστια ευκαιρία - η Αίγυπτος ήταν απόλυτα εξαρτημένη από τις ΗΠΑ για να αποτρέψουν το Ισραήλ από το να καταστρέψει την παγιδευμένη στρατιά της, που τώρα δεν είχε πρόσβαση σε τροφή ή νερό. Αυτή η στάση θα κεφαλαιοποιούνταν αργότερα όταν θα επέτρεπε στις ΗΠΑ να διαμεσολαβήσουν στην διαμάχη, και να σπρώξουν την Αίγυπτο έξω από την Σοβιετική επιρροή.
Ως αποτέλεσμα, οι ΗΠΑ άσκησαν τεράστια πίεση στους Ισραηλινούς να μην καταστρέψουν την παγιδευμένη στρατιά, ακόμα και με την απειλή να υποστηρίξουν ένα ψήφισμα του ΟΗΕ που θα ανάγκαζε τους Ισραηλινούς να υποχωρήσουν στις θέσεις που είχαν πριν τις 22 Οκτωβρίου αν δεν επέτρεπαν μη στρατιωτικές προμήθειες να φτάσουν στην στρατιά. Σε ένα τηλεφώνημα με τον Ισραηλινό πρέσβη Simcha Dinitz, ο Κίσινγκερ είπε στον πρέσβη πως η καταστροφή της Αιγυπτιακής Τρίτης Στρατιάς «είναι μια επιλογή που δεν υπάρχει».
Παρά την περικύκλωση της, όμως, η Τρίτη Στρατιά είχε καταφέρει να διατηρήσει την μαχητική της ακεραιότητα ανατολικά της διώρυγας και να κρατήσει τις αμυντικές της θέσεις.
Αρχίζοντας από τις 9 Οκτωβρίου, η Σοβιετική Ένωση άρχισε να προμηθεύει την Αίγυπτο και την Συρία μέσω αέρος και θαλάσσης. Οι Σοβιετικοί μετέφεραν 15.000 τόνους προμηθειών, από τις οποίες πάνω από το μισό, και σχεδόν όλα τα άρματα μάχης, πήγαν στην Συρία. Επίσης προμήθευσαν ακόμα 63.000 τόνους κυρίως στην Συρία μέσω θαλάσσης. Όμως ήταν δύσκολο για την Αίγυπτο και την Συρία να διαλέξουν ποιες προμήθειες θα έπαιρναν με συχνό αποτέλεσμα σημαντικά υλικά να μην βρίσκονται εκεί όπου ήταν περισσότερο αναγκαία.
Εκτός από την Αίγυπτο, Συρία, Ιορδανία και Ιράκ, πολλές άλλες Αραβικές χώρες αναμείχθηκαν στον πόλεμο, δίνοντας επιπλέον όπλα και χρηματοδότηση. Η Αλγερία έστειλε μια μοίρα Mig - 21, και μια μοίρα Su - 7 στην Αίγυπτο, οι οποίες έφτασαν μεταξύ 9 και 11 Οκτωβρίου. Επίσης έστειλε μια τεθωρακισμένη ταξιαρχία, της οποίας τα προωθημένα στοιχεία άρχισαν να καταφθάνουν από τις 17 Οκτωβρίου. Λιβυκές δυνάμεις στάθμευαν στην Αίγυπτο πριν το ξέσπασμα του πολέμου.
Η Λιβύη έδωσε μια τεθωρακισμένη ταξιαρχία και δύο μοίρες από μαχητικά Mirage III, από τις οποίες την μία χειρίζονταν Αιγύπτιοι πιλότοι και την άλλη Λίβυοι. Το Μαρόκο έστειλε μια ταξιαρχία πεζικού στην Αίγυπτο, και ένα σύνταγμα τεθωρακισμένων στην Συρία. Μια ταξιαρχία πεζικού αποτελούμενη από Παλαιστίνιους βρισκόταν στην Αίγυπτο πριν την έκρηξη του πολέμου. Η Σαουδική Αραβία και το Κουβέιτ έδωσαν οικονομική βοήθεια και έστειλαν μια ενδεικτική δύναμη για τις μάχες. Το Πακιστάν έστειλε δεκαέξι πιλότους και μια νοσοκομειακή μονάδα στην Αίγυπτο και άλλη μια στην Συρία.
Το Μπαγκλαντές έστειλε μια ιατρική ομάδα και προμήθειες περίθαλψης. Μαζί με τις δυνάμεις της στην Συρία, το Ιράκ έστειλε μια μοίρα Hawker Hunter στην Αίγυπτο. Η μοίρα γρήγορα κέρδισε τον σεβασμό ανάμεσα στους Αιγυπτίους διοικητές για την ικανότητα της, και πιο συγκεκριμένα για να αντιαρματικά χτυπήματα της. Η Αλγερινή τεθωρακισμένη ταξιαρχία από σχεδόν 200 άρματα μάχης έφτασε προς το μέτωπο στις 24 Οκτωβρίου, και επομένως δεν συμμετείχε στις μάχες. Η Σουδανική ταξιαρχία εμφανίστηκε κι αυτή αργά, έφτασε στις 28 Οκτωβρίου, πολύ αργά για να συμμετέχει στον πόλεμο.
Σχεδόν όλες οι Αραβικές ενισχύσεις έφτασαν χωρίς σχέδιο επιμελητείας, περιμένοντας από τους οικοδεσπότες τους να τους προμηθεύσουν, και προκαλώντας πολλές φορές προβλήματα επιμελητείας. Στο Συριακό μέτωπο, η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των Αραβικών δυνάμεων είχε αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις ανταλλαγής φίλιων πυρών.
Μετά τον πόλεμο, στις πρώτες μέρες του Νοέμβρη, η Αλγερία κατέθεσε περίπου 200 εκατομμύρια δολάρια με την Σοβιετική Ένωση για να χρηματοδοτήσει αγορές όπλων για την Αίγυπτο και την Συρία. Το κρατικό ραδιόφωνο της Ουγκάντα ανέφερε πως ο Ιντί Αμίν έστειλε στρατιώτες εναντίον του Ισραήλ. Επίσης η Κούβα έστειλε περίπου 1.500 στρατιώτες, μαζί με ένα άρμα μάχης και πληρώματα ελικοπτέρων που έλαβαν μέρος σε πολλές επιχειρήσεις εναντίον των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων.
Βοήθεια προς το Ισραήλ
Με την έναρξη των εχθροπραξιών, οι Αμερικάνοι ηγέτες περίμεναν να γυρίσει γρήγορα η τροπή του πολέμου υπέρ του καλύτερα εξοπλισμένου Ισραηλινού στρατού και πως οι Αραβικές στρατιές θα έχαναν ολοκληρωτικά μεταξύ 72 με 96 ωρών. Ως τότε οι Αμερικανικές προμήθειες προς το Ισραήλ ήταν κυρίως πυρομαχικά, κυρίως αντιαρματικά και αντιαεροπορικά. Όμως ως τις 9 Οκτωβρίου έγινε ξεκάθαρο πως τέτοια γρήγορη μεταστροφή δεν θα γινόταν, και πως οι απώλειες των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων ήταν αναπάντεχα υψηλές.
Το απόγευμα τις 7ης Οκτωβρίου, ο Νταγιάν τρομαγμένος είπε στην Μέιρ πως «αυτό είναι το τέλος του τρίτου ναού». «Τρίτος Ναός» ήταν αλληγορική ονομασία του Ισραηλινού Κράτους (μετά τους δύο πρώτους Ναούς στην Ιερουσαλήμ κατά την Αρχαιότητα), αλλά ήταν επίσης και ο κωδικός για τα πυρηνικά όπλα. Η Μέιρ στις 8 Οκτωβρίου εξουσιοδότησε την συναρμολόγηση 13 ατομικών βομβών των 20 κιλοτόνων. Οι δεκτικοί σε πυρηνικά πύραυλοι Jericho στο Hirbat Zachariah και οι F - 4 στο Tel Nof ετοιμάστηκαν ν’ αναλάβουν δράση εναντίον Συριακών και Αιγυπτιακών στόχων.
Ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χένρυ Κίσινγκερ ενημερώθηκε για τον πυρηνικό συναγερμό το πρωινό της 9ης Οκτωβρίου. Εκείνη την μέρα, ο Πρόεδρος Νίξον διέταξε την έναρξη της Επιχείρησης Νικελωμένο Γρασίδι, μιας Αμερικανικής αερομεταφοράς για ν’ αντικατασταθούν όλες οι υλικές απώλειες του Ισραήλ. Ανέκδοτες μαρτυρίες υποστηρίζουν πως ο Κίσινγκερ είπε στον Σαντάτ πως ο λόγος για την αερομεταφορά των ΗΠΑ ήταν πως οι Ισραηλινοί ήταν πολύ κοντά να «γίνουν πυρηνικοί».
Το Ισραήλ άρχισε να παίρνει τις προμήθειες στις 13 Οκτωβρίου, αν και, κάποιος εξοπλισμός, όπως οι πύραυλοι TOW είχαν φτάσει πριν τις 11 Οκτωβρίου. Σύμφωνα με τον Αβραάμ Rabinovich, «ενώ η Αμερικανική αερομεταφορά των προμηθειών δεν αντικατέστησε αμέσως τις Ισραηλινές υλικές απώλειες, επέτρεψε στο Ισραήλ να σπαταλήσει ότι είχε ήδη πιο ελεύθερα». Ως το τέλος του Νικελωμένου Γρασιδιού, οι ΗΠΑ είχαν στείλει 22.395 τόνους υλικού στο Ισραήλ. Ο Ισραηλινός Αεροπορικός Φορέας El Al πήρε μέρος στην αερομεταφορά και μετέφερε 5.500 τόνους υλικού.
Ανάμεσα στις προμήθειες που στάλθηκαν στο Ισραήλ ήταν εξοπλισμός τελευταίας λέξης της τεχνολογίας, όπως οι πύραυλοι AGM - 65 Maverick και οι BGM - 71 TOW, που είχαν μπει στην παραγωγή τρία χρόνια πριν, όπως και εξαιρετικά ανεπτυγμένο εξοπλισμό ηλεκτρονικών παρεμβολών, μαζί με εκπαιδευτές του Αμερικανικού στρατού για να εκπαιδεύσουν τάχιστα τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις στην χρήση αυτών των όπλων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες σχημάτισαν επίσης την δική τους θαλάσσια επιχείρηση μεταφοράς, δίνοντας στο Ισραήλ 33.210 τόνους στο Ισραήλ ως τις 30 Οκτωβρίου.
Οι Αιγύπτιοι διοικητές σημείωσαν πως στις 13 και στις 15 Οκτωβρίου, τα ναυτικά ραντάρ τους εντόπισαν αεροσκάφος σε ύψος 25.000 μέτρων και με ταχύτητα Mach 3, που το καθιστούσαν αδύνατο να το καταδιώξουν είτε με μαχητικού είτε με πυραύλους εδάφους - αέρος. Το αεροπλάνο πέρασαν την ζώνη της διώρυγας, τα λιμάνια της Ερυθράς Θάλασσας (Hurghada και Safaga), πέταξε πάνω από τις αεροπορικές βάσεις και τις αντιαεροπορικές άμυνες στο δέλτα του Νείλου και τελικά εξαφανίστηκε από τις οθόνες των ραντάρ πάνω από την Μεσόγειο.
Το ύψος και η ταχύτητα ήταν αυτά των Αμερικανικών SR - 71 Blackbird, ενός μεγάλης εμβέλειας στρατηγικού αναγνωριστικού αεροπλάνου. Σύμφωνα με τους Αιγυπτίους διοικητές, η κατασκοπεία που πραγματοποίησαν αυτές οι δύο πτήσεις βοήθησαν τους Ισραηλινούς να προετοιμαστούν για την Αιγυπτιακή επίθεση στις 14 Οκτωβρίου, και βοήθησαν στην πραγματοποίηση της Επιχείρηση Πεισματάρηδες Άντρες.
Η ΠΑΓΙΔΕΥΜΕΝΗ Γ’ ΣΤΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ πέρασε (με 14 - 0), μετά από διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-ΕΣΣΔ, στις 22 Οκτωβρίου, το Ψήφισμα 338 το οποίο καλούσε για κατάπαυση του πυρός. Καλούσε «όλες τις εμπόλεμες πλευρές» να «τερματίσουν κάθε στρατιωτική δραστηριότητα αμέσως». Ενεργοποιήθηκε 12 ώρες αργότερα στις 18:52 ώρα Ισραήλ. Επειδή ενεργοποιήθηκε μετά την δύση του ηλίου, ήταν αδύνατον για την δορυφορική εποπτεία να καθορίσει που βρίσκονταν οι γραμμές των μετώπων στο υποτιθέμενο σημείο όπου έγινε η κατάπαυση του πυρός.
Πριν η τελευταία ενεργοποιηθεί, ο Χένρυ Κίσινγκερ είχε πει στην Γκόλντα Μέιρ, «Δεν θα πάρεις βίαιες διαμαρτυρίες από την Ουάσιγκτον αν γίνει κάτι στη διάρκεια της νύχτας, ενώ εγώ πετάω. Δεν μπορεί να γίνει τίποτα ως αύριο το μεσημέρι». Όταν ξεκίνησε η κατάπαυση του πυρός, οι Ισραηλινές δυνάμεις ήταν λίγες εκατοντάδες μέτρα κοντά απ’ τον στόχο τους - τον τελευταίο δρόμο που συνέδεε το Κάιρο και το Σουέζ, και η μεραρχία του Σαρόν είχε αποτύχει στις επαναλαμβανόμενες απόπειρες να καταλάβει την Ισμαηλία και να αποκόψει τις εφοδιοπομπές της Δεύτερης Στρατιάς.
Η κίνηση του Αντάν προς το νότο είχε αφήσει τις Ισραηλινές και Αιγυπτιακές μονάδες σκορπισμένες σε κάθε σημείο του πεδίου της μάχης, χωρίς καθαρές γραμμές μεταξύ τους. Οι Αιγυπτιακές και οι Ισραηλινές μονάδες προσπάθησαν να ανασυνταχθούν, και ξέσπασαν τακτικές μάχες πυροβολικού την ώρα που και οι δύο πλευρές παραβίαζαν την ανακωχή. Κατά τη νύχτα, εννιά Ισραηλινά άρματα μάχης είχαν καταστραφεί σε διάφορες θέσεις. Δεν είναι ξεκάθαρο ποια πλευρά άρχισε πρώτη, αλλά οι Ισραηλινοί διοικητές, απογοητευμένοι επειδή δεν μπόρεσαν να καταλάβουν τον δρόμο Καΐρου - Σουέζ, χρησιμοποίησαν τις αψιμαχίες ως δικαιολογία για να συνεχίσουν την πορεία τους προς το νότο.
Ο Αντάν αποφάσισε να συνεχίσει την επίθεση του στις 23 Οκτωβρίου. Ο Δαβίδ Ελάζαρ ζήτησε άδεια για να συνεχίσει την επίθεση, και ο Μοσέ Νταγιάν του την έδωσε. Σε καθαρή παραβίαση της κατάπαυσης του πυρός, τα Ισραηλινά στρατεύματα τερμάτισαν την προώθηση τους νότια, κατέλαβαν τον δρόμο, και παγίδευσαν την Αιγυπτιακή Τρίτη Στρατιά ανατολικά της Διώρυγας του Σουέζ. Οι Ισραηλινοί προώθησαν τεράστιες ποσότητες εξοπλισμού πέρα από την διώρυγα, παραβιάζοντας ξανά την κατάπαυση του πυρός.
Όταν ο Σαντάτ διαμαρτυρήθηκε για τις παραβιάσεις της ανακωχής, το Ισραήλ υποστήριξε πως οι Αιγύπτιοι στρατιώτες είχαν πυροβολήσει πρώτοι. Ισραηλινός οπλισμός και αλεξιπτωτιστές μπήκαν στο Σουέζ σε μια προσπάθεια να καταλάβουν την ομώνυμη πόλη, αλλά έπεσαν σε ενέδρα από στρατεύματα της Τρίτης Στρατιάς και περικυκλώθηκαν. Στην μάχη που ακολούθησε, οι Ισραηλινοί αλεξιπτωτιστές κατάφεραν να φύγουν από την πόλη, αλλά δέχτηκαν υψηλές απώλειες και δεν πήραν κανένα τακτικό όφελος.
Το επόμενο πρωινό, 23 Οκτωβρίου, διαταράχθηκε η διπλωματική δραστηριότητα. Σοβιετικά αναγνωριστικά σκάφη είχαν επιβεβαιώσει πως οι Ισραηλινές δυνάμεις κινούνταν νότια, και οι Σοβιετικοί κατηγόρησαν τους Ισραηλινούς για δολιότητα. Σε τηλεφωνική συνομιλία με την Γκόλντα Μέιρ, ο Χένρυ Κίσινγκερ ρώτησε, «Πως μπορεί κάποιος να ξέρει που μπορεί να είναι ή να ήταν μια γραμμή στην έρημο;», και η Μέιρ απάντησε, «Θα ξέρουν, εντάξει». Ο Κίσινγκερ έμαθε για τον παγιδευμένο Αιγυπτιακό στρατό λίγο μετά.
Ο Κίσινγκερ αντιλήφθηκε πως η κατάσταση έδινε στις Ηνωμένες Πολιτείες μια τεράστια ευκαιρία - η Αίγυπτος ήταν απόλυτα εξαρτημένη από τις ΗΠΑ για να αποτρέψουν το Ισραήλ από το να καταστρέψει την παγιδευμένη στρατιά της, που τώρα δεν είχε πρόσβαση σε τροφή ή νερό. Αυτή η στάση θα κεφαλαιοποιούνταν αργότερα όταν θα επέτρεπε στις ΗΠΑ να διαμεσολαβήσουν στην διαμάχη, και να σπρώξουν την Αίγυπτο έξω από την Σοβιετική επιρροή.
Ως αποτέλεσμα, οι ΗΠΑ άσκησαν τεράστια πίεση στους Ισραηλινούς να μην καταστρέψουν την παγιδευμένη στρατιά, ακόμα και με την απειλή να υποστηρίξουν ένα ψήφισμα του ΟΗΕ που θα ανάγκαζε τους Ισραηλινούς να υποχωρήσουν στις θέσεις που είχαν πριν τις 22 Οκτωβρίου αν δεν επέτρεπαν μη στρατιωτικές προμήθειες να φτάσουν στην στρατιά. Σε ένα τηλεφώνημα με τον Ισραηλινό πρέσβη Simcha Dinitz, ο Κίσινγκερ είπε στον πρέσβη πως η καταστροφή της Αιγυπτιακής Τρίτης Στρατιάς «είναι μια επιλογή που δεν υπάρχει».
Παρά την περικύκλωση της, όμως, η Τρίτη Στρατιά είχε καταφέρει να διατηρήσει την μαχητική της ακεραιότητα ανατολικά της διώρυγας και να κρατήσει τις αμυντικές της θέσεις.
Εν τω μεταξύ, ο Μπρέζνιεφ έστειλε μια επιστολή στον Νίξον στο μέσω της νύχτας της 23ης - 24ης Οκτωβρίου. Σ’ εκείνο το γράμμα, ο Μπρέζνιεφ πρότεινε να σταλούν Αμερικανικά και Σοβιετικά αποσπάσματα για να διασφαλιστεί πως και οι δύο πλευρές θα τιμούσαν την κατάπαυση του πυρός. Επίσης απείλησε πως «Θα το πω ξεκάθαρα πως αν το βρείτε αδύνατον να δράσετε από κοινού με εμάς σ’ αυτό το ζήτημα, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με την αναγκαιότητα να μελετήσουμε επειγόντως τη λήψη των απαραίτητων βημάτων μονομερώς.
Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε την αυθαιρεσία εκ μέρους του Ισραήλ». Εν συντομία, οι Σοβιετικοί απειλούσαν να επέμβουν στον πόλεμο υπέρ της Αιγύπτου. Οι Σοβιετικοί έθεσαν σε συναγερμό επτά αεροπορικές μεραρχίες και συγκεντρώθηκε μια αερομεταφορά για να τους μεταφέρει στη Μέση Ανατολή. Στήθηκε ένα αεροπορικό αρχηγείο στην νότια Σοβιετική Ένωση. Επίσης πολλές αεροπορικές μονάδες τέθηκαν σε συναγερμό. «Οι αναφορές επίσης έδειχναν πως τουλάχιστον μια από τις μεραρχίες και μια μοίρα μεταγωγικών αεροπλάνων είχε μετακινηθεί από την Σοβιετική Ένωση σε μια αεροπορική βάση στην Γιουγκοσλαβία».
Επίσης οι Σοβιετικοί είχαν αναπτύξει εφτά αμφίβια πολεμικά σκάφη με περίπου 40.000 ναυτικό πεζικό στη Μεσόγειο. Το μήνυμα έφτασε αφότου ο Νίξον είχε πέσει για ύπνο. Ο Κίσινγκερ κάλεσε αμέσως σύσκεψη των κύριων αξιωματούχων, ανάμεσα στους οποίους και ο Υπουργός Άμυνας James Schlesinger, ο Διευθυντής της CIA William Colby, και ο Επιτελάρχης του Λευκού Οίκου Αλεξάντερ Χαίηγκ (Alexander Haig). Το σκάνδαλο Ουότεργκέιτ είχαν φτάσει στο απόγειο του, και ο Νίξον ήταν τόσο ταραγμένος και συγχυσμένος ώστε αποφάσισαν να χειριστούν την υπόθεση χωρίς αυτόν.
Όταν ο Κίσινγκερ ρώτησε τον Χέηγκ αν έπρεπε να τον ξυπνήσουν (τον Νίξον), ο Επιτελάρχης του Λευκού Οίκου απάντησε κάθετα «Όχι». Ο Haig μοιραζόταν ξεκάθαρα τα αισθήματα του Κίσινγκερ πως ο Νίξον δεν βρισκόταν σε κατάσταση για να πάρει κρίσιμες αποφάσεις. Αποτέλεσμα της σύσκεψης ήταν μια συμβιβαστική απάντηση που στάλθηκε στον Μπρέζνιεφ (με το όνομα του Νίξον).
Την ίδια ώρα, αποφασίστηκε να αυξηθεί η Κατάσταση Άμυνας (DEFCON) από τέσσερα σε τρία. Τέλος, ενέκριναν ένα μήνυμα προς τον Σαντάτ (πάλι με το όνομα του Νίξον) ζητώντας του να παραιτηθεί από το αίτημα του για Σοβιετική βοήθεια, και απειλώντας πως αν επενέβαιναν οι Σοβιετικοί, θα επενέβαιναν και οι ΗΠΑ. Οι Σοβιετικοί εντόπισαν γρήγορα την αυξανόμενη Αμερικανική κατάσταση άμυνας, και έμειναν έκπληκτοι και μπερδεμένοι με την απάντηση. «Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί πως οι Αμερικάνοι θα φοβόντουσαν τόσο εύκολα», είπε ο Νικολάι Ποντγκόρνι.
«Δεν είναι λογικό να μπεις σε πόλεμο με τις ΗΠΑ εξαιτίας της Αιγύπτου και της Συρίας», είπε ο Πρωθυπουργός Αλεξέι Κοσύγκιν, ενώ ο αρχηγός της KGB Γιούρι Αντρόποφ πρόσθεσε πως «Δεν θα ξεκινήσουμε Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο». Στο τέλος, οι Σοβιετικοί συμβιβάστηκαν με μια Αραβική ήττα. Το γράμμα από το Αμερικανικό υπουργικό συμβούλιο έφτασε κατά τη διάρκεια της συνάντησης. Ο Μπρέζνιεφ αποφάσισε πως οι Αμερικάνοι ήταν πολύ ταραγμένοι, και πως η καλύτερη πορεία δράσης θα ήταν να περιμένουν ν’ απαντήσουν.
Το επόμενο πρωί, οι Αιγύπτιοι συμφώνησαν με την Αμερικανική πρόταση, και απέσυραν το αίτημα τους για βοήθεια από τους Σοβιετικούς, τερματίζοντας την κρίση.
Η ΑΠΟΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ
Στο βόρειο μέτωπο, έγινε μια μεγάλη αερομαχία στις 23 Οκτωβρίου κοντά στην Δαμασκό με περίπου δεκαέξι Ισραηλινά αεροσκάφη. Η Συριακή και η Ισραηλινή αεροπορία έχασαν περίπου δέκα αεροπλάνα. Οι Σύριοι είχαν αρχίσει προετοιμασίες για μια μαζική αντεπίθεση, προγραμματισμένη για τις 23 Οκτωβρίου. Επιπρόσθετα με τις πέντε μεραρχίες της Συρίας, το Ιράκ έδωσε δύο, και υπήρχαν μικρότερα αποσπάσματα από άλλες Αραβικές χώρες, και της Ιορδανίας. Οι Σοβιετικοί είχαν αντικαταστήσει τις περισσότερες από τις απώλειες της Συρίας σε άρματα μάχης που είχαν δεχτεί στις πρώτες εβδομάδες του πολέμου.
Ωστόσο, μια μέρα πριν ν’ αρχίσει η επίθεση, τα Ηνωμένα Έθνη εφάρμοσαν την κατάπαυση του πυρός (μετά την συγκατάθεση Ισραήλ και Αιγύπτου). Ο Αβραάμ Rabinovich λέει «Η αποδοχή από την Αίγυπτο της κατάπαυσης του πυρός την Δευτέρα (22 Οκτωβρίου) δημιούργησε μεγάλο δίλημμα για τον Άσσαντ. Η κατάπαυση του πυρός δεν τον δέσμευε, αλλά η συνέπειες της δεν μπορούσαν ν’ αγνοηθούν. Κάποιοι απ’ το Συριακό Γενικό Επιτελείο ήταν υπέρ της συνέχισης της επίθεσης, υποστηρίζοντας πως αν το έκαναν η Αίγυπτος θα ένιωθε υποχρεωμένη να συνεχίσει τον πόλεμοι …
Άλλοι, ωστόσο, υποστήριζαν πως αυτή η συνέχιση του πολέμου θα νομιμοποιούσε τις προσπάθειες του Ισραήλ να καταστρέψει την Αιγυπτιακή Τρίτη Στρατιά. Σ’ αυτή την περίπτωση, η Αίγυπτος δεν θα βοηθούσε την Συρία όταν το Ισραήλ θα γύριζε όλη τη δύναμη του προς βορρά, καταστρέφοντας τις υποδομές της Συρίας και ίσως πραγματοποιώντας επίθεση εναντίον της Δαμασκού». Τελικά, ο Άσσαντ αποφάσισε να ακυρώσει την επίθεση, και στις 23 Οκτωβρίου η Συρία ανακοίνωσε πως είχε αποδεχτεί την κατάπαυση του πυρός, και η Ιρακινή κυβέρνηση διέταξε τις δυνάμεις της να γυρίσουν πίσω.
Η ΛΗΞΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Τις τελευταίες μέρες του πολέμου οι δυτικές χώρες τις Ευρώπης αρχίζουν διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός. Όσο οι Ισραηλινοί έκλειναν τον κλοιό γύρω από την 3η Αιγυπτιακή στρατιά, οι Σοβιετικοί πίεζαν για κατάπαυση του πυρός, με την από κοινού με τις ΗΠΑ παρέμβαση. Ωστόσο η κατάπαυση του πυρός καθυστερούσε με αποτέλεσμα, περίπου 90 - 100 Σοβιετικά πολεμικά πλοία να κατευθύνονται στη Μεσόγειο, ενώ αμερικανικά ραντάρ εντόπισαν σε ένα από αυτά ίχνη πυρηνικών κεφαλών.
Τελικά στις 22 Οκτωβρίου, μετά από Αμερικανοσοβιετικό ψήφισμα, η Συρία επέστρεψε στα προπολεμικά σύνορά της, ενώ η Αίγυπτος ανέκτησε τον πλήρη έλεγχο στις δύο όχθες του καναλιού του Σουέζ, καθώς και μια λωρίδα γης στη δυτική όχθη του Σινά. Στα νέα αυτά σύνορα στη συνέχεια εστάλησαν ειρηνευτικές δυνάμεις από τον ΟΗΕ. Στις 24 Οκτωβρίου ψηφίστηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας κατάπαυση του πυρός. Μερικές σποραδικές επιχειρήσεις μετά την 26η του Οκτώβρη διακόπηκαν μετά από παρέμβαση των Σοβιετικών.
Στις 28 Οκτωβρίου υπήρξαν απευθείας συνομιλίας ανάμεσα σε Αιγυπτίους και Ισραηλινούς, όπου και υπογράφηκε η τελική εκεχειρία που οδήγησε στη διάσκεψη της Γενεύης. Στις 18 Ιανουαρίου οι Ισραηλινοί αποδέχτηκαν να αποσύρουν τις δυνάμεις τους από την ανατολική όχθη του καναλιού του Σουέζ.
Τελικά στις 22 Οκτωβρίου, μετά από Αμερικανοσοβιετικό ψήφισμα, η Συρία επέστρεψε στα προπολεμικά σύνορά της, ενώ η Αίγυπτος ανέκτησε τον πλήρη έλεγχο στις δύο όχθες του καναλιού του Σουέζ, καθώς και μια λωρίδα γης στη δυτική όχθη του Σινά. Στα νέα αυτά σύνορα στη συνέχεια εστάλησαν ειρηνευτικές δυνάμεις από τον ΟΗΕ. Στις 24 Οκτωβρίου ψηφίστηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας κατάπαυση του πυρός. Μερικές σποραδικές επιχειρήσεις μετά την 26η του Οκτώβρη διακόπηκαν μετά από παρέμβαση των Σοβιετικών.
Στις 28 Οκτωβρίου υπήρξαν απευθείας συνομιλίας ανάμεσα σε Αιγυπτίους και Ισραηλινούς, όπου και υπογράφηκε η τελική εκεχειρία που οδήγησε στη διάσκεψη της Γενεύης. Στις 18 Ιανουαρίου οι Ισραηλινοί αποδέχτηκαν να αποσύρουν τις δυνάμεις τους από την ανατολική όχθη του καναλιού του Σουέζ.
ΑΝΕΦΟΔΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΑΛΩΝ KAI ΑΠΩΛΕΙΕΣ
Κατά τη διάρκεια του πολέμου μια τεράστια αερογέφυρα από 80 μεταγωγικά της Πολεμικής Αεροπορίας της ΕΣΣΔ και 20 εμπορικά αεροσκάφη της ΑΕΡΟΦΛΟΤ, ανεφοδίαζε καθημερινά τα αραβικά κράτη με πολεμικό υλικό κυρίως πυραύλων SAM - 6, αντιαρματικούς πυραύλους και εκτοξευτές, πυροβολικό και πυρομαχικά. Ενώ τη δεύτερη βδομάδα της σύρραξης άρχισαν να φτάνουν στην Αλεξάνδρεια, τη Λατάκια και την Ταρτούς, φορτηγά πλοία από λιμάνια του Εύξεινου Πόντου που μετέφεραν άρματα T - 54, T - 55, T - 62 και μαχητικά MiG - 21.
Οι Η.Π.Α. από την άλλη πλευρά έστειλαν στο Ισραήλ ποιοτικά αναβαθμισμένο εξοπλισμό με αεροσκάφη C - 5 Galaxy και πλοία, που περιελάμβανε αντιαρματικούς πυραύλους ''TOW'', οι οποίοι αποδείχθησαν εξαιρετικά αποτελεσματικοί, και 32 μαχητικά ''Σκάιχοκ'' και ''Φάντομ''. Παρελήφθησαν επίσης έξυπνες βόμβες ''Ρόκαϊ'' και ''Γουολάι'', καθώς και πύραυλοι αντι-ραντάρ ''Σράικ'' για την αντιμετώπιση του δικτύου αεράμυνας, ενώ εσπευσμένα προωθήθηκαν ατρακτίδια ECM των αεροσκαφών, ικανά να ''τυφλώνουν'' τους πυραύλους SAM 2 και 3.
Οι απώλειες των εμπλεκομένων στον πόλεμο του Σινά υπήρξαν οι εξής: Οι Άραβες είχαν περί τις 15.000 νεκρούς, τραυματίες και αιχμαλώτους εκ των οποίων οι 8.000 περίπου ήταν στο μέτωπο του Γκολάν και οι Ισραηλινοί 2.532 νεκρούς και περί τους 300 αιχμαλώτους. Κατερρίφθησαν 449 αραβικά αεροσκάφη και 105 ισραηλινά και κατεστράφησαν 130 εκτοξευτές SAM όλων των τύπων. Οι Ισραηλινοί έχασαν 420 άρματα και οι 'ραβες 1274
(κατεστραμμένα ή αιχμαλωτισμένα).
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΑ
Η ΓΕΦΥΡΑ ΣΤΗΝ ΔΙΩΡΥΓΑ ΤΟΥ ΣΟΥΕΖ
Οι Αιγυπτιακή 3η στρατιά δέχεται επίθεση πλέον τόσο από το Ισραηλινό μέτωπο όσο και από την μεραρχία του Σαρόν και σύντομα συνειδητοποιούν ότι βρίσκονται περικυκλωμένοι. Στις 22 Οκτώβρη παρεμβαίνει ο ΟΗΕ και συμφωνείται παύση πυρός στο Συριακό μέτωπο και τα δυο κράτη επιστρέφουν στα πριν το πόλεμο σύνορα. Στις 26 Οκτωβρίου συμφωνείται παύση πυρός και στο μέτωπο του Σινά. Συνομιλίες με τις ΗΠΑ καταλήγουν σε ανακωχή και στην Αίγυπτο επιστρέφονται τα εδάφη της στην διώρυγα του Σουέζ και μια λωρίδα γης στην δυτική ακτή του Σινά.
Κατά την διάρκεια του πολέμου όλα τα Αραβικά έθνη ξεκινούν εμπάργκο πετρελαίου ενάντια σε όλα τα κράτη που βοήθησαν το Ισραήλ. Τα δυτικά έθνη πλήττονται άμεσα από τις υψηλές τιμές του πετρελαίου και ίσως αυτό εξηγεί την προθυμία τόσο των ΗΠΑ όσο και του Ισραήλ να δώσουν στην Συρία και την Αίγυπτο εδάφη ενώ το Ισραήλ κέρδιζε τον πόλεμο. Το εμπάργκο συνεχίζεται μέχρι τον Μάρτη του 1974. Το 1975 στην Συρία παραδίνεται ένα μικρό μέρος από τα υψίπεδα του Γκολάν και οι δύο χώρες υπογράφουν ανακωχή.
Η εξέλιξη του πολέμου έδωσε πολλά χρήσιμα πολιτικά συμπεράσματα στις χώρες της περιοχής. Μπορεί από το αποτέλεσμα του να υπήρξε νικηφόρος για τους Άραβες αλλά άφησε περίτρανα να φανεί ότι μεταξύ των Αραβικών κρατών η εμπιστοσύνη κι η αλληλεγγύη ήταν εύθραυστες. Ο Ιρακινός στρατός, διπλάσιος από τον Ιορδανικό, έκανε τον Βασιλιά Χουσεΐν της Ιορδανίας να φοβηθεί Ιρακινή κατοχή στην χώρα του μετά την λήξη του πολέμου. Γι’ αυτό και απαγόρευσε την διέλευση του στερώντας έτσι από τους Άραβες την πιο δυνατή πολεμική τους μηχανή.
Οι Αιγύπτιοι, έχοντας νοπές τις μνήμες της ήττας του 1967 δίστασαν να προχωρήσουν πιο βαθιά στο Ισραήλ ακόμα κι όταν έβλεπαν πως δεν υπήρχε αντίσταση. Οι Σύριοι πολέμησαν πιο λυσσαλέα από όλους και αυτό παραλίγο να το πληρώσουν με ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα τις πρώτες μέρες του πολέμου και μια ισραηλινή εισβολή στην ίδια την Δαμασκό προς το τέλος του. Οι Ισραηλινοί δεν ήταν σε θέση να πολεμήσουν με όλους και νικήσουν όπως το 1967. Αυτό το κατάλαβαν αμέσως. Εκμεταλλεύτηκαν όμως την αδράνεια των Αράβων και με μία έξυπνη τακτική χτύπησαν κάθε εχθρό τους με όλη την δύναμη του στρατού τους.
Πρώτα κατατρόπωσαν τους Σύριους κι ύστερα τους Αιγύπτιους αφήνοντας την Ιορδανία για κάποιον μυστηριώδη λόγο, ανέπαφη. Τα χρόνια που ακολούθησαν τον πόλεμο του Γιομ - Κιπούρ οι σχέσεις μεταξύ Ιορδανίας και υπολοίπων αραβικών κρατών ψυχράνθηκαν και όχι άδικα. Η Ιορδανία μετά το 1973 έκανε ένα άνοιγμα προς την δυτική κουλτούρα που φαίνεται μέχρι τις μέρες μας στην δυτικοτραφή της Βασιλική οικογένεια.
ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΑΥΣΗ ΤΟΥ ΠΥΡΟΣ
Στις 24 Οκτωβρίου, το Συμβούλιο Ασφαλείας πέρασε το Ψήφισμα 339, ως ανανεωμένη κλήση σ’ όλες τις πλευρές να προσκολληθούν στους όρους της κατάπαυσης του πυρός που εγκαθίδρυσε το Ψήφισμα 338. Κάθε οργανωμένη σύγκρουση σ’ όλα τα μέτωπα τερματίστηκε ως τις 26 Οκτωβρίου. Έγιναν πολλές αεροπορικές επιθέσεις εναντίον της Τρίτης Στρατιάς από τις 25 μέχρι τις 28 Οκτωβρίου. Η κατάπαυση του πυρός δεν τερμάτισε τις σποραδικές αψιμαχίες ανάμεσα στις γραμμές, ούτε χαλάρωσε τις στρατιωτικές εντάσεις.
Το Ισραήλ πήρε την απειλή του Κίσινγκερ να υποστηρίξει μια λύση απόσυρσης στον ΟΗΕ, αλλά πριν να μπορέσει ν’ απαντήσει, ο σύμβουλος της εθνικής ασφαλείας της Αιγύπτου Hafez Ismail έστειλε στον Κίσινγκερ ένα εκπληκτικό μήνυμα - η Αίγυπτος ήταν πρόθυμη να μπει σε απευθείας διάλογο με τους Ισραηλινούς, με τον όρο οι τελευταίοι να συμφωνήσουν να επιτραπεί η διακίνηση μη στρατιωτικών προμηθειών στην στρατιά τους και να συμφωνήσουν σε μια πλήρη κατάπαυση του πυρός.
Οι συνομιλίες έγιναν στις 28 Οκτωβρίου, μεταξύ του Ισραηλινού Υποστράτηγου Aharon Yariv και του Αιγυπτίου Υποστράτηγου Abdel Ghani el-Gamasy. Εν τέλει, ο Κίσινγκερ έφερε την πρόταση στον Σαντάτ, ο οποίος συμφώνησε σχεδόν χωρίς σκέψη. Τα σημεία ελέγχου των Ηνωμένων Εθνών θα αντικαθιστούσαν τα Ισραηλινά σημεία ελέγχου, θα επιτρεπόταν η διακίνηση μη στρατιωτικών προμηθειών, και θα γινόταν ανταλλαγή των αιχμαλώτων πολέμου. Θα ακολουθούσε μια σύνοδος κορυφής στην Γενεύη, και τελικά, μια συμφωνία προσωρινής παύσης πυρός θα επεξεργαζόταν.
Στις 18 Ιανουαρίου, το Ισραήλ υπέγραψε μια συμφωνία να υποχωρήσει στην ανατολική πλευρά της διώρυγας, και ο τελευταίος στρατιώτης του αποσύρθηκε από την δυτική πλευρά της διώρυγας στις 5 Μαρτίου 1974. Μεταξύ της κατάπαυσης του πυρός από τον ΟΗΕ και την συμφωνίας ανακωχής τον Ιανουάριο, ένας μικρός πόλεμος φθοράς έγινε εναντίον των Ισραηλινών δυνάμεων που βρίσκονταν δυτικά της διώρυγας, στον οποίο σκοτώθηκαν 187 Ισραηλινοί στρατιώτες, καταστράφηκαν 41 άρματα μάχης, και καταρρίφθηκαν 11 αεροπλάνα.
Στο Συριακό μέτωπο, η δορυφορική διπλωματία από τον Χένρυ Κίσινγκερ τελικά είχε ως αποτέλεσμα μια συμφωνία απεμπλοκής στις 31 Μαΐου 1974, βασισμένη στην ανταλλαγή των αιχμαλώτων, την απόσυρση του Ισραήλ στην Πορφυρή Γραμμή και η δημιουργία μιας ενδιάμεσης ουδέτερης ζώνης από τον ΟΗΕ. Το Ισραήλ κατηγόρησε την Συρία πως βασάνισε τους αιχμαλώτους, και παραβίασε την Σύμβαση της Γενεύης.
Η συμφωνία τερμάτισε τις αψιμαχίες και τις ανταλλαγές βολών πυροβολικού που ήταν συχνές στην Ισραηλινό-Συριακή γραμμή κατάπαυσης του πυρός. Η Δύναμη Απεμπλοκής και Παρατήρησης του ΟΗΕ (UNDOF) δημιουργήθηκε ως ειρηνευτική δύναμη στα Υψώματα Γκολάν.
ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Οι ειρηνευτικές συνομιλίες στο τέλος του πολέμου ήταν η πρώτη φορά που Άραβες και Ισραηλινοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν σε απευθείας συνομιλίες από τον πόλεμο του 1948. Ο πόλεμος μπορούσε να περιγραφεί ως αδιέξοδο. Σε τακτικό επίπεδο, το τέλος του είδε το Ισραήλ με εδαφικά κέρδη στα Υψώματα Γκολάν και την περικύκλωση της Αιγυπτιακής Τρίτης Στρατιάς. Κάποιοι πιστεύουν πως η κατάπαυση του πυρός απέτρεψε το Ισραήλ από το να εξαπολύσει την σκληρότερη του επίθεση, αφού μια αναφορά του Αμερικανικού Ναυτικού ισχυρίζεται:
«Τώρα ήταν σε θέση να απειλήσουν τις οπισθοφυλακές των διοικητικών περιοχών, και τις προμήθειες όλου του Αιγυπτιακού Στρατού. Κυρίως χάρη στις προσπάθειες της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία φοβόταν την πιθανότητα μιας μεγάλης Αιγυπτιακής ήττας, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ επέβαλε μια κατάπαυση του πυρός από τις 22 Οκτωβρίου».
Η αναφορά επίσης υποστηρίζει πως η Αραβική πλευρά κατάφερε να αιφνιδιάσει το Ισραήλ και όλες τις μυστικές υπηρεσίες στον πλανήτη και στρατηγικά και τακτικά:
«Από καθαρά στρατιωτική άποψη, η πρώτη και σημαντικότερη Αραβική επιτυχία ήταν η επίτευξη απόλυτου στρατιωτικού και τακτικού αιφνιδιασμού. Ενώ αυτό βοηθήθηκε από τα σε όχι μικρό βαθμό λάθη που έγιναν από την Ισραηλινή αντικατασκοπία και την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία στο Ισραήλ, το μεγαλύτερο μέγεθος επαίνου πρέπει να πάει στο εξαιρετικά περίπλοκο σχέδιο παραπλάνησης που εκτελέστηκε από τους Αιγυπτίους.
Κατάφεραν να πείσουν την Ισραηλινή διοίκηση πως η έντονη στρατιωτική δραστηριότητα στα δυτικά της Διώρυγας το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 1973 δεν ήταν τίποτα από μια σειρά εκπαιδευτικών ασκήσεων και ελιγμών. Αυτή η παραπλάνηση πρέπει να σημειωθεί ως ένα από τα εκπληκτικότερα σχέδια εξαπάτησης που έγιναν σ’ όλη την στρατιωτική ιστορία. Το σχέδιο ήταν επιτυχές όχι μόνον όσον αφορά την Ισραηλινή αντικατασκοπία, αλλά και τις μυστικές υπηρεσίες όλου του κόσμου».
Για τα Αραβικά κράτη (και την Αίγυπτο ειδικότερα), το ψυχολογικό τραύμα της ήττας τους στον Πόλεμο των Έξι Ημερών γιατρεύτηκε. Με πολλούς τρόπους, τους επέτρεψε να διαπραγματευτούν με τους Ισραηλινούς ως ίσοι. Όμως, έχοντας δεδομένο πως ο πόλεμος είχε άρχισε τόσο καλά όσο θα ήθελαν οι Άραβες ηγέτες, στο τέλος είχαν μόνο περιορισμένα εδαφικά κέρδη στο μέτωπο του Σινά, ενώ το Ισραήλ κέρδισε περισσότερο έδαφος στα Υψώματα Γκολάν απ’ όσο κρατούσε πριν από τον πόλεμο.
Επίσης με το δεδομένο πως το Ισραήλ μπόρεσε να κρατήσει Αφρικανικό έδαφος δυτικά της διώρυγας, ο πόλεμος βοήθησε στο να πεισθούν πολλοί στον Αραβικό Κόσμο πως το Ισραήλ δεν μπορούσε να ηττηθεί στρατιωτικά, και συνεπώς ενδυνάμωσε τα ειρηνευτικά κινήματα. Ο πόλεμος είχε ως αποτέλεσμα τον τερματισμό της Αραβικής φιλοδοξίας να καταστραφεί το Ισραήλ δια της βίας. Επίσης, η αρχική επιτυχία των Αιγυπτίων και των Σύρων, έδειχνε ότι οι Άραβες είχαν επιτελέσει προόδους στον στρατιωτικό τομέα και ήταν σε θέση να εφαρμόσουν μια αιφνιδιαστική στρατιωτική τακτική.
Ο πόλεμος είχε μια μεγάλη συνέπεια στον πληθυσμό του Ισραήλ. Μετά την νίκη του στον Πόλεμο των Έξι Ημερών, ο Ισραηλινός στρατός είχε γίνει αλαζονικός. Το σοκ και η ξαφνικές ήττες που συνέβησαν στην αρχή του πολέμου ήταν ένα τρομερό ψυχολογικό χτύπημα για τους Ισραηλινούς, που πίστευαν πως είχαν την στρατιωτική υπεροχή στην περιοχή. Όμως, με τον καιρό, άρχισαν να καταλαβαίνουν τι εκπληκτική, σχεδόν πρωτοφανή, αλλαγή πορείας είχαν επιτύχει:
«Παραπαίοντας από μια αιφνιδιαστική επίθεση σε δύο μέτωπα με την πλειοψηφία του στρατού ακόμα μη κινητοποιημένη, και αντιμέτωπη με εκπληκτικές νέες πολεμικές πραγματικότητες, η κατάσταση του Ισραήλ ήταν τέτοια που θα γονάτιζε ακόμα και τα ισχυρότερα κράτη. Κι όμως, μέσα σε μέρες, ανέκτησε τον βηματισμό του και σε λιγότερο από δύο εβδομάδες απειλούσε τις πρωτεύουσες και των δύο εχθρών του, ένα επίτευγμα που έχει ελάχιστα ιστορικά παράλληλα».
Στο Ισραήλ, όμως, ο δείκτης απωλειών ήταν υψηλός. Κατά κεφαλή, το Ισραήλ υπέστη τριπλάσιες απώλειες σε τρεις εβδομάδες πολέμου απ’ όσες είχαν οι ΗΠΑ σε μια δεκαετία στον Πόλεμο του Βιετνάμ. Ο Πόλεμος του 1973 είχε ως αποτέλεσμα πρωτοφανή αριθμό στρατιωτών που υπέφεραν από σοκ στην μάχη και άλλη ψυχιατρικά προβλήματα. Η αναλογία των ψυχιατρικών περιπτώσεων ήταν τόσο υψηλή όσο 23, 1 τοις εκατό όλων των μη θανάσιμων περιπτώσεων.
Οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις ήταν απροετοίμαστες ν’ αντιμετωπίσουν τέτοιες περιπτώσεις επειδή, σ’ όλους τους προηγούμενους πολέμους (με την εξαίρεση του 1948), οι Ισραηλινοί συχνά επιτύγχαναν γρήγορες νίκες με λίγες απώλειες. Όμως ο Πόλεμος του Γιομ - Κιπούρ, στιγματίστηκε για την φονικότητα και την ένταση του, παρατεινόμενες μάχες, που δημιούργησαν τέτοια μεγάλα περιστατικά νευρικών κλονισμών από την μάχη. Ο Αριέλ Σιαρόν, ένας παράτολμος στρατηγός, τόνισε αυτήν την πραγματικότητα: «Πολεμάω 25 χρόνια, και όλα τα άλλα που έζησα ήταν απλά μάχες. Αυτός ήταν πραγματικός πόλεμος».
Ως απάντηση στην Αμερικανική υποστήριξη στο Ισραήλ, τα Αραβικά μέλη του ΟΠΕΚ, με την καθοδήγηση της Σαουδικής Αραβίας, αποφάσισαν να μειώσουν την πετρελαϊκή παραγωγή κατά 5% ανά μήνα στις 17 Οκτωβρίου. Στις 19 Οκτωβρίου, ο Πρόεδρος Νίξον εξουσιοδότησε μια μεγάλη διανομή οπλικών προμηθειών και $2, 2 δισεκατομμυρίων ως οικειοποίηση για το Ισραήλ. Ως απάντηση, η Σαουδική Αραβία κήρυξε εμπάργκο εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών, στο οποίο αργότερα εντάχθηκαν και άλλοι πετρελαϊκοί εξαγωγείς και επεκτάθηκε εναντίον της Ολλανδίας και άλλων κρατών, προκαλώντας την ενεργειακή κρίση του 1973.
Η αρχική επιτυχία αύξησε θεαματικά την δημοτικότητα του Σαντάτ, δίνοντας του πιο σταθερό έλεγχο στο Αιγυπτιακό κράτος και την ευκαιρία να ξεκινήσει πολλές από τις μεταρρυθμίσεις που θεωρούσε αναγκαίες. Στα επόμενα χρόνια η δημοτικότητα του θα ξεθώριαζε, και τα καταστροφικά αντικυβερνητικά επεισόδια του 1977 με αφορμή την έλλειψη τροφίμων είχε σύνθημα, «Ήρωα του περάσματος, που είναι το πρωινό μας;».
Κατά τη διάρκεια του πολέμου μια τεράστια αερογέφυρα από 80 μεταγωγικά της Πολεμικής Αεροπορίας της ΕΣΣΔ και 20 εμπορικά αεροσκάφη της ΑΕΡΟΦΛΟΤ, ανεφοδίαζε καθημερινά τα αραβικά κράτη με πολεμικό υλικό κυρίως πυραύλων SAM - 6, αντιαρματικούς πυραύλους και εκτοξευτές, πυροβολικό και πυρομαχικά. Ενώ τη δεύτερη βδομάδα της σύρραξης άρχισαν να φτάνουν στην Αλεξάνδρεια, τη Λατάκια και την Ταρτούς, φορτηγά πλοία από λιμάνια του Εύξεινου Πόντου που μετέφεραν άρματα T - 54, T - 55, T - 62 και μαχητικά MiG - 21.
Οι Η.Π.Α. από την άλλη πλευρά έστειλαν στο Ισραήλ ποιοτικά αναβαθμισμένο εξοπλισμό με αεροσκάφη C - 5 Galaxy και πλοία, που περιελάμβανε αντιαρματικούς πυραύλους ''TOW'', οι οποίοι αποδείχθησαν εξαιρετικά αποτελεσματικοί, και 32 μαχητικά ''Σκάιχοκ'' και ''Φάντομ''. Παρελήφθησαν επίσης έξυπνες βόμβες ''Ρόκαϊ'' και ''Γουολάι'', καθώς και πύραυλοι αντι-ραντάρ ''Σράικ'' για την αντιμετώπιση του δικτύου αεράμυνας, ενώ εσπευσμένα προωθήθηκαν ατρακτίδια ECM των αεροσκαφών, ικανά να ''τυφλώνουν'' τους πυραύλους SAM 2 και 3.
Οι απώλειες των εμπλεκομένων στον πόλεμο του Σινά υπήρξαν οι εξής: Οι Άραβες είχαν περί τις 15.000 νεκρούς, τραυματίες και αιχμαλώτους εκ των οποίων οι 8.000 περίπου ήταν στο μέτωπο του Γκολάν και οι Ισραηλινοί 2.532 νεκρούς και περί τους 300 αιχμαλώτους. Κατερρίφθησαν 449 αραβικά αεροσκάφη και 105 ισραηλινά και κατεστράφησαν 130 εκτοξευτές SAM όλων των τύπων. Οι Ισραηλινοί έχασαν 420 άρματα και οι 'ραβες 1274
(κατεστραμμένα ή αιχμαλωτισμένα).
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΑ
O KIΣINΓKEP KAI H TEΛIKH KATAΠAYΣH TOY ΠYPOΣ
O Κίσινγκερ, τα δραματικά εκείνα 24ωρα, ξεκίνησε προσωπικές επαφές με καθέναν από τους εμπλεκομένους, πετώντας από τη μία πρωτεύουσα στην άλλη. Oι Σοβιετικοί ζήτησαν την από κοινού με τις HΠA παρέμβαση για την κατάπαυση του πυρός. Tο μήνυμα έπρεπε να δοθεί με πειστικότητα από τον Κίσινγκερ προς την Γκόλντα Μέιρ, αλλά ο Αμερικανός υπουργός καθυστέρησε σκόπιμα και έδωσε με έμμεσο τρόπο στους Ισραηλινούς "ελαφρώς περισσότερο" χρόνο. O κλοιός γύρω από τη 3η Αιγυπτιακή Μεραρχία έσφιγγε ασφυκτικά.
O Μπρέζνιεφ αντέδρασε οργισμένα, θεωρώντας ότι ο Κίσινγκερ τον παραπλάνησε, και απείλησε ευθέως ότι "εάν δεν σταματήσει αυτή τη στιγμή η Ισραηλινή επιθετικότητα, θα επέμβουμε". Περίπου 90 - 100 Σοβιετικά πολεμικά πλοία βρίσκονταν στη Μεσόγειο, ενώ Αμερικανικά ραντάρ εντόπισαν ίχνη πυρηνικών κεφαλών σε ένα από αυτά, που κατευθυνόταν στη Αίγυπτο. Ύστερα από δραματικές συνομιλίες, επικράτησαν οι ψυχραιμότερες απόψεις και αποφεύχθηκαν τα χειρότερα. O Κίσινγκερ είχε, όμως, πετύχει ακριβώς αυτό που ήθελε. H τύχη της 3ης Μεραρχίας βρισκόταν στα χέρια της Αμερικανικής διπλωματίας.
Στις 24 Οκτωβρίου, ψηφίστηκε στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας το Ψήφισμα 339 για την κατάπαυση του πυρός. Κάποιες σποραδικές Ισραηλινές επιχειρήσεις μετά τις 26 Οκτωβρίου διακόπηκαν άμεσα ύστερα από την αποφασιστική παρέμβαση του Κίσινγκερ προς την Γκόλντα Μέιρ, τονίζοντάς της ότι "η συνέχιση των ισραηλινών επιχειρήσεων δεν υπήρχε ούτε καν ως επιλογή".
Στις 28 Οκτωβρίου ο Ισραηλινός υποστράτηγος Γιαρίβ και ο Αιγύπτιος αλ Γκανί πήραν μέρος σε απευθείας συνομιλίες για την υπογραφή της τελικής εκεχειρίας που οδήγησε στη διάσκεψη της Γενεύης. Στις 18 Ιανουαρίου οι Ισραηλινοί συμφώνησαν στην απόσυρση των δυνάμεών τους στην ανατολική όχθη της διώρυγας του Σουέζ.
O Κίσινγκερ, τα δραματικά εκείνα 24ωρα, ξεκίνησε προσωπικές επαφές με καθέναν από τους εμπλεκομένους, πετώντας από τη μία πρωτεύουσα στην άλλη. Oι Σοβιετικοί ζήτησαν την από κοινού με τις HΠA παρέμβαση για την κατάπαυση του πυρός. Tο μήνυμα έπρεπε να δοθεί με πειστικότητα από τον Κίσινγκερ προς την Γκόλντα Μέιρ, αλλά ο Αμερικανός υπουργός καθυστέρησε σκόπιμα και έδωσε με έμμεσο τρόπο στους Ισραηλινούς "ελαφρώς περισσότερο" χρόνο. O κλοιός γύρω από τη 3η Αιγυπτιακή Μεραρχία έσφιγγε ασφυκτικά.
O Μπρέζνιεφ αντέδρασε οργισμένα, θεωρώντας ότι ο Κίσινγκερ τον παραπλάνησε, και απείλησε ευθέως ότι "εάν δεν σταματήσει αυτή τη στιγμή η Ισραηλινή επιθετικότητα, θα επέμβουμε". Περίπου 90 - 100 Σοβιετικά πολεμικά πλοία βρίσκονταν στη Μεσόγειο, ενώ Αμερικανικά ραντάρ εντόπισαν ίχνη πυρηνικών κεφαλών σε ένα από αυτά, που κατευθυνόταν στη Αίγυπτο. Ύστερα από δραματικές συνομιλίες, επικράτησαν οι ψυχραιμότερες απόψεις και αποφεύχθηκαν τα χειρότερα. O Κίσινγκερ είχε, όμως, πετύχει ακριβώς αυτό που ήθελε. H τύχη της 3ης Μεραρχίας βρισκόταν στα χέρια της Αμερικανικής διπλωματίας.
Στις 24 Οκτωβρίου, ψηφίστηκε στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας το Ψήφισμα 339 για την κατάπαυση του πυρός. Κάποιες σποραδικές Ισραηλινές επιχειρήσεις μετά τις 26 Οκτωβρίου διακόπηκαν άμεσα ύστερα από την αποφασιστική παρέμβαση του Κίσινγκερ προς την Γκόλντα Μέιρ, τονίζοντάς της ότι "η συνέχιση των ισραηλινών επιχειρήσεων δεν υπήρχε ούτε καν ως επιλογή".
Στις 28 Οκτωβρίου ο Ισραηλινός υποστράτηγος Γιαρίβ και ο Αιγύπτιος αλ Γκανί πήραν μέρος σε απευθείας συνομιλίες για την υπογραφή της τελικής εκεχειρίας που οδήγησε στη διάσκεψη της Γενεύης. Στις 18 Ιανουαρίου οι Ισραηλινοί συμφώνησαν στην απόσυρση των δυνάμεών τους στην ανατολική όχθη της διώρυγας του Σουέζ.
Οι Αιγυπτιακή 3η στρατιά δέχεται επίθεση πλέον τόσο από το Ισραηλινό μέτωπο όσο και από την μεραρχία του Σαρόν και σύντομα συνειδητοποιούν ότι βρίσκονται περικυκλωμένοι. Στις 22 Οκτώβρη παρεμβαίνει ο ΟΗΕ και συμφωνείται παύση πυρός στο Συριακό μέτωπο και τα δυο κράτη επιστρέφουν στα πριν το πόλεμο σύνορα. Στις 26 Οκτωβρίου συμφωνείται παύση πυρός και στο μέτωπο του Σινά. Συνομιλίες με τις ΗΠΑ καταλήγουν σε ανακωχή και στην Αίγυπτο επιστρέφονται τα εδάφη της στην διώρυγα του Σουέζ και μια λωρίδα γης στην δυτική ακτή του Σινά.
Κατά την διάρκεια του πολέμου όλα τα Αραβικά έθνη ξεκινούν εμπάργκο πετρελαίου ενάντια σε όλα τα κράτη που βοήθησαν το Ισραήλ. Τα δυτικά έθνη πλήττονται άμεσα από τις υψηλές τιμές του πετρελαίου και ίσως αυτό εξηγεί την προθυμία τόσο των ΗΠΑ όσο και του Ισραήλ να δώσουν στην Συρία και την Αίγυπτο εδάφη ενώ το Ισραήλ κέρδιζε τον πόλεμο. Το εμπάργκο συνεχίζεται μέχρι τον Μάρτη του 1974. Το 1975 στην Συρία παραδίνεται ένα μικρό μέρος από τα υψίπεδα του Γκολάν και οι δύο χώρες υπογράφουν ανακωχή.
Η εξέλιξη του πολέμου έδωσε πολλά χρήσιμα πολιτικά συμπεράσματα στις χώρες της περιοχής. Μπορεί από το αποτέλεσμα του να υπήρξε νικηφόρος για τους Άραβες αλλά άφησε περίτρανα να φανεί ότι μεταξύ των Αραβικών κρατών η εμπιστοσύνη κι η αλληλεγγύη ήταν εύθραυστες. Ο Ιρακινός στρατός, διπλάσιος από τον Ιορδανικό, έκανε τον Βασιλιά Χουσεΐν της Ιορδανίας να φοβηθεί Ιρακινή κατοχή στην χώρα του μετά την λήξη του πολέμου. Γι’ αυτό και απαγόρευσε την διέλευση του στερώντας έτσι από τους Άραβες την πιο δυνατή πολεμική τους μηχανή.
Οι Αιγύπτιοι, έχοντας νοπές τις μνήμες της ήττας του 1967 δίστασαν να προχωρήσουν πιο βαθιά στο Ισραήλ ακόμα κι όταν έβλεπαν πως δεν υπήρχε αντίσταση. Οι Σύριοι πολέμησαν πιο λυσσαλέα από όλους και αυτό παραλίγο να το πληρώσουν με ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα τις πρώτες μέρες του πολέμου και μια ισραηλινή εισβολή στην ίδια την Δαμασκό προς το τέλος του. Οι Ισραηλινοί δεν ήταν σε θέση να πολεμήσουν με όλους και νικήσουν όπως το 1967. Αυτό το κατάλαβαν αμέσως. Εκμεταλλεύτηκαν όμως την αδράνεια των Αράβων και με μία έξυπνη τακτική χτύπησαν κάθε εχθρό τους με όλη την δύναμη του στρατού τους.
Πρώτα κατατρόπωσαν τους Σύριους κι ύστερα τους Αιγύπτιους αφήνοντας την Ιορδανία για κάποιον μυστηριώδη λόγο, ανέπαφη. Τα χρόνια που ακολούθησαν τον πόλεμο του Γιομ - Κιπούρ οι σχέσεις μεταξύ Ιορδανίας και υπολοίπων αραβικών κρατών ψυχράνθηκαν και όχι άδικα. Η Ιορδανία μετά το 1973 έκανε ένα άνοιγμα προς την δυτική κουλτούρα που φαίνεται μέχρι τις μέρες μας στην δυτικοτραφή της Βασιλική οικογένεια.
ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΑΥΣΗ ΤΟΥ ΠΥΡΟΣ
Στις 24 Οκτωβρίου, το Συμβούλιο Ασφαλείας πέρασε το Ψήφισμα 339, ως ανανεωμένη κλήση σ’ όλες τις πλευρές να προσκολληθούν στους όρους της κατάπαυσης του πυρός που εγκαθίδρυσε το Ψήφισμα 338. Κάθε οργανωμένη σύγκρουση σ’ όλα τα μέτωπα τερματίστηκε ως τις 26 Οκτωβρίου. Έγιναν πολλές αεροπορικές επιθέσεις εναντίον της Τρίτης Στρατιάς από τις 25 μέχρι τις 28 Οκτωβρίου. Η κατάπαυση του πυρός δεν τερμάτισε τις σποραδικές αψιμαχίες ανάμεσα στις γραμμές, ούτε χαλάρωσε τις στρατιωτικές εντάσεις.
Το Ισραήλ πήρε την απειλή του Κίσινγκερ να υποστηρίξει μια λύση απόσυρσης στον ΟΗΕ, αλλά πριν να μπορέσει ν’ απαντήσει, ο σύμβουλος της εθνικής ασφαλείας της Αιγύπτου Hafez Ismail έστειλε στον Κίσινγκερ ένα εκπληκτικό μήνυμα - η Αίγυπτος ήταν πρόθυμη να μπει σε απευθείας διάλογο με τους Ισραηλινούς, με τον όρο οι τελευταίοι να συμφωνήσουν να επιτραπεί η διακίνηση μη στρατιωτικών προμηθειών στην στρατιά τους και να συμφωνήσουν σε μια πλήρη κατάπαυση του πυρός.
Οι συνομιλίες έγιναν στις 28 Οκτωβρίου, μεταξύ του Ισραηλινού Υποστράτηγου Aharon Yariv και του Αιγυπτίου Υποστράτηγου Abdel Ghani el-Gamasy. Εν τέλει, ο Κίσινγκερ έφερε την πρόταση στον Σαντάτ, ο οποίος συμφώνησε σχεδόν χωρίς σκέψη. Τα σημεία ελέγχου των Ηνωμένων Εθνών θα αντικαθιστούσαν τα Ισραηλινά σημεία ελέγχου, θα επιτρεπόταν η διακίνηση μη στρατιωτικών προμηθειών, και θα γινόταν ανταλλαγή των αιχμαλώτων πολέμου. Θα ακολουθούσε μια σύνοδος κορυφής στην Γενεύη, και τελικά, μια συμφωνία προσωρινής παύσης πυρός θα επεξεργαζόταν.
Στις 18 Ιανουαρίου, το Ισραήλ υπέγραψε μια συμφωνία να υποχωρήσει στην ανατολική πλευρά της διώρυγας, και ο τελευταίος στρατιώτης του αποσύρθηκε από την δυτική πλευρά της διώρυγας στις 5 Μαρτίου 1974. Μεταξύ της κατάπαυσης του πυρός από τον ΟΗΕ και την συμφωνίας ανακωχής τον Ιανουάριο, ένας μικρός πόλεμος φθοράς έγινε εναντίον των Ισραηλινών δυνάμεων που βρίσκονταν δυτικά της διώρυγας, στον οποίο σκοτώθηκαν 187 Ισραηλινοί στρατιώτες, καταστράφηκαν 41 άρματα μάχης, και καταρρίφθηκαν 11 αεροπλάνα.
Στο Συριακό μέτωπο, η δορυφορική διπλωματία από τον Χένρυ Κίσινγκερ τελικά είχε ως αποτέλεσμα μια συμφωνία απεμπλοκής στις 31 Μαΐου 1974, βασισμένη στην ανταλλαγή των αιχμαλώτων, την απόσυρση του Ισραήλ στην Πορφυρή Γραμμή και η δημιουργία μιας ενδιάμεσης ουδέτερης ζώνης από τον ΟΗΕ. Το Ισραήλ κατηγόρησε την Συρία πως βασάνισε τους αιχμαλώτους, και παραβίασε την Σύμβαση της Γενεύης.
Η συμφωνία τερμάτισε τις αψιμαχίες και τις ανταλλαγές βολών πυροβολικού που ήταν συχνές στην Ισραηλινό-Συριακή γραμμή κατάπαυσης του πυρός. Η Δύναμη Απεμπλοκής και Παρατήρησης του ΟΗΕ (UNDOF) δημιουργήθηκε ως ειρηνευτική δύναμη στα Υψώματα Γκολάν.
ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Οι ειρηνευτικές συνομιλίες στο τέλος του πολέμου ήταν η πρώτη φορά που Άραβες και Ισραηλινοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν σε απευθείας συνομιλίες από τον πόλεμο του 1948. Ο πόλεμος μπορούσε να περιγραφεί ως αδιέξοδο. Σε τακτικό επίπεδο, το τέλος του είδε το Ισραήλ με εδαφικά κέρδη στα Υψώματα Γκολάν και την περικύκλωση της Αιγυπτιακής Τρίτης Στρατιάς. Κάποιοι πιστεύουν πως η κατάπαυση του πυρός απέτρεψε το Ισραήλ από το να εξαπολύσει την σκληρότερη του επίθεση, αφού μια αναφορά του Αμερικανικού Ναυτικού ισχυρίζεται:
«Τώρα ήταν σε θέση να απειλήσουν τις οπισθοφυλακές των διοικητικών περιοχών, και τις προμήθειες όλου του Αιγυπτιακού Στρατού. Κυρίως χάρη στις προσπάθειες της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία φοβόταν την πιθανότητα μιας μεγάλης Αιγυπτιακής ήττας, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ επέβαλε μια κατάπαυση του πυρός από τις 22 Οκτωβρίου».
Η αναφορά επίσης υποστηρίζει πως η Αραβική πλευρά κατάφερε να αιφνιδιάσει το Ισραήλ και όλες τις μυστικές υπηρεσίες στον πλανήτη και στρατηγικά και τακτικά:
«Από καθαρά στρατιωτική άποψη, η πρώτη και σημαντικότερη Αραβική επιτυχία ήταν η επίτευξη απόλυτου στρατιωτικού και τακτικού αιφνιδιασμού. Ενώ αυτό βοηθήθηκε από τα σε όχι μικρό βαθμό λάθη που έγιναν από την Ισραηλινή αντικατασκοπία και την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία στο Ισραήλ, το μεγαλύτερο μέγεθος επαίνου πρέπει να πάει στο εξαιρετικά περίπλοκο σχέδιο παραπλάνησης που εκτελέστηκε από τους Αιγυπτίους.
Κατάφεραν να πείσουν την Ισραηλινή διοίκηση πως η έντονη στρατιωτική δραστηριότητα στα δυτικά της Διώρυγας το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 1973 δεν ήταν τίποτα από μια σειρά εκπαιδευτικών ασκήσεων και ελιγμών. Αυτή η παραπλάνηση πρέπει να σημειωθεί ως ένα από τα εκπληκτικότερα σχέδια εξαπάτησης που έγιναν σ’ όλη την στρατιωτική ιστορία. Το σχέδιο ήταν επιτυχές όχι μόνον όσον αφορά την Ισραηλινή αντικατασκοπία, αλλά και τις μυστικές υπηρεσίες όλου του κόσμου».
Για τα Αραβικά κράτη (και την Αίγυπτο ειδικότερα), το ψυχολογικό τραύμα της ήττας τους στον Πόλεμο των Έξι Ημερών γιατρεύτηκε. Με πολλούς τρόπους, τους επέτρεψε να διαπραγματευτούν με τους Ισραηλινούς ως ίσοι. Όμως, έχοντας δεδομένο πως ο πόλεμος είχε άρχισε τόσο καλά όσο θα ήθελαν οι Άραβες ηγέτες, στο τέλος είχαν μόνο περιορισμένα εδαφικά κέρδη στο μέτωπο του Σινά, ενώ το Ισραήλ κέρδισε περισσότερο έδαφος στα Υψώματα Γκολάν απ’ όσο κρατούσε πριν από τον πόλεμο.
Επίσης με το δεδομένο πως το Ισραήλ μπόρεσε να κρατήσει Αφρικανικό έδαφος δυτικά της διώρυγας, ο πόλεμος βοήθησε στο να πεισθούν πολλοί στον Αραβικό Κόσμο πως το Ισραήλ δεν μπορούσε να ηττηθεί στρατιωτικά, και συνεπώς ενδυνάμωσε τα ειρηνευτικά κινήματα. Ο πόλεμος είχε ως αποτέλεσμα τον τερματισμό της Αραβικής φιλοδοξίας να καταστραφεί το Ισραήλ δια της βίας. Επίσης, η αρχική επιτυχία των Αιγυπτίων και των Σύρων, έδειχνε ότι οι Άραβες είχαν επιτελέσει προόδους στον στρατιωτικό τομέα και ήταν σε θέση να εφαρμόσουν μια αιφνιδιαστική στρατιωτική τακτική.
Ο πόλεμος είχε μια μεγάλη συνέπεια στον πληθυσμό του Ισραήλ. Μετά την νίκη του στον Πόλεμο των Έξι Ημερών, ο Ισραηλινός στρατός είχε γίνει αλαζονικός. Το σοκ και η ξαφνικές ήττες που συνέβησαν στην αρχή του πολέμου ήταν ένα τρομερό ψυχολογικό χτύπημα για τους Ισραηλινούς, που πίστευαν πως είχαν την στρατιωτική υπεροχή στην περιοχή. Όμως, με τον καιρό, άρχισαν να καταλαβαίνουν τι εκπληκτική, σχεδόν πρωτοφανή, αλλαγή πορείας είχαν επιτύχει:
«Παραπαίοντας από μια αιφνιδιαστική επίθεση σε δύο μέτωπα με την πλειοψηφία του στρατού ακόμα μη κινητοποιημένη, και αντιμέτωπη με εκπληκτικές νέες πολεμικές πραγματικότητες, η κατάσταση του Ισραήλ ήταν τέτοια που θα γονάτιζε ακόμα και τα ισχυρότερα κράτη. Κι όμως, μέσα σε μέρες, ανέκτησε τον βηματισμό του και σε λιγότερο από δύο εβδομάδες απειλούσε τις πρωτεύουσες και των δύο εχθρών του, ένα επίτευγμα που έχει ελάχιστα ιστορικά παράλληλα».
Στο Ισραήλ, όμως, ο δείκτης απωλειών ήταν υψηλός. Κατά κεφαλή, το Ισραήλ υπέστη τριπλάσιες απώλειες σε τρεις εβδομάδες πολέμου απ’ όσες είχαν οι ΗΠΑ σε μια δεκαετία στον Πόλεμο του Βιετνάμ. Ο Πόλεμος του 1973 είχε ως αποτέλεσμα πρωτοφανή αριθμό στρατιωτών που υπέφεραν από σοκ στην μάχη και άλλη ψυχιατρικά προβλήματα. Η αναλογία των ψυχιατρικών περιπτώσεων ήταν τόσο υψηλή όσο 23, 1 τοις εκατό όλων των μη θανάσιμων περιπτώσεων.
Οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις ήταν απροετοίμαστες ν’ αντιμετωπίσουν τέτοιες περιπτώσεις επειδή, σ’ όλους τους προηγούμενους πολέμους (με την εξαίρεση του 1948), οι Ισραηλινοί συχνά επιτύγχαναν γρήγορες νίκες με λίγες απώλειες. Όμως ο Πόλεμος του Γιομ - Κιπούρ, στιγματίστηκε για την φονικότητα και την ένταση του, παρατεινόμενες μάχες, που δημιούργησαν τέτοια μεγάλα περιστατικά νευρικών κλονισμών από την μάχη. Ο Αριέλ Σιαρόν, ένας παράτολμος στρατηγός, τόνισε αυτήν την πραγματικότητα: «Πολεμάω 25 χρόνια, και όλα τα άλλα που έζησα ήταν απλά μάχες. Αυτός ήταν πραγματικός πόλεμος».
Ως απάντηση στην Αμερικανική υποστήριξη στο Ισραήλ, τα Αραβικά μέλη του ΟΠΕΚ, με την καθοδήγηση της Σαουδικής Αραβίας, αποφάσισαν να μειώσουν την πετρελαϊκή παραγωγή κατά 5% ανά μήνα στις 17 Οκτωβρίου. Στις 19 Οκτωβρίου, ο Πρόεδρος Νίξον εξουσιοδότησε μια μεγάλη διανομή οπλικών προμηθειών και $2, 2 δισεκατομμυρίων ως οικειοποίηση για το Ισραήλ. Ως απάντηση, η Σαουδική Αραβία κήρυξε εμπάργκο εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών, στο οποίο αργότερα εντάχθηκαν και άλλοι πετρελαϊκοί εξαγωγείς και επεκτάθηκε εναντίον της Ολλανδίας και άλλων κρατών, προκαλώντας την ενεργειακή κρίση του 1973.
Η αρχική επιτυχία αύξησε θεαματικά την δημοτικότητα του Σαντάτ, δίνοντας του πιο σταθερό έλεγχο στο Αιγυπτιακό κράτος και την ευκαιρία να ξεκινήσει πολλές από τις μεταρρυθμίσεις που θεωρούσε αναγκαίες. Στα επόμενα χρόνια η δημοτικότητα του θα ξεθώριαζε, και τα καταστροφικά αντικυβερνητικά επεισόδια του 1977 με αφορμή την έλλειψη τροφίμων είχε σύνθημα, «Ήρωα του περάσματος, που είναι το πρωινό μας;».
Αμέσως μετά το τέλος του πολέμου, ξέσπασε η έντονη διαμαρτυρία του Ισραηλινού λαού εναντίον της κυβέρνησης του. Καθοδηγήθηκε από τον Motti Ashkenazi, διοικητή της Βουδαπέστης, του βορειότερου από τα οχυρά της Μπαρ - Λεβ και του μόνου που στον πόλεμο δεν καταλήφθηκε από τους Αιγυπτίους. Η οργή εναντίον της Ισραηλινής κυβέρνησης (και ειδικά εναντίον του Νταγιάν) ήταν μεγάλη.
Ζητήθηκε από τον Σιμών Αγκρανάτ, Πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου του Ισραήλ, να ηγηθεί μιας έρευνας, της Επιτροπής Αγκρανάτ, στα γεγονότα που προετοίμασαν τον πόλεμο και των συνεχών ηττών στις πρώτες μέρες. Η Επιτροπή Αγκρανάτ δημοσίευσε τα προκαταρκτικά ευρήματα της στις 2 Απριλίου 1974. Έξι συγκεκριμένα άτομα θεωρήθηκαν υπεύθυνα για τις αποτυχίες του Ισραήλ:
• Ο Αρχηγός του Επιτελείου των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων Δαβίδ Ελάζαρ προτάθηκε για απόλυση, αφότου η Επιτροπή βρήκε πως έφερε «προσωπική ευθύνη για την αποτίμηση της κατάστασης και την πολεμική ετοιμότητα των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων».
• Ο Αρχηγός της Αντικατασκοπίας, Στρατηγός Έλι Ζέιρα, και ο πληρεξούσιος του, κεφαλή της Έρευνας, Ταξίαρχος Aryeh Shalev, προτάθηκαν για απόλυση.
• Ο Αντισυνταγματάρχης Bandman, επικεφαλής του γραφείου της ΑΜΑΝ για την Αίγυπτο, και ο Αντισυνταγματάρχης Gedelia, αρχηγός αντικατασκοπίας της Νότιας Διοίκησης, προτάθηκαν να μετατεθούν μακριά από υπηρεσίες αντικατασκοπίας.
• Ο Shmuel Γκονέν, διοικητής του νοτίου μετώπου, προτάθηκε από την αρχική αναφορά να απαλλαχθεί από ενεργό καθήκον. Αναγκάστηκε να φύγει από το στράτευμα μετά την δημοσίευση της τελικής αναφοράς της Επιτροπής, στις 30 Ιανουαρίου 1975, η οποία βρήκε πως «απέτυχε να εκπληρώσει τα καθήκοντα του επαρκώς, και φέρει μεγάλη ευθύνη για την επικίνδυνη κατάσταση στην οποία βρέθηκαν τα στρατεύματα μας».
Αντί να ησυχάσει την λαϊκή δυσαρέσκεια, η αναφορά - η οποία «είχε τονίσει πως έκρινε την ευθύνη των υπουργών για τις ελλείψεις στην ασφάλεια, όχι την κοινοβουλευτική τους ευθύνη, η οποία ήταν εκτός της εντολής της» - την ερέθισε. Αν και είχε απαλλάξει την Μέιρ και τον Νταγιάν από κάθε ευθύνη, οι φωνές που απαιτούσαν την παραίτηση τους (ειδικά του Νταγιάν) έγιναν εντονότερες.
Τελικά, στις 11 Απριλίου 1974, η Γκόλντα Μέιρ παραιτήθηκε. Την ακολούθησε το υπουργικό της συμβούλιο, περιλαμβανομένου και του Νταγιάν, που υπέβαλε δύο φορές την παραίτηση του αλλά η Μέιρ δεν τις είχε κάνει αποδεκτές. ΟΓιτζάκ Ράμπιν, πως είχε περάσει το μεγαλύτερο μέρος του πολέμου ως ένας ανεπίσημος σύμβουλος του, έγινε επικεφαλής της νέας κυβέρνησης, που ανέλαβε τον Ιούνιο.
Το 1999, το θέμα ανακινήθηκε πάλι από την Ισραηλινή πολιτική ηγεσία για ν’ αποτρέψει την επανάληψη παρόμοιων ελλείψεων. Δημιουργήθηκε το Ισραηλινό Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας για να βελτιώσει τον συντονισμό μεταξύ των διαφορετικών σωμάτων ασφαλείας και αντικατασκοπίας, και τον πολιτικό κλάδο της κυβέρνησης.
ΟΙ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΤΟΥ CAMP DAVID
Η κυβέρνηση του Ραμπίν ταλαντευόταν από μια σειρά σκανδάλων, και αναγκάστηκε να παραιτηθεί το 1977. Το δεξιό κόμμα (Λικούντ), υπό την πρωθυπουργία του Μεναχέμ Μπεγκίν, κέρδισε τις επακόλουθες εκλογές. Αυτό σημείωσε μια ιστορική αλλαγή στο Ισραηλινό πολιτικό σκηνικό αφού ήταν η πρώτη φορά από την ίδρυση του Ισραήλ, που ένας συνασπισμός που δεν ήταν υπό την ηγεσία του Εργατικού κόμματος έλεγχε την κυβέρνηση. Ο Σαντάτ, που είχε μπει στον πόλεμο με σκοπό να ξαναπάρει το Σινά από το Ισραήλ, απογοητεύτηκε από τον αργό ρυθμό της ειρηνευτικής διαδικασίας.
Το 1977 σε μια συνέντευξη του με τον δημοσιογράφο του CBS News, Γουόλτερ Κρόνκαϊτ, ο Σαντάτ παραδέχτηκε μετά από μια σειρά αιχμηρών ερωτήσεων πως ήταν ανοικτός σε έναν πιο εποικοδομητικό ειρηνευτικό διάλογο, που θα περιλάμβανε επισκέψεις αρχηγών κρατών. Αυτό φαινόταν ν’ ανοίγει την ροή των γεγονότων, αφού σε συνέντευξη του με τον ίδιο δημοσιογράφο, ο συνήθως ανένδοτος Μπεγκίν - που ίσως δεν ήθελε να συγκριθεί δυσμενώς με τον Σαντάτ - είπε πως κι εκείνος θα ήταν υποκείμενος σε καλύτερες σχέσεις και προσφέρθηκε να προσκαλέσει τον ομόλογο του.
Έτσι τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, ο Σαντάτ προχώρησε στο άνευ προηγουμένου βήμα να επισκεφθεί το Ισραήλ, και έγινε ο πρώτος Άραβας ηγέτης που το έπραξε, και έτσι εν δυνάμει αναγνώρισε το Ισραήλ. Αυτή η πράξη προώθησε την ειρηνευτική διαδικασία. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ προσκάλεσε τον Σαντάτ και τον Μπεγκίν σε μια σύνοδο κορυφής στο Καμπ Ντέιβιντ για να διαπραγματευτούν μια τελική ειρήνη. Οι συνομιλίες έγιναν από τις 5 μέχρι τις 17 Σεπτεμβρίου 1978. Τελικά, οι συνομιλίες πέτυχαν, και το Ισραήλ και η Αίγυπτος υπέγραψαν την Ισραηλινό - Αιγυπτιακή Συνθήκη Ειρήνης το 1979.
Το Ισραήλ απέσυρε τα στρατεύματα και τους εποίκους του από το Σινά, σε αντάλλαγμα με κανονικές σχέσεις με την Αίγυπτο και μια διαρκή ειρήνη. Πολλοί στην Αραβική κοινότητα εξοργίστηκαν με την ειρήνη της Αιγύπτου με το Ισραήλ. Η Αίγυπτος αποβλήθηκε από τον Αραβικό Σύνδεσμο. Ως τότε, η Αίγυπτος βρισκόταν «στο πηδάλιο του Αραβικού κόσμου». Οι εντάσεις της Αιγύπτου με τους Άραβες γείτονες της αποκορυφώθηκε με τον σύντομο Λίβυο-Αιγυπτιακό Πόλεμο του 1977.
Ο Σαντάτ δολοφονήθηκε δυο χρόνια αργότερα, στις 6 Οκτωβρίου 1981, ενώ παρακολουθούσε την παρέλαση για την όγδοη επέτειο την έναρξης του πολέμου, από Ισλαμιστές στρατιώτες που δεν του συγχώρησαν την υπογραφή ειρήνης με το Ισραήλ.
ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Από εκείνη την εποχή υπήρξαν στενότερες συνομιλίες μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ, με αποτέλεσμα να λυθούν οι διαφορές τους με τη συνδρομή του Αμερικανού προέδρου Τζίμι Κάρτερ στις 5 Σεπτεμβρίου του 1978 και οι Ισραηλινοί να εγκαταλείψουν τη χερσόνησο του Σινά.
Επιπλέον ο Πόλεμος του Γιομ - Κιπούρ είχε και Ελληνική εμπλοκή, καθώς ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, αρνήθηκε την διέλευση και χρήση των αεροδρομίων της Σούδας και Ελευσίνας από τους Αμερικανούς προς συνδρομή των Ισραηλινών, σε αντίθεση μ’ εκείνη της ελεύθερης παραχώρησης του εθνικού εναέριου χώρου, των Ελληνικών χωρικών υδάτων και της χρήσης των πολεμικών αεροδρομίων το 1967. Συνέπεια αυτού ήταν η γνωστή διαδοχή του Παπαδόπουλου από τον Δ. Ιωαννίδη και η ανάληψη της Προεδρίας από τον στρατηγό Φ. Γκιζίκη.
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ (6 - 26 Οκτωβρίου 1973)
Τόπος: Χερσόνησος του Σινά, Υψίπεδα του Γκολάν
Μαχόμενοι: Ισραήλ - Αίγυπτος, Συρία, Ιράκ
Αρχηγοί:
Ισραήλ: Μοσέ Νταγιάν, Νταβίντ Ελάζαρ, Ίσραελ Ταρ, Χαίμ Μπαρ-Λεβ
Αίγυπτος: Σαάντ Ελ-Σάζλυ, Μουσταφά Τλας, Ανουάρ Σαντάτ
Συρία: Χαφέζ Αλ-Άσαντ, Αχμέντ Ισμαήλ Αλί
Δυνάμεις:
Ισραήλ: 415.000 στρατιώτες, 2300 άρματα μάχης, 3000 ΤΟΜΠ, 945 πυροβόλα, 561 αεροπλάνα, 84 ελικόπτερα, 38 πλοία
Αίγυπτος: 800.000 στρατιώτες (300.000 αναπτύχθηκαν, 80.000 πέρασαν), 1700 άρματα μάχης (1.020 πέρασαν), 2400 ΤΟΜΠ, 1120 πυροβόλα, 400 μαχητικά αεροσκάφη, 140 ελικόπτερα, 104 πλοία
Συρία: 150.000 στρατιώτες (60.000 αναπτύχθηκαν), 1.400 άρματα μάχης, 800–900 ΤΟΜΠ, 600 πυροβόλα, 350 αεροπλάνα, 36 ελικόπτερα, 21 πλοία
Ιράκ: 30.000 στρατιώτες, 250-500 άρματα μάχης, 500 ΤΟΜΠ, 200 πυροβόλα, 73 αεροπλάνα.
Το πρωτεύον συμπέρασμα αυτού του πολέμου μπορεί να περιληφθεί σε μια λέξη: Αιφνιδιασμός!. Είδαμε πως τις πρώτες μέρες του πολέμου ότι και οι Αιγύπτιοι αλλά και οι Σύριοι κατάφεραν να εισχωρήσουν σε βάθος μέσα στο ισραηλινό έδαφος στηριζόμενοι στο στοιχείο του αιφνιδιασμού, που βρήκε πραγματικά την ισραηλινή πολεμική μηχανή απροετοίμαστη.
Οι Αραβικές δυνάμεις έχασαν το πόλεμο όχι από την έλλειψη μαχητικότητας των ενόπλων δυνάμεων τους (που κακώς μερικοί τους αποδίδουν), αλλά από τα κακοσχεδιασμένα επιχειρησιακά πλάνα που είχαν καταρτιστεί από τους επιτελείς των χωρών τους. Άλλα σημαντικά συμπεράσματα από αυτό τον πόλεμο είναι:
- H χρησιμοποίηση νέων οπλικών συστημάτων, όπως για παράδειγμα οι κινητές συστοιχίες πυραύλων εδάφους-αέρος SAM των Αιγυπτίων που είχαν θέσει, ουσιαστικά, εκτός μάχης μια από τις καλύτερες αεροπορικές δυνάμεις του κόσμου και οι μικρές αλλά ισχυρά εξοπλισμένες με αντιαρματικούς πυραύλους, Αιγυπτιακές ομάδες καταδρομών που σκόρπισαν τον πανικό και την καταστροφή τις πρώτες μέρες του πολέμου στους Ισραηλινούς στη Χερσόνησο του Σινά.
- H ετοιμότητα των εφεδρειών για άμεση κινητοποίηση σε περίπτωση πολέμου, που αποδείχτηκε σωτήρια για το Ισραήλ.
- O νυκτερινός πόλεμος. Οι περιορισμένες δυνατότητες και η ελλειπής εκπαίδευση των Αράβων στρατιωτών, κυρίως λόγω θρησκευτικών περιορισμών στο νυκτερινό πόλεμο, τους στέρησε τη νίκη πολλές φορές, αντίθετα με τους Ισραηλινούς που ήταν κατάλληλα προετοιμασμένοι και εκπαιδευμένοι, κερδίζοντας έτσι πολλές μάχες.
Αργότερα επί των τωρινών ημερών, επιτεύχθηκε συμφωνία μεταξύ του Ισραηλινού κράτους και της PLO για σταδιακή παραχώρηση αυτονομίας στους Παλαιστίνιους. Το δεύτερο μεγάλο βήμα για την ειρήνευση στη Μέση Ανατολή μετά το Καπ - Ντέιβιντ.
Η ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η ειρήνη υπογράφηκε τον Μάιο του 1974 στη Γενεύη. Για πρώτη φορά μετά το 1949 Ισραηλινοί και Άραβες αξιωματούχοι συναντήθηκαν επίσημα πρόσωπο με πρόσωπο. Οι Άραβες είχαν συνειδητοποιήσει πλέον πως στρατιωτικά το Ισραήλ είναι ακατόρθωτο να ηττηθεί και πως η καταστροφή του με τη βία είναι αδύνατη. Έτσι προχώρησαν στη παραδοχή της αναγνώρισής του και στην ανάγκη για να συνδιαλεχθούν μαζί του για ειρήνη. Μόνο με την ειρηνική οδό θα μπορούσαν να κεφαλαιοποιήσουν τα όποια ψυχολογικά κέρδη από τον πόλεμο καθώς στρατιωτικά είχαν ηττηθεί.
Η άρνηση λοιπόν που είδαμε πως υπήρχε στον Αραβικό συνασπισμό υποχώρησε και έδωσε τη θέση της στην συνεννόηση και την αναγνώριση του αντιπάλου. Οι Ισραηλινοί από την άλλη ήταν ιδιαιτέρως θορυβημένοι από τον αιφνιδιασμό που υπέστησαν και τις αρχικές τους στρατιωτικές απώλειες σε εδάφη και υλικό. Η αίσθηση που είχε αποκομίσει η κοινωνία μετά τον πόλεμο των Έξι Ημερών πως είναι ανίκητοι έδωσε την θέση της στην αμφιβολία και την ανησυχία.
Το τίμημα αίματος για τη κατοχή των εδαφών ήταν βαρύ και προδιέθετε για μια ατέρμονη πάλη με το Αραβικό στοιχείο, κάτι που η Ισραηλινή ηγεσία αρνούνταν να αποδεχθεί. Ναι μεν η στρατιωτική νίκη ήταν ξεκάθαρη, από την άλλη δε, πόσο αίμα θα έπρεπε να χυθεί ακόμα και για πόσα χρόνια μέχρι να υπάρξει ειρήνη; Η πίεση προς τους αντιπάλους με την κατοχή των εδαφών τους και η επίδειξη αλαζονείας, είχε κοστίσει ήδη αρκετά. Για τους λόγους αυτούς, αμφότεροι οι αντίπαλοι επέλεξαν τη συνεννόηση, την ειρήνη και τη διπλωματία.
Το Σινά επιστράφηκε στους Αιγύπτιους διαμορφώνοντας τα σύνορα που ισχύουν μέχρι και σήμερα. Ο παναραβισμός υποχώρησε οριστικά, το Ισραήλ αναγνωρίστηκε τυπικά και ουσιαστικά από τους Άραβες και σταδιακά η Αίγυπτος μετά και από τη στάση τους στον πόλεμο, απομακρύνθηκε από τη σφαίρα επιρροής των Σοβιετικών για να καταλήξει στην αγκαλιά των Η.Π.Α.
Η ΑΜΕΣΗ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ
Η ειρήνη υπογράφηκε τον Μάιο του 1974 στη Γενεύη. Για πρώτη φορά μετά το 1949 Ισραηλινοί και Άραβες αξιωματούχοι συναντήθηκαν επίσημα πρόσωπο με πρόσωπο. Οι Άραβες είχαν συνειδητοποιήσει πλέον πως στρατιωτικά το Ισραήλ είναι ακατόρθωτο να ηττηθεί και πως η καταστροφή του με τη βία είναι αδύνατη. Έτσι προχώρησαν στη παραδοχή της αναγνώρισής του και στην ανάγκη για να συνδιαλεχθούν μαζί του για ειρήνη. Μόνο με την ειρηνική οδό θα μπορούσαν να κεφαλαιοποιήσουν τα όποια ψυχολογικά κέρδη από τον πόλεμο καθώς στρατιωτικά είχαν ηττηθεί.
Η άρνηση λοιπόν που είδαμε πως υπήρχε στον Αραβικό συνασπισμό υποχώρησε και έδωσε τη θέση της στην συνεννόηση και την αναγνώριση του αντιπάλου. Οι Ισραηλινοί από την άλλη ήταν ιδιαιτέρως θορυβημένοι από τον αιφνιδιασμό που υπέστησαν και τις αρχικές τους στρατιωτικές απώλειες σε εδάφη και υλικό. Η αίσθηση που είχε αποκομίσει η κοινωνία μετά τον πόλεμο των Έξι Ημερών πως είναι ανίκητοι έδωσε την θέση της στην αμφιβολία και την ανησυχία.
Το τίμημα αίματος για τη κατοχή των εδαφών ήταν βαρύ και προδιέθετε για μια ατέρμονη πάλη με το Αραβικό στοιχείο, κάτι που η Ισραηλινή ηγεσία αρνούνταν να αποδεχθεί. Ναι μεν η στρατιωτική νίκη ήταν ξεκάθαρη, από την άλλη δε, πόσο αίμα θα έπρεπε να χυθεί ακόμα και για πόσα χρόνια μέχρι να υπάρξει ειρήνη; Η πίεση προς τους αντιπάλους με την κατοχή των εδαφών τους και η επίδειξη αλαζονείας, είχε κοστίσει ήδη αρκετά. Για τους λόγους αυτούς, αμφότεροι οι αντίπαλοι επέλεξαν τη συνεννόηση, την ειρήνη και τη διπλωματία.
Το Σινά επιστράφηκε στους Αιγύπτιους διαμορφώνοντας τα σύνορα που ισχύουν μέχρι και σήμερα. Ο παναραβισμός υποχώρησε οριστικά, το Ισραήλ αναγνωρίστηκε τυπικά και ουσιαστικά από τους Άραβες και σταδιακά η Αίγυπτος μετά και από τη στάση τους στον πόλεμο, απομακρύνθηκε από τη σφαίρα επιρροής των Σοβιετικών για να καταλήξει στην αγκαλιά των Η.Π.Α.
Η ΑΜΕΣΗ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ
ΑΠΟ ΤΟ ΓΙΟΜ ΚΙΠΟΥΡ ΣΤΟΝ ΑΤΤΙΛΑ
Το ότι μπορεί να υπήρξε σύμπτωση των συμφερόντων του Ισραήλ και της Αμερικής για την Κύπρο στην Ανατολική Μεσόγειο, κατά τη συγκυρία 1973 - 74 ή και προηγούμενα, αυτό δεν σημαίνει ότι προϋπήρξε κάποια συνδυασμένη ή και προσχεδιασμένη ενέργεια εκ μέρους κάποιου «Εβραϊκού λόμπι» στην Αμερική υπό την «καθοδήγηση του Κίσινγκερ», ο οποίος και ενορχήστρωσε - κρατήστε την αναπνοή σας - την εξέγερση του Πολυτεχνείου με τους «προβοκάτορες της Νομικής».
Την πτώση του Παπαδόπουλου και την άνοδο του ψυχοπαθή Ιωαννίδη στην εξουσία, το πραξικόπημα ενάντια στο Μακάριο και τέλος τις δύο τουρκικές προελάσεις στο νησί, με αποκλειστικό στόχο την ασφάλεια του Ισραήλ. Σ’ αυτό το σημείο, η συμβολή του Βαγγέλη Κουφουδάκη είναι κάτι παραπάνω από διαφωτιστική. Ο Κουφουδάκης έχει ουσιαστικά υποστηρίξει ότι στην κρίση του 1974 ο Κίσινγκερ δεν έκανε τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο από το να εφαρμόσει με μαεστρία τα πλάνα του Άτσεσον, τα οποία και γνώριζε πάρα πολύ καλά.
Ο Άτσεσον είχε προτείνει στην Ελλάδα του Γεωργίου Παπανδρέου να «κινηθεί» για την ανατροπή του Μακάριου και την εφαρμογή της «ένωσης», ενώ η Τουρκία θα «επέμβαινε» να κατοχύρωνε τη δική της βάση(εις) στο νησί, η οποία και θα έπρεπε να διαπραγματευτεί. Ένας από τους λόγους για τους οποίους η Ελληνική μεραρχία υποτίθεται ότι είχε πάει στο νησί, ήταν και η εφαρμογή των Αμερικανικών σχεδίων μέσω της ανατροπής του Μακάριου, άσχετα αν η μεραρχία ως τέτοια, εφόσον στο νησί, θα μπορούσε να εμπεδώσει μια de facto κυριαρχία της Ελληνικής πλευράς δημιουργώντας «τετελεσμένα επί του εδάφους».
Το 1974 τα πράγματα δεν συνέβησαν ακριβώς έτσι, αλλά το ουσιαστικό είχε επιτευχθεί. Ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος αποφεύχθηκε, η Κύπρος πέρασε υπό τον αμυντικό σχεδιασμό της Τουρκίας και του Ισραήλ και το «νομικό» θέμα της τουρκικής εισβολής και κατοχής εκκρεμεί στον ΟΗΕ και, τώρα πλέον, στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και πάλι, οι συμπτώσεις της ιστορίας υπήρξαν τέτοιες που έκαναν τα συμφέροντα του Ισραήλ να συμπέσουν με αυτά της υπερδύναμης κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
Η αλήθεια είναι ότι ένας από τους πιο βασικούς στόχους της εξωτερικής πολιτικής της Αμερικής κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ήταν η άμυνα και η ασφάλεια του Ισραήλ. Η αλήθεια επίσης είναι ότι τόσο την κρίση του Γιομ - Κιπούρ, όσο και αυτήν της Κύπρου τις διαχειρίστηκε ο Κίσινγκερ με τη διπλή του ιδιότητα ως Εθνικός Σύμβουλος Ασφάλειας και ως Υπουργός Εξωτερικών. Κανένας ποτέ μέχρι σήμερα στην ιστορία της Αμερικανικής πολιτικής δεν κατείχε και τα δύο αυτά ανώτατα αξιώματα ταυτόχρονα.
Επίσης, η ποιοτική διαφορά μεταξύ του πολέμου των έξι ημερών του 1967 και του Γιομ - Κιπούρ είναι ότι στη δεύτερη περίπτωση το Ισραήλ πραγματικά κινδύνευσε, ειδικά τις πρώτες μέρες, να καταρρεύσει. Το πιο αξιοσημείωτο είναι ότι τον Οκτώβριο του 1973 τόσο η Ελλάδα όσο και ο Μακάριος και η Αγγλία αρνήθηκαν να παράσχουν την όποια βοήθεια στο Ισραήλ και στους Αμερικάνους τα πρώτα κρίσιμα εικοσιτετράωρα της αιφνιδιαστικής επίθεσης των Αράβων.
Χαρακτηριστικά, η Αγγλία αρνήθηκε να παραχωρήσει στην Αμερική τις βάσεις της στην Κύπρο για οποιαδήποτε παροχή διευκόλυνσης στην άμυνα του Ισραήλ. Η Τουρκία, λόγω εμπλοκής της Σοβιετικής Ένωσης στη σύγκρουση, επίσης αρνήθηκε να βοηθήσει ανοιχτά τους Αμερικανούς και το Ισραήλ. Ποια λοιπόν μπορούσε να ήταν η λύση ώστε παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον να μπορούν αποφευχθούν;
Αυτό που θα μπορούσε ίσως κάποιος, έστω και διστακτικά, να ονομάσει «δόγμα Κίσινγκερ για την Ανατολική Μεσόγειο» δεν είναι παρά το ξεδίπλωμα ενός πολύ λογικού σχήματος, το οποίο υπαγορεύει διχοτομική ΝΑΤΟϊκή λύση στη Κύπρο με βάση τα σχέδια Άτσεσον, προκειμένου να αποφευχθεί το ενδεχόμενο εχθρικής στάσης της κυπριακής κυβέρνησης ενόψει καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης στη Μέση Ανατολή και υπό τον έλεγχο της Σοβιετικής Ένωσης.
Ακόμα, για λόγους που αναφέραμε προηγούμενα, μία ισχυρή κεντρική κυβέρνηση στην Κύπρο υπό τον Μακάριο δεν συνέφερε ούτε στο Ισραήλ ούτε στην Αμερική το 1974. Πιστεύεται ότι το πράσινο φως στη Τουρκία να εισβάλει τον Ιούλιο του 1974 δόθηκε υπό το φως αυτής της στρατηγικής εκτίμησης. Με αυτόν το τρόπο, οι σχέσεις Ισραήλ - Τουρκίας αναζωογονούνταν, ενώ οι σχέσεις Ελλάδας, από τη μια μεριά, και Ισραήλ - Αμερικής από την άλλη θα συνέχιζαν την κατηφορική τους πορεία.
Ταυτόχρονα, το Ισραήλ και η Αμερική θα είχαν την ευχέρεια να εντάξουν ολοσχερώς τη Κύπρο στο δικό τους σύστημα άμυνας, ένα σύστημα στο οποίο η Τουρκία συμμετέχει επίσημα πλέον από το 1996, την εποχή που παγιοποιήθηκε και δημόσια ο Ισραηλινοτουρκικός άξονας στην Ανατολική Μεσόγειο. Αλλά πώς εξασφαλίστηκε η ουδετερότητα της Σοβιετικής Ένωσης το καλοκαίρι του 1974; Σ’ αυτό το ερώτημα δεν μπορούμε να απαντήσουμε, εφόσον δεν έχουμε πρόσβαση στα πρακτικά της συζήτησης μεταξύ Γκρομίκο και Κίσινγκερ τον Ιούνιο του 1974.
Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι η Σοβιετική Ένωση έτρεφε ανοιχτή αντιπάθεια προς την Ελληνική χούντα και ότι από το 1967 - 68 και μετά, με δημόσιες παρεμβάσεις, άρχισε να εκδηλώνει συμπάθεια προς τη Τουρκοκυπριακή κοινότητα και να την αποκαλεί ως ισότιμη συνομιλήτρια του Μακάριου. Γιατί όμως να μην υποθέσουμε ότι Γκρομίκο και Κίσινγκερ, τον Ιούνη του 1974, δεν συζήτησαν διόλου το θέμα της Κύπρου; Αμφότεροι γνώριζαν τις προθέσεις του Ιωαννίδη και των Τούρκων, οι οποίοι και προετοίμαζαν απόβαση στο νησί τουλάχιστον από το Φεβρουάριο του 1974.
Αμυντικοί αναλυτές έχουν δικαιολογημένα υποστηρίξει ότι συντονισμένη απόβαση σε νησί (πρώτη φυσική ζώνη άμυνας η θάλασσα) με συμμετοχή και των τριών όπλων (αεροπορία, ναυτικό, στρατός ξηράς και ειδικών σωμάτων) απαιτεί προετοιμασία και συγκέντρωση δυνάμεων τουλάχιστον 6 - 7 μηνών. Η αλήθεια είναι ότι ο Κίσινγκερ είχε εκτιμήσει τη στρατηγική αξία της Κύπρου στο ψυχροπολεμικό παιγνίδι και στην άμυνα και ασφάλεια του Ισραήλ πολύ πριν το 1973 - 74.
Σ’ ένα από τα πρώτα του βιβλία, «Πυρηνικά Όπλα και Εξωτερική Πολιτική», γραμμένο το 1957, ο Κίσινγκερ έγραφε: «Στο ορατό μέλλον θα πρέπει να είμαστε ικανοί να υπολογίζουμε στην Οκινάουα ή τις Φιλιππίνες ως περιοχές εφόδου για την ανατολική Ασία, στην Κύπρο ή τη Λιβύη ως περιοχές εφόδου για τη Μέση Ανατολή, και στην Αγγλία ως βάση εφόδου για την Ευρώπη. Και αν η πολιτική μας είναι σε θέση να βλέπει μακριά, τότε θα πρέπει να είμαστε σε θέση ως Αμερική να δημιουργήσουμε άλλες φιλικές περιοχές και ζώνες κοντά στα σημεία εύφλεξης».
Ο Κίσινγκερ σίγουρα έλεγε περισσότερες αλήθειες ως ακαδημαϊκός παρά ως πολιτικός συγγραφέας. Τριανταπέντε χρόνια μετά την Κυπριακή Τραγωδία, καιρός είναι να αναφερθούμε στην «Ισραηλινή διασύνδεση». Μας τη θύμισε το βιβλίο «Cyprus - A modern History» του William Mallinson.
"Το αμερικανικό ενδιαφέρον για τη ασφάλεια του Ισραήλ -γράφει ο Μάλινσον- ανάγεται από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, καθώς η Σοβιετική Ένωση εξόπλιζε τους εχθρούς του Ισραήλ και ο αδέσμευτος Ντομ Μίντοφ στη Μάλτα έδιωχνε τις Βρετανικές βάσεις από το νησί. Τότε (Ιανουάριος 1973) η στρατιωτική χούντα της Αθήνας υπέγραφε την περίφημη συμφωνία για παροχή λιμενικών διευκολύνσεων για τον 6ο Αμερικανικό Στόλο. Ήταν τότε που διαβεβαίωνε η χούντα για την παραδοσιακή φιλία με τις ΗΠΑ, παρ’ όλο που αρνιόταν να αναγνωρίσει το Ισραήλ.
Όπως υποστηρίζει ο Μάλισον «η Ελλάδα ουδέποτε αναγνώρισε πλήρως το Ισραήλ». Γράφει λοιπόν ο Μάλινσον: «Η Κύπρος, είχε αποκτήσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις ΗΠΑ, λόγω της σημασίας που παίζει στην άμυνα του Ισραήλ. Το ίδιο ενδιαφέρον όσο η Τουρκοισραηλινή στρατιωτική συνεργασία. Ο Κίσινγκερ είχε ξεκινήσει την προσπάθεια για την απομάκρυνση του Μακαρίου και την εγκατάσταση στην Λευκωσία μια φιλική στο ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ κυβέρνηση.
Είτε αν η φιλική προς τις ΗΠΑ κυβέρνηση των Αθηνών πετύχαινε την ένωση με την Κύπρο, είτε μια Τουρκική εισβολή στην Κύπρο εξασφάλιζε αρκετά εδάφη ώστε να εξασφαλισθούν οι εγκαταστάσεις που απαιτούνται για την προστασία του Ισραήλ. Όλα αυτά βρίσκονταν σε απόλυτη συμφωνία με την ταυτισμένη με τα Ισραηλινά συμφέροντα και τις Τουρκικές βλέψεις, στρατηγική του Κίσινγκερ. Έτσι έφερνε την Κύπρο στο προσκήνιο της Μέσης Ανατολής. Η κατάσταση είναι η ίδια σήμερα. Ο πρώην πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης συμφωνεί πως «οι ΗΠΑ επιθυμούν, η Κύπρος να παίξει ρόλο στην Ισραηλινή άμυνα».
Ο δημοσιογράφος Ηλίας Δημητρακόπουλος επίσης υποστηρίζει πως «η Κύπρος είναι σημαντική για την άμυνα του Ισραήλ». Ένα κομβικό σημείο αποτελεί ο πόλεμος του Γιομ - Κιπούρ, όταν στις 6 Οκτωβρίου 1973 οι Αιγυπτιακές δυνάμεις αντεπιτέθηκαν για την ανακατάληψη της χερσονήσου του Σινά. Οι ΗΠΑ είχαν ζητήσει από την κυβέρνηση Παπαδόπουλου την άδεια να χρησιμοποιήσουν το στρατιωτικό αεροδρόμιο της Ελευσίνας για τον στρατιωτικό ανεφοδιασμό του Ισραήλ. «Η άρνηση που δέχτηκαν ήταν ευγενική, διότι δεν ήταν συμβατή με τους σκοπούς του ΝΑΤΟ».
Παρόλο που κι άλλες Ευρωπαϊκές χώρες είχαν αρνηθεί τότε διευκολύνσεις στον ανεφοδιασμό του Ισραήλ με πολεμοφόδια, η εγγύτητα της Ελλάδας με το Ισραήλ μετρούσε, ιδιαίτερα μετά την άρνηση του Έντουαρντ Χηθ να επιτρέψει την χρησιμοποίηση των Βρετανικών βάσεων στην Κύπρο. Ο Κίσινγκερ κόντεψε να πάθει αποπληξία. Και τον μεν Χηθ δεν ήταν εύκολο να ανατρέψουν οι Αμερικανοί, αλλά τον Παπαδόπουλο…???
Είχαν έτοιμο τον διάδοχό του. Τον Ιωαννίδη, και πρωθυπουργό με θητεία στις ΗΠΑ, τον Ανδρουτσόπουλο.
ΧΑΡΤΕΣ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
(Κάντε κλικ στις φωτογραφίες για μεγέθυνση)
ΠΗΓΕΣ :
(1) :
(2) :
(3) :
(4) :
(5) :
(6) :
(7) :
(8) :
(9) :
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου