ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ : ΟΙ ΚΡΕΜΑΣΤΟΙ ΚΗΠΟΙ ΤΗΣ ΒΑΒΥΛΩΝΑΣ

Η ΑΡΧΑΙΑ ΒΑΒΥΛΩΝΑ

Η ΒΑΒΥΛΩΝΑ

Αρχαιότατη και πολύ σημαντική πόλη της Κάτω Μεσοποταμίας, πρωτεύουσα της Βαβυλωνίας. Ήταν χτισμένη νότια της σημερινής Βαγδάτης, στις όχθες του ποταμού Ευφράτη. Η πόλη αναφέρεται σε πολλά Ασσυρο-Βαβυλωνιακά κείμενα ως "Μπαμπ-ίλι" ή "Μπαμ-ιλανί", που σημαίνει πόλη του θεού ή των θεών, σε Σουμερικά κείμενα ως "Καντιγκίρ-ρα" με την ίδια σημασία και "Βαβυλώνα" ή "Βαβέλ" στην Αγία Γραφή. Σχετικά με την ίδρυση της πόλης υπάρχουν διάφοροι μύθοι και παραδόσεις που διασώθηκαν μέχρι σήμερα από τους αρχαίους συγγραφείς. Στη Γένεση αναφέρεται ότι η Βαβυλώνα χτίστηκε από το Νεμρώδ, γιου του Χους, εγγονού του Χαμ και δισέγγονου του Νώε, ο οποίος ήταν βασιλιάς της Βαβυλώνας...

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή του ίδιου κειμένου, η πόλη άρχισε να χτίζεται πριν από την ανέγερση του πύργου της Βαβέλ. Η αρχαία Ελληνική παράδοση αποδίδει το χτίσιμο της Βαβυλώνας στη μυθική βασίλισσα Σεμίραμις που έχει πολλά κοινά στοιχεία με τη Θεά Ιστάρ. Η Περσική παράδοση αναφέρει ότι η Βαβυλώνα χτίστηκε από την Σεμίραμις, η οποία υπήρξε σύζυγος του φύλαρχου των Ασσυρίων Νίνου και η οποία τον διαδέχτηκε. Αλλά και πολλοί άλλοι αναφέρονται ως ιδρυτές της πόλης Βαβυλώνας, όπως ο Ξίσουθρος, που είχε διασωθεί από τον κατακλυσμό μέσα στην Κιβωτό του Νώε, ο Βήλος, βασιλιάς της Βαβυλώνας, ο Χαλδαίος, ο Βαβυλών κ.ά.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΒΑΒΥΛΩΝΑΣ

Η Αρχαία Βαβυλωνιακή Περίοδος

Η ιστορία της αρχίζει πριν από το 5.000 π.Χ., όπως αποδεικνύεται από τα αρχαιολογικά ευρήματα. Οι πληροφορίες που υπάρχουν για την ιστορία των Βαβυλωνίων φτάνουν στην 3η π.Χ. χιλιετηρίδα. Από την εποχή αυτή οι Βαβυλώνιοι λόγιοι άρχισαν να γράφουν την ιστορία της χώρας τους, αρχίζοντας από τον κατακλυσμό ή από τη δημιουργία του κόσμου. Στα 432 χρόνια που πέρασαν από τη δημιουργία του κόσμου μέχρι τον κατακλυσμό, βασίλεψαν 10 πανάρχαιοι βασιλιάδες. Μετά τον κατακλυσμό, όπως αναφέρουν διάφορα αρχαιότατα κείμενα.

Διάφοροι ήρωες βασίλεψαν για χρόνια, όπως ο Ετάνα 635 χρόνια, ο Ταμούζ 100 χρόνια, ο Γκιλγκαμές 126 χρόνια. Από τη δυναστεία της Ουρ (3900 π. Χ.) και το κράτος των Σουμέριων, αρχίζει η πραγματική ιστορία των Βαβυλωνίων. Πρώτος ιστορικός βασιλιάς του Σουμεριακού κράτους ήταν ο Μεσλίμ (2η βασιλεία του Κις, 3250 π.Χ.). Στη συνέχεια βασίλεψε ο Λουγγάλ Δαλού, που το άγαλμά του σώθηκε μέχρι σήμερα. Το 3100 π.Χ. ο βασιλιάς Εαναδός από το Λαγκάς ένωσε τη Σουμερία και την Ακάδ σ' ένα κράτος.

Τον Εαναδό διαδέχτηκε ο Λουγγάλ Ζαγγιζί από το Ουρούκ (2872 - 2848 π.Χ.), που είναι πρώτος στον κόσμο ιδρυτής Κοσμοκρατορίας. Τον κοσμοκράτορα βασιλιά διαδέχτηκε, επικρατώντας πραξικοπηματικά, ο Σαργών Α' και αυτόν ο Μανιστουζού και ο Ναράμ Σιν. Στο χρονικό αυτό διάστημα διείσδυσε κι επικράτησε τελικά και η Σημιτική φυλή. Ο Σαργών διακρίθηκε πολύ για την επέκταση του κράτους και για τις επιτυχίες που σημείωσε. Αλλά το 2470 π.Χ., ένας λαός οι Γούτοι, υπέταξαν τους Σουμέριους. Τους Γούτους έδιωξε ο ηγεμόνας της Ορχόης (2280 π.Χ.), Ούτο Κεγάλ.

Ηγεμόνας της τρίτης δυναστείας της Ουρ ήταν ο Ουρ - Ναμού (2279 π.Χ.) που εξυπηρέτησε σημαντικά το κράτος του. Η δυναστεία αυτή καταλύθηκε το 2170 π.Χ. από τους Αμοραίους και τους Ελαμίτες, που νίκησαν τους Σουμέριους. Το Βαβυλωνιακό κράτος δημιουργήθηκε στα μέσα της 3ης χιλιετίας. Οι Βαβυλώνιοι υπέταξαν τους Σουμέριους που ήταν κυρίαρχοι αυτής της περιοχής πριν από αυτούς. Οι Βαβυλώνιοι υιοθέτησαν τα στοιχεία του Σουμεριακού πολιτισμού αλλά πρόσθεσαν και δικά τους δημιουργώντας μια νέα πολιτιστική μορφή.

Οι παράγοντες που έπαιξαν ρόλο στην ανάπτυξη της περιοχής, ήταν το υψηλό επίπεδο πολιτισμού που είχαν αναπτύξει οι κάτοικοι της και τα εύφορα εδάφη λόγω της παρουσίας των δύο ποταμών του Τίγρη και Ευφράτη. Έτσι η Βαβυλωνία εξελίχθηκε σε ένα πολύ πλούσιο και ισχυρό κράτος με κέντρο την πόλη της Βαβυλώνας. Η πρώτη Βαβυλωνιακή δυναστεία εμφανίστηκε το 2225 π.Χ. και ήταν η Αμοριτική. Ιδρυτής της και πρώτος ηγεμόνας της Βαβυλώνας ήταν ο Σουμού Αμπού. Αυτός πρώτος έχτισε τα τείχη της πόλης.

Όλοι οι διάδοχοί του, από τον Σουμουλαϊλού κι έπειτα, τελειοποίησαν τα οχυρωματικά του έργα κάνοντας την Βαβυλώνα μια οχυρωμένη πόλη ικανή να αντιστέκεται στις εχθρικές επιδρομές. Στα χρόνια της 1ης Βαβυλωνιακής δυναστείας, ύστερα από ανταγωνισμό με τις πόλεις Ισίν και Λάρσα, οι Βαβυλώνιοι επικράτησαν και η Βαβυλώνα άρχισε τη λαμπρή της ιστορία που έληξε τον 6ο π.Χ. αιώνα με την κατάληψή της από τους Πέρσες (539 π.Χ.). Μεγάλης σημασίας ήταν η βασιλεία του Χαμουραμπί (2123 - 2081 π.Χ.), που ανήκε κι αυτός στην Αμοριτική δυναστεία. Ο Χαμουραμπί έδιωξε τους Ελαμίτες και ένωσε τις πόλεις.

Ο Χαμουραμπί ήταν ένας πολύ χαρισματικός ηγέτης που οδήγησε την Βαβυλωνία στην ύψιστη ακμή της, γι' αυτό και η βασιλεία του ήταν ο χρυσός αιώνας των Βαβυλωνίων. Επρόκειτο για ικανότατο βασιλιά, προικισμένο μ' εξαιρετικά προσόντα. Υπήρξε ο αναμορφωτής της Βαβυλώνας. Στην περίοδο της βασιλείας του η Βαβυλώνα απόχτησε πολύ μεγάλη πολιτική και στρατιωτική δύναμη. Ο Χαμουραμπί ήταν επίσης μεγάλος κατακτητής καθώς επέκτεινε το κράτος του προς πάσα κατεύθυνση φτάνοντάς το στον βορρά ως την Ασσούρκαι τη Νινευί, χωρίς ωστόσο να καταφέρει να συντρίψει το νεοεμφανιζόμενο Ασσυριακό κράτος.

Ήταν σπουδαίος νομοθέτης. Κωδικοποίησε το διοικητικό του σύστημα που χαρακτηρίζεται θαυμάσιο και θεωρείται σαν ο αρχαιότερος κώδικας. Η νομοθεσία του που σώζεται μέχρι σήμερα, είναι γνωστή ως κώδικας του Χαμουραμπί. Η επίδραση των Σουμερίων στους Βαβυλώνιους ήταν ευεργετική. Αυτοί όμως χάθηκαν οριστικά μετά το Χαμουραμπί. Το έργο του Χαμουραμπί συνέχισε ο γιος του Σαμσού - Ιλουνά (2081 π.Χ.). Παρά τις μεγάλες ικανότητες του δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει τις επιδρομές των γειτονικών λαών.

Στα χρόνια της βασιλείας του άρχισαν τις επιδρομές τους, οι Κοσαίοι, λαός που ζούσε στ' ανατολικά σύνορα της χώρας στην ορεινή περιοχή. Οι Κοσαίοι αναστάτωσαν τη ζωή των Βαβυλωνίων και σταμάτησαν την πρόοδό τους. Έτσι η Βαβυλώνα αποδυναμώθηκε στρατιωτικά και υπήρξε στασιμότητα στα γράμματα και τις επιστήμες. Ένας ακόμα εχθρός οι Χετταίοι που εμφανίστηκαν το 1578 π Χ φτάνοντας από το βορρά κατάλυσαν τη δυναστεία του Χαμουραμπί κι έγιναν οι ιδρυτές της 2ης Βαβυλωνιακής δυναστείας.

Η δυναστεία αυτή καταλύθηκε από τους Κοσαίους που ο αρχηγός τους ο Γανδάς ίδρυσε την 3η Βαβυλωνιακή δυναστεία. Ακολούθησε περίοδος συνεχών πολέμων και αναταραχών. Οι Ελαμίτες που εισέβαλαν από την ανατολή ερήμωσαν τη χώρα κι έδιωξαν τους Κοσαίους. Τότε, όμως, εμφανίστηκε και ένας νέος εχθρός οι Ασσύριοι. Ο βασιλιάς τους Τσουκουλτί Νινουρτά Α' νίκησε το Βαβυλώνιο Καστιλιάν (1256 π.Χ.) και τέλος η Βαβυλώνα υποτάχτηκε πλήρως στην Ασσυριακή Αυτοκρατορία από τον βασιλιά Σενναχερίμ.

Η Νέα Βαβυλωνιακή Περίοδος

Κατά την Ασσυριακή επικράτεια στην Βαβυλώνα πολλές φορές οι Βαβυλώνιοι προσπάθησαν να αποτινάξουν τον Ασσυριακό ζυγό. Καμία όμως τους προσπάθεια δεν στέφθηκε από επιτυχία. Στο διάστημα που βασίλεψαν η 5η κι 6η Βαβυλωνιακές δυναστείες επικρατούσε χάος Οι Άραβες νομάδες λεηλατούσαν τη χώρα και λίγο αργότερα, κατά την 8η Βαβυλωνιακή δυναστεία, κατέλαβαν και τη διώρυγα Βαβυλώνας - Βορσίππων, γεγονός που έγινε αιτία νέων πολέμων, στους οποίους όμως οι Ελαμίτες ήταν σύμμαχοι με τους Βαβυλωνίους.

Η ανάμειξη των Ασσυρίων στα Βαβυλωνιακά πράγματα συνεχίστηκε μέχρι τα χρόνια του βασιλιά Σαμψί - Αβάδ Ε΄, οπότε οι Βαβυλώνιοι κατάρρευσαν οριστικά και στα μέσα του 8ου π Χ. αιώνα οι Ασσύριοι βασιλιάδες Τιγλάτ - Πιλεσέρ και Σαλμανασάρ Ε', ένωσαν το κράτος τους με το Βαβυλωνιακό. Οι φιλονικίες, όμως ανάμεσα στα μέλη της βασιλικής οικογένειας έδωσαν την ευκαιρία στον Ασουρμπανιμπάλ να επέμβει, να καταλάβει την εξουσία.

Κατά τα χρόνια της παρακμής του Ασσυριακού κράτους, μετά το θάνατο του Ασσουρμπανιμπάλ, οι δυναστεία των Χαλδαίων με αρχηγό τον Ναβοπολάσσαρ κατάφερε να αποτινάξει μια για πάντα τον Ασσυριακό ζυγό. Μετά την απελευθέρωση ο Ναβοπολάσσαρ (625 - 605 π.Χ) στέφθηκε βασιλιάς της Βαβυλώνας ιδρύοντας ένα νέο Βαβυλωνιακό κράτος. Γρήγορα το κράτος αυτό άκμασε και εδραίωσε την κυριαρχία του στην γύρω περιοχή. Ο Ναβοπολάσσαρ καθώς ήταν χαρισματικός ηγέτης εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο την πλήρη παρακμή του Ασσυριακού κράτους και έδωσε το τελικό χτύπημα στους Ασσυρίους αλώνοντας μαζί με τους Μήδους την πρωτεύουσα του Νινευή.

Μετά ακολούθησε σκληρός αγώνας με τους Αιγυπτίους για το ποιος θα επικρατήσει στην περιοχή όπου άλλοτε ανήκε στην ένδοξη Ασσυριακή αυτοκρατορία. Τον 7ο π.Χ. αιώνα στη Βαβυλώνα βασίλεψε, ο γιος του Ναβοπολάσσαρ, ο περίφημος Ναβουχοδονόσορ, που ανήκε στην Χαλδαϊκή δυναστεία. Επί βασιλείας Ναβουχοδονόσορ η Βαβυλώνα φτάνει στην μέγιστη ακμή της. Ο Ναβουχοδονόσορ συνέτριψε τον φαραώ Νεχώ και είχε την ευκαιρία να κατακτήσει την Αίγυπτο αλλά αναγκάστηκε να γυρίσει πίσω λόγο του θανάτου του πατέρα του.

Κατόπιν κατέλυσε τα κράτη της Φοινίκης και της Συρίας. Μετά κατέλαβε το βασίλειο του Ιούδα και την πρωτεύουσα του την Ιερουσαλήμ την κατέστρεψε ολοσχερώς, δημιουργώντας έτσι μια τεράστια και πανίσχυρη Αυτοκρατορία. Αν και αγράμματος, αναδείχτηκε δυνατός κι ικανός μονάρχης, ο πιο μεγάλος Βαβυλώνιος πολιτικός και πολεμιστής μετά το Χαμουραμπί. Στα χρόνια της βασιλείας του, η Βαβυλώνα έγινε η ωραιότερη και πλουσιότερη πόλη της Ανατολής.

Η Παρακμή του Βαβυλωνιακού Κράτους

Μετά τον θάνατο του Ναβουχοδονόσορα ο γιος του όμως, ο Αβέλ Μαρντούκ (562 - 560 π.Χ.) ήταν ανάξιος για να τον διαδεχθεί. Οι ιερείς τον εκθρόνισαν και έβαλαν στη θέση του το Ναβωνίδ (555 - 538 π.Χ.). Εκείνη την εποχή ο βασιλιάς των Περσών Κύρος εισέβαλε στην Μεσοποταμία με πολυάριθμο στρατό. Ο Ναβωνίδ έσπευσε να τον αντιμετωπίσει. Στην σφοδρή μάχη που δόθηκε στην Ώπη ο Βαβυλωνιακός στρατός συντρίφθηκε και έτσι ο Κύρος προχώρησε ανεμπόδιστος και κατέλαβε χωρίς αντίσταση την Βαβυλώνα.

Έτσι οι Βαβυλώνιοι έχασαν οριστικά την ανεξαρτησία τους και υποτάχτηκαν στον Κύρο τον Μέγα, βασιλιά των Περσών, το 539 π.Χ.. Ύστερα όμως από μια απόπειρα για επανάσταση ο Ξέρξης ο Α' κατεδάφισε τα τείχη της Βαβυλώνας και τη λεηλάτησε. Από τότε η Βαβυλώνα ήταν μια επαρχία της Περσικής Αυτοκρατορίας και ξέπεσε οριστικά. Το 331 μ.Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος έκανε τη Βαβυλώνα πρωτεύουσα του απέραντου κράτους του στην Ανατολή. Ανοικοδόμησε το ναό του Μαρδούκ και έχτισε ωραίο θέατρο.

Μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου άρχισε η παρακμή της Βαβυλώνας που συμπληρώθηκε στα χρόνια του Αντίγονου και των Σελευκιδών, με τη μετάθεση της πρωτεύουσας στη Σελεύκεια. Το 126 π.Χ. η πόλη καταστράφηκε από τον Πάρθο σατράπη Ευήμερο. Κατόπιν η πόλη περιήλθε στους Βυζαντινούς και τέλος στους Σελτζούκους Τούρκους. Το 12ο μ.Χ. αιώνα η Βαβυλώνα αποτελούνταν μόνο από μερικές φτωχικές καλύβες. Μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο οι Άγγλοι την συμπερίλαβαν στο βασίλειο του Ιράκ.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Η Βαβυλώνα ήταν χτισμένη στις δύο όχθες του Ευφράτη που τη χώριζε σε δύο μέρη, στο ανατολικό που ήταν η κυρίως πόλη και στο δυτικό που ήταν η "Νέα Πόλη". Το ποτάμι γεφυρωνόταν από γέφυρα κατασκευασμένη από ψημένες πλίνθους, στρωμένη με άσφαλτο στο πάνω μέρος της και στηριγμένη σε πέτρινες βάσεις από κάτω. Στο δυτικό της μέρος η γέφυρα ήταν κινητή, δηλαδή μπορούσε ένα κομμάτι της ν' αφαιρεθεί για να περάσουν από κάτω πλοία. Η πόλη περιβαλλόταν από τείχη διπλά, ύψους 50 μ. και συνολικού μήκους 8.195 μ.

Ανάμεσά τους ήταν κατασκευασμένος δρόμος για να μπορούν να κινούνται ελεύθερα οι πολεμιστές. Τα τείχη διακόπτονταν από επιβλητικούς πύργους. Η κύρια Πύλη της πόλης καλυπτόταν από σμαλτωμένα γαλάζια τούβλα με αναπαραστάσεις δράκων, ταύρων και λεόντων. Οι πύλες των τειχών ξεπερνούσαν τις 100. Τα ανάκτορα ήταν χτισμένα στο ανατολικό κομμάτι της πόλης. Οι Βαβυλώνιοι βασιλείς έφτιαχναν επιβλητικά και λαμπρά παλάτια και ανάκτορα με ομορφότερο αυτό του Ναβουχοδονόσορα, το οποίο ήταν ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου.

Στο ανακτορικό συγκρότημα συμπεριλαμβάνονταν και οι περίφημοι "Κρεμαστοί Κήποι", ένα από τα εφτά θαύματα της αρχαιότητας που κατασκευάστηκαν στα χρόνια του Ναβουχοδονόσορα. Ήταν κάτι ανάλογο με τα σημερινά μπαλκόνια. Αποτελούνταν από 14 μακρόστενα διαμερίσματα, χτισμένα κατά μήκος ενός διαδρόμου. Στη σκεπή τους, ειδικά διαρρυθμισμένη για να μη φεύγει το νερό προς τα κάτω, είχαν κατασκευαστεί οι κήποι. Το σχήμα τους ήταν τραπεζοειδές, με διαστάσεις μέχρι 30 μ. πλάτος και μέχρι 40 μ. μήκος.

Η Βαβυλώνα ήταν γνωστή και για το πλήθος των ναών της. Συνολικά η πόλη είχε 33 ναούς με το ίδιο βασικό σχέδιο, δηλαδή ορθογώνιο σχήμα, μια κεντρική αυλή εσωτερικά, γύρω από την οποία ήταν χτισμένα τα διάφορα διαμερίσματα και παχείς τοίχους χωρίς παράθυρα. Στο δυτικό της τμήμα υψωνόταν ο μεγαλοπρεπής ναός του Βήλου, που αποτελούνταν από εφτά επάλληλους πύργους.

Μέσα στο ναό φυλαγόταν το ολόχρυσο άγαλμα του Βαβυλωνιακού θεού Μπελ - Μαρντούκ, δηλαδή του Βήλου. Στην κορυφή του κτιρίου υπήρχε αστεροσκοπείο απ' όπου οι Χαλδαίοι αστρονόμοι έκαναν τις παρατηρήσεις τους. Στο ναό αυτό αναφέρεται και η σχετική με τον Πύργο της Βαβέλ παράδοση. Άλλος περίφημος ναός της πόλης ήταν ο Εσάγιλα, αφιερωμένος στο θεό Μαρντούκ. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο ένα τμήμα του ναού, ο σηκός, ήταν ολόκληρο επιχρυσωμένο.

Ο ΒΑΒΥΛΩΝΙΑΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Οι Βαβυλώνιοι έχουν να παρουσιάσουν έναν πλούσιο και ονομαστό πολιτισμό. Ξεπέρασαν όλους τους ανατολικούς λαούς στις επιστήμες και στις τέχνες. Κύριες επιστήμες θεωρούνταν η μαγεία και η τέχνη του εξορκισμού. Παράλληλα όμως ανάπτυξαν και άλλες επιστήμες. Στα Μαθηματικά έκαναν σημαντικότατες προόδους. Χρησιμοποιούσαν το "εξηκονταδικό σύστημα" στη μέτρηση. Κυρίως, όμως, οι Βαβυλώνιοι διάπρεψαν στην Αστρονομία. Αυτοί έχτισαν τα πρώτα αστεροσκοπεία, γνωστά ως ζιγκουράτ. Βρήκαν τις εκλείψεις του Ήλιου και της Σελήνης.

Οι Βαβυλώνιοι επηρεασμένοι από τον Σουμεριακό πολιτισμό προόδευσαν ιδιαίτερα στην αστρονομία και τα μαθηματικά. Στην αστρονομία μάλιστα προόδευσαν σημαντικά καθώς ήταν αυτοί που έχτισαν τα πρώτα αστεροσκοπεία γνωστά μας ως ζιγκουράτ. Η επιστήμη της ιατρικής στην Βαβυλωνία ήταν εντελώς εμπειρική ενώ υπήρχε η αντίληψη ότι οι ασθένειες προκαλούνταν από κακοποιούς δαίμονες και η θεραπεία τους αποτελούσε έργο των εξορκιστών ιερέων. Ωστόσο δεν αποκλειόταν η χρήση ιατρικών μέσων. Οι αυτοδίδακτοι γιατροί ήταν αρκετά περιζήτητοι από άλλες χώρες και είχαν μεγάλη φήμη.

Ανακάλυψαν το ηλιακό ρολόι και την κλεψύδρα. Χώρισαν το χρόνο σε 12 Σεληνιακούς μήνες. Οι 6 είχαν 30 μέρες και οι υπόλοιποι 29. Κάθε μήνας χωριζόταν σε 6 βδομάδες με 5 μέρες η καθεμιά. Κάθε τόσο, για να συμβαδίζει αρμονικά ο χρόνος με τις εποχές, συμπλήρωναν και ένα 13ο μήνα. Αλλά και στις άλλες επιστήμες, Γεωγραφία, Ιατρική, Ζωολογία και Χημεία οι Βαβυλώνιοι έκαναν προόδους. Όλες όμως οι επιστημονικές έρευνες ήταν στενά συνδεμένες με μαγείες και προλήψεις. Η Τέχνη και η βιοτεχνία, που συνδέονταν συχνά, είχαν αναπτυχθεί πολύ.

Τα περισσότερα έργα τέχνης τους ήταν στολισμένα με παραστάσεις ζώων με κυριότερη μορφή αυτή του λιονταριού σύμβολο της Βαβυλωνιακής δύναμης. Στο στόλισμα των υφασμάτων, των χαλιών και των επίπλων οι Βαβυλώνιοι, αν και ακολουθούσαν σουμερικά πρότυπα, έφτασαν σε δημιουργίες θαυμαστές. Επίσης είχαν αναπτυγμένη τεχνολογία. Αναχώματα και διώρυγες που σώζονται μέχρι σήμερα και ένα αξιόλογο αρδευτικό σύστημα βοηθούσαν στην καλλιέργεια της γης. Στις καλλιέργειες χρησιμοποιούσαν το αλέτρι.

Τα εργαλεία τους ήταν πέτρινα μέχρι το 1000 π. Χ., οπότε κατασκευάστηκαν τα πρώτα ορειχάλκινα και σιδερένια. Κύριο μεταφορικό μέσο ήταν το κάρο που έσερναν αρχικά τα γαϊδούρια κι έπειτα, από το 2100 π.Χ., τα άλογα, ενώ οδικές αρτηρίες διέσχιζαν όλη τη χώρα. Το νομισματικό σύστημα ήταν εξελιγμένο. Στις συναλλαγές τους χρησιμοποιούσαν ράβδους από χρυσό ή άργυρο. Η υφαντική και η αγγειοπλαστική ήταν αναπτυγμένες. Ακόμα, η λογοτεχνία τους, που χαρακτηρίζεται για την πνευματικότητα και την ευαισθησία της, υπήρξε αξιόλογη.

Αντιπροσωπευτικό είδος είναι η Εποποιία του Γκιλγκαμές. Δυστυχώς δε διασώθηκε μεγάλο μέρος της Βαβυλωνιακής φιλολογίας γιατί η τέχνη της γραφής ήταν ακόμα πολύ πρόσφατη. Οι Βαβυλώνιοι έγραφαν πάνω σε πήλινους πίνακες, χυτούς, που έψηναν μετά το γράψιμό τους. Οι περισσότερες επιγραφές καταστράφηκαν, εκτός από τη βιβλιοθήκη της Βορσίππης, όπου βρέθηκαν 30.000 επιγραφές. Το πολίτευμα των Βαβυλώνιων ήταν απολυταρχικό. Ο βασιλιάς όριζε διάδοχό του έναν από τους γιους του και οι διαμάχες ανάμεσα στα μέλη της βασιλικής οικογένειας ήταν πολύ συνηθισμένες.

Η διοίκηση αποτελούνταν από άρχοντες που διόριζε ο βασιλιάς. Τους άρχοντες βοηθούσαν στο διοικητικό τους έργο πρόκριτοι που προέρχονταν από τις επαρχιακές ή κοινοτικές συνελεύσεις, ώστε να υπάρχει κάποια αυτονομία στα διάφορα διαμερίσματα της χώρας. Στα χέρια του βασιλιά συγκεντρώνονταν η πολιτική και η θρησκευτική εξουσία. Οι νόμοι ήταν αυστηροί και το κράτος καθόριζε τα πάντα, τις τιμές, τους μισθούς, ακόμα και τα φιλοδωρήματα.

Αντίθετα, τα ήθη τους ήταν περισσότερο χαλαρά. Ευνοούσαν τον ελεύθερο ερώτα και το γάμο "υπό δοκιμή" που μπορούσε πολύ εύκολα να διαλυθεί με πρωτοβουλία του ενός από τους δύο συζύγους. Η κοινωνική θέση της γυναίκας ήταν ανώτερη από αυτή που είχαν οι Αιγύπτιες, οι Ελληνίδες ή οι Ρωμαίες. Η βασιλεία του Χαμουραμπί έχει μείνει στην ιστορία ως ο «Χρυσούς Αιών» της Βαβυλωνίας. Μετά τον θάνατό του ακολούθησε παρακμή. Ο Χαμουραμπί έκανε πολλές νομοθετικές αλλαγές. Ένα από τα νομοθετικά του έργα σώζεται μέχρι σήμερα και είναι ο γνωστός «κώδικας του Χαμουραμπί».

"Αν κάποιος δανείστηκε σπόρο και το σιτάρι του δε φύτρωσε, γιατί έλειψε το νερό ή γιατί οι πλημμύρες σκόρπισαν την σοδειά του, το χρόνο εκείνο δε θα επιστρέψει το σπόρο και δε θα πληρώσει φόρο".

"Αν ένα παιδί χτυπήσει τον πατέρα του, θα του κόψουν τα χέρια".

"Αν κάποιος έσπασε το μέλος ελεύθερου ανθρώπου, θα του σπάσουν και αυτού ένα δικό του μέλος".

Αν κάποιος κατηγορήσει κάποιον άλλο, αλλά δεν μπορεί να αποδείξει τις κατηγορίες, τότε θα θανατώνεται.

Αν ένας ληστής συλληφθεί την ώρα της ληστείας, θα θανατώνεται.

Αν κάποιος χτυπήσει κάποιον ανώτερης τάξης, τότε θα μαστιγώνεται δημοσίως εξήντα φορές με μαστίγιο από τρίχες βοδιού.

Αν ένας σκλάβος χτυπήσει κάποιον ελεύθερο άνθρωπο, θα του κόβεται το αυτί.

Αν κάποιος επιχειρήσει να ληστέψει ένα σπίτι σπάζοντας τον τοίχο του και τελικά συλληφθεί, σαν τιμωρία θα χτιστεί μες στον τοίχο για να καλύψει την τρύπα που έκανε.

Η τέχνη έχει θρησκευτικό - Αυτοκρατορικό χαρακτήρα. Προορίζεται δηλαδή να εξυπηρετεί τη θρησκεία και την εξουσία κι αυτό γίνεται αντιληπτό από όλες τις μορφές της Μεσοποταμιακής τέχνης, όπως στην αρχιτεκτονική με τα Ζιγκουράτ, στους ναούς και τα παλάτια, στην γλυπτική με τα ολόγλυφα και τα ανάγλυφα, στην μικρογλυπτική με τις σφραγίδες και στην ζωγραφική με τις τοιχογραφίες όπου όλα έχουν σκοπό την εξύμνηση του Θεού και του βασιλιά και έχουν ανάλογα θέματα. Πρόκειται για μια τέχνη μνημειακών διαστάσεων η οποία διακρίνεται για την εσωτερικότητά της.

Τρεις βασικοί παράγοντες επηρεάζουν τον χαρακτήρα αυτής της τέχνης και κάθε κλάδο της. Η κοινωνικοπολιτική οργάνωση των Σουμεριακών πόλεων - κρατών και των βασιλείων, ο κυρίαρχος ρόλος που έπαιζε η οργανωμένη θρησκεία στις πολιτικές υποθέσεις της Μεσοποταμίας -η δημόσια και οικονομική οργάνωση μιας πόλης ανήκε στην δικαιοδοσία του ναού και στο ιερατείο το οποίο κατείχε εξουσία ισοδύναμη με εκείνη του ηγεμόνα- και τελευταίος παράγοντας είναι η επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος.

Οι πρακτικοί περιορισμοί που επιβλήθηκαν και στην τέχνη και στην αρχιτεκτονική από την γεωλογία και τις κλιματικές συνθήκες στο νότιο Ιράκ είναι εμφανέστατη. Οι γλύπτες π.χ βασίζονταν στα εισαγόμενα υλικά ή αναγκάζονταν να χρησιμοποιήσουν υποκατάστατα. Ως προς την τέχνη, οι Βαβυλώνιοι βασιλείς έφτιαχναν επιβλητικά και λαμπρά παλάτια και ανάκτορα με ομορφότερο αυτό του Ναβουχοδονόσορα. Αυτή την περίοδο υπήρξε πολύ μεγάλη ανάπτυξη της Αρχιτεκτονικής. Κύριο δομικό στοιχείο ήταν τα τούβλα από ψημένη άργιλο.

Χαρακτηριστικά ήταν τα επισμαλτωμένα τούβλα, που δημιουργούσαν συνθέσεις διακοσμητικών παραστάσεων. Οι κατασκευές σε οχυρωματικά έργα, τείχη, πύλες, ανάκτορα κτλ. ήταν τεράστιες. Τα περισσότερα έργα τέχνης τους ήταν στολισμένα με παραστάσεις ζώων με κυριότερη μορφή αυτή του λιονταριού σύμβολο της Βαβυλωνιακής δύναμης. Η αρχιτεκτονική ήταν αρκετά φημισμένη για τις μνημειακές της διαστάσεις, τις τεχνικές της επιτεύξεις, για τους καθαρούς γεωμετρικούς όγκους και για τη συγκρότηση κτιριακών μονάδων σε σαφείς ορθογώνιες κατόψεις.

Τα χαρακτηριστικότερα αντιπροσωπευτικά οικοδομήματα αποτελούν ο Πύργος της Βαβέλ, οι κρεμαστοί κήποι της Βαβυλώνας και τα Ζιγκουράτ. Τα ζιγκουράτ είναι θρησκευτικά κτίρια της Μεσοποταμίας σε βαθμίδες, αποτελούμενα από πολλαπλές πεζούλες με ναό στην κορυφή. Αποτελούν μέρος από τα πιο εντυπωσιακά μνημεία του πολιτισμού της Μεσοποταμίας, των οποίων η μνήμη διήρκεσε πολύ περισσότερο από τον ίδιο τον πολιτισμό.

Παρ’ ότι θυμίζουν τις Αιγυπτιακές πυραμίδες, τα ζιγκουράτ διακρίνονται από την δικιά τους ιδιαίτερη αρχιτεκτονική μορφή. Αξίζει να αναφέρουμε το γεγονός ότι έμειναν λίγα άθικτα από το χρόνο. Τα Ζιγκουράτ χτίστηκαν από τους Σουμέριους, Βαβυλώνιους, Ελαμίτες, Ακκάδιους και Ασσύριους για τις τοπικές θρησκείες. Τα ζιγκουράτ δημιουργήθηκαν με το πέρασμα των αιώνων όταν οι πόλεις αναπτύσσονταν και εξελίσσονταν σε πόλεις - κράτη με τείχη και αυτοί οι ναοί μεγεθύνονταν.

Οι γραφείς τιμούνταν όπως οι ιερείς και αναγράφονταν στα έγγραφα. Αρμοδιότητα των γραφέων ήταν επίσης να μεταφράζουν διαφόρους νόμους, διατάγματα, τελετουργικά κείμενα, προσευχές και κείμενα υψηλής φιλολογίας. Η ιδιοκτησία ήταν ή ιδιωτική ή ομαδική, επίσης η βασίλισσα, οι πρίγκιπες, οι δούλοι είχαν το δικαίωμα ιδιοκτησίας. Έχουν βρεθεί επιγραφές και πινακίδες οι οποίες αναπαριστούν διάφορα σχέδια αρδευτικών έργων, δεξαμενών, υδατικών μηχανών, σχέδια δηλαδή που μαρτυρούν προηγμένη γνώση της μηχανικής.

Ασχολούνται επίσης με το κτίσιμο διαφόρων οικοδομικών έργων όπως φράκτες, δεξαμενές, διώρυγες, ναοί και ακόμα ασχολούνταν με τις επιδιορθώσεις οποιασδήποτε βλάβης υπήρχε έπειτα από κάποια πλημμύρα. Το εμπόριο τους διεξάγετο ενεργητικά λόγω της ευνοϊκής θέσης των πόλεων που ήταν παραθαλάσσιες, κτισμένες κοντά σε ποτάμια ή σε διώρυγες και έτσι εξήγαγαν διάφορα κτηνοτροφικά και γεωργικά προϊόντα στην Εύβοια και στις Μικρασιατικές επαρχίες και εισήγαγαν μέταλλα άπ’ αυτές.

Τα εντυπωσιακά μνημεία του Μεσοποταμιακού πολιτισμού όπως το θαυμαστό Ζιγκουράτ, ο Πύργος της Βαβέλ και οι κρεμαστοί κήποι αποτελούν έργα που εκφράζουν άμεσα τα χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής της Μεσοποταμίας τα οποία έχουν επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την Αιγυπτιακή καθώς και την αισθητική της αρχιτεκτονικής πολλών λαών. Μέσα στα σημαντικά επιτεύγματά τους προστίθεται και η εφεύρεση της σφηνοειδούς γραφής η οποία αποτελεί την πρώτη γραπτή γλώσσα παγκοσμίως και πολύ πιθανό να υπήρξε βασικό πρότυπο για τις ύστερες από αυτή γλώσσες.

Σημαντική είναι, επίσης, η εφεύρεση των Σουμερίων σχετικά με την χρήση ψημένης πλίνθου ως γραφικής ύλης και οικοδομικού υλικού, ενώ η επινόηση των πρώτων νομισμάτων βοήθησαν, επίσης, αρκετά τις εμπορικές συναλλαγές. Ανάμεσα στις εφευρέσεις των Σουμερίων συγκαταλέγεται η ανακάλυψη του τροχού, ένα εργαλείο που χρησιμοποιούσαν για την άρδευση της γης. Αξιοσημείωτη είναι, παράλληλα, και η συνεισφορά των λαών αυτών σε διάφορους τομείς επιστημών όπως η γεωμετρία, η αστρονομία και η ιατρική που μαρτυρούν το μεγάλο επίπεδο ανάπτυξης του Μεσοποταμιακού πολιτισμού.

Η γλυπτική σε σύγκριση με την Αιγυπτιακή γλυπτική υστερεί σημαντικά σε ποσότητα και διαστάσεις και αυτό οφείλεται στην σπανιότητα της πέτρας. Από την γλυπτική της Μεσοποταμίας ξεχωρίζουν τα εντυπωσιακά αλαβάστρινα ειδώλια, ωστόσο πιο πολύ φημισμένα είναι τα ανάγλυφα από πωρόλιθο. Γνωστά έργα τέτοιου είδους είναι "Η στήλη με τον κώδικα του Χαμουραμπί" Μέσα στα πλαίσια της Μεσοποταμιακής τέχνης εντάσσεται και η μικρογλυπτική στην μορφή της σφραγιδογλυφίας με θέματα θρησκευτικού - μυθολογικού χαρακτήρα.

Τέλος, υπάρχουν λίγα δείγματα ζωγραφικής τα οποία σώζονται από την Μεσοποταμία και είναι αποσπασματικά. Η ζωγραφική στην μορφή της τοιχογραφίας έχει θέματα ανάλογα με αυτά των ανάγλυφων. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι κάποια χαρακτηριστικά της τέχνης της Μεσοποταμίας αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τους Αιγυπτίους μολονότι άλλαξαν κάποια στοιχεία και τα προσάρμοσαν στις δικές τους θρησκευτικές αντιλήψεις, ανάγκες και στην κοινωνική τους οργάνωση.

Η ΒΑΒΥΛΩΝΙΑΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Η Θρησκεία των κατοίκων της Μεσοποταμίας ήταν πολυθεϊστική. Οι θεότητες των Σουμερίων έτειναν να έχουν τοπικό χαρακτήρα και ήταν άμεσα συνυφασμένες με την ίδια την επιβίωση της κοινότητας. Κύριο μέλημα ήταν η ευφορία της γης, η γονιμότητα των κοπαδιών και η αφθονία νερού. Οι Ασσυριακοί και Βαβυλωνιακοί θεοί δεν παραγκώνισαν τους θεούς των Σουμερίων αλλά βαθμιαία αφομοιώθηκαν στο παλαιότερο σύστημα. Υπήρχε η αντίληψη ότι οι θεοί συμμετείχαν ενεργά στην ιστορία της περιοχής και στις μεταβαλλόμενες σχέσεις μεταξύ των διάφορων πόλεων - κρατών.

Οι ναοί χρησίμευαν όχι μόνο ως θρησκευτικό κέντρο αλλά και ως κέντρο αναδιανομής της τροφής κάτω από βασιλικό έλεγχο. Η λατρεία που ασκούνταν στους ναούς αυτούς δεν ήταν γενικά δημόσια. Σε καθημερινή βάση, η λατρεία τελούνταν από τους ιερείς στο ναό που θεωρούνταν ως η κατοικία της θεότητας. Τη θεότητα περιέβαλλε αριθμός αξιωματούχων. Πρώτος ήταν ο ίδιος ο βασιλιάς, που είχε και ρόλο αρχιερέα του θεού του κράτους. Στις διάφορες τελετές φαίνεται ότι έπαιζε το ρόλο του θεού.

Εκτός από τον βασιλιά, αναφέρονται και κάποιοι αξιωματούχοι πολλοί από τους οποίους ήταν επιφορτισμένοι με την απαγγελία μαγικών επωδών και την τέλεση πράξεων μαντικής. Αναπτύχθηκε έτσι ένα πολύπλοκο σύστημα μαντικής μέσω οιωνοσκοπίας ή της σπλαγχνοσκοπίας. Ο αριθμός των θεοτήτων στο πάνθεον της Μεσοποταμίας ανέρχεται σε εκατοντάδες. Ιδιαίτερα σημαντική μορφή μεταξύ των παλαιότερων θεών ήταν ο Ανού, ο θεός του ουρανού ο οποίος ήταν ο παλαιότερος από τους θεούς.

Όπως συνέβαινε στην αρχαία Εγγύς Ανατολή, οι θεότητες συνδέονταν με συγκεκριμένες πόλεις όπως π.χ ο Ανού με την Ουρούκ και ο ¨Ενκι με το Εριντού. Όσο η πολιτική δύναμη μιας πόλης αυξανόταν, αυξανόταν και το κύρος της συνδεδεμένης με αυτήν θεότητας. Αν και η θρησκεία της Μεσοποταμίας ήταν συνεχώς πολυθεϊστική, υπήρχαν τάσεις προς το μονοθεϊσμό, αφού σε μία θεότητα αποδίδονταν όλα τα χαρακτηριστικά που σχετίζονταν με κατώτερους θεούς.

Η θρησκεία τους ήταν πολυθεϊστική. Κορυφαίος θεός ήταν ο Ανού, αντίστοιχος με το Δία των αρχαίων Ελλήνων. Μεγάλη θεότητα επίσης ήταν ο Μαρντούκ. Θεός της γης ήταν ο Ενλίλ. του νερού ο Έα, του Ήλιου ο Σαμάς, των καταιγίδων ο Αδάδ, της βλάστησης και της κτηνοτροφίας ο Ταμούζ. Από τις θεές σπουδαιότερες ήταν η Ιστάρ, που αντιστοιχεί με τη Θεά της Αιγύπτου Ίσιδα και ήταν το πρότυπο για την Ελληνική θεά Αφροδίτη.

ΟΙ ΚΡΕΜΑΣΤΟΙ ΚΗΠΟΙ ΤΗΣ ΒΑΒΥΛΩΝΑΣ

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟ ΘΑΥΜΑ

Οι Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας πιθανολογείται ότι αποτελούσαν μέρος των εξωτερικών τειχών της Βαβυλώνας. Εικάζεται ότι το βοτανολογικό αυτό θαύμα, που υπερβαίνει τον φυσικό νόμο, ανάγεται στον έρωτα ενός βασιλιά για μια γυναίκα. Κατά τον Βηρωσσό, έναν Βαβυλώνιο Ελληνιστή ιερέα, που έγραψε την ιστορία της Βαβυλώνας στα Ελληνικά, οι Κήποι χτίστηκαν περίπου το 600 π.Χ. και εμπνευστής τους ήταν ο Ναβουχοδονόσορ Β΄ (περίοδος βασιλείας: 605 - 562 π.Χ.), ο ισχυρότερος μονάρχης της νεο-Βαβυλωνιακής Αυτοκρατορίας.

Οι Κήποι ήταν δώρο προς τη γυναίκα του Αμυίτις, θυγατέρα του βασιλιά των Μήδων, η οποία νοσταλγούσε τους δασωμένους λόφους της πατρίδας της, και ήθελε να διατρέφεται με φυτά που υπήρχαν στη χώρα της αλλά όχι στη Βαβυλώνα. Για το λόγο αυτό στους κρεμαστούς κήπους υπήρχε και βοτανικός κήπος όπου καλλιεργούνταν εκείνα τα φυτά. Μια άλλη θεωρία λέει ότι οι κήποι χτίστηκαν από τη βασίλισσα των Ασσυρίων Σεμίραμι, γύρω στο 810 π.Χ.

Οι κρεμαστοί κήποι θεωρούνται ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου αν και πολλές αμφιβολίες έχουν εκφραστεί για την φυσική ύπαρξή τους. Το γεγονός ότι αναφέρονται εκτενέστατα από δύο αρχαίους Έλληνες ιστορικούς τον Στράβωνα και τον Διόδωρο τον Σικελιώτη δεν ενισχύει κατά πολύ τα ιστορικά γεγονότα.

«Οι κήποι φαίνονταν από μακριά σαν ένας λόφος και τα διάφορα τμήματά τους ήταν κτισμένα το ένα πάνω στο άλλο, σε πολλά επίπεδα. Τα πάντα ήταν κατάφυτα με όλων των λογιών τα δέντρα, και η δύναμη των μεγεθών και της χάρης προσέφερε στο θεατή μεγάλη ευχαρίστηση. Ένα σύστημα ποτίσματος έφερνε άφθονο νερό από το ποτάμι, αν και κανείς δεν μπορούσε να δει το πώς».

Με αυτόν τον τρόπο περιγράφει τους μυθικούς κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας ο Έλληνας ιστορικός Διόδωρος ο Σικελιώτης, που έζησε τον 1ο αιώνα π.Χ. Το πρόβλημα είναι ότι την εποχή που ο Διόδωρος έγραφε αυτά τα ποιητικά λόγια είχαν περάσει τουλάχιστον 500 χρόνια από τότε που χτίστηκαν οι κήποι και πολύς καιρός από τότε που καταστράφηκαν. Θα πρέπει λοιπόν και αυτός να βασίστηκε σε δευτερογενείς και τριτογενείς πηγές.

Σύμφωνα με την παράδοση, οι κήποι κατασκευάστηκαν από το Βαβυλώνιο Αυτοκράτορα Ναβουχοδονόσορ Β', που βασίλεψε μεταξύ 604 και 562 π.Χ., σαν δώρο του Αυτοκράτορα προς την αγαπημένη του σύζυγο, και ήταν ένα τεχνολογικό επίτευγμα. Αντί να αναπτυχθούν σαν ένα μεγάλο πάρκο στο επίπεδο της επιφάνειας της γης, ήταν -σύμφωνα πάντα με την παράδοση- χτισμένοι σε πολλά επίπεδα, σε περιστύλια και ταράτσες, κατάφυτα με μεγάλα δέντρα. Η τροφοδοσία με νερό εξασφαλιζόταν μέσω ενός «κρυφού» μηχανισμού, που αντλούσε νερό από τον Ευφράτη και το ανέβαζε μέχρι τα ψηλότερα επίπεδα.

Από κει έρρεε προς τα κάτω, περνώντας από όλα τα επίπεδα με τη βοήθεια ενός ευφυέστατου συστήματος καναλιών. Από μακριά, το σύμπλεγμα έμοιαζε, όπως λεγόταν, με έναν πυκνοφυτεμένο λόφο. Ένα μνημείο, όχι ταφικό σαν την πυραμίδα του Χέοπα ή το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού, αλλά ένα ρομαντικό μνημείο, συνειδητά σχεδιασμένο και χτισμένο από έναν παντοδύναμο ηγεμόνα, προκειμένου να θυμίζει στην πριγκίπισσά του το ορεινό τοπίο της καταγωγής της.

Απ΄ όσο γνωρίζουμε, ο πρώτος ιστορικός που αναφέρεται στους Κρεμαστούς Κήπους της Βαβυλώνας είναι ο Βαβυλώνιος Βηρωσσός, η γέννηση του οποίου τοποθετείται κάπου μετά το 350 π.Χ., στον οποίο και οφείλουμε τη ρομαντική αναφορά αιτιολόγησης της κατασκευής τους. Υπάρχουν πολλές και συχνά αντικρουόμενες και πάντα μεταγενέστερες περιγραφές που έχουμε στα χέρια μας και αυτός είναι ίσως ένας από τους λόγους για τους οποίους πολλοί αμφέβαλλαν για το εάν οι Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας υπήρξαν στην πραγματικότητα.

Επιπλέον εντύπωση προκαλεί και το γεγονός ότι ο Ηρόδοτος δεν αναφέρει πουθενά στις Ιστορίες του τους Κρεμαστούς Κήπους, παρόλο που χρονικά ήταν ο πλησιέστερος συγγραφέας στην εποχή της ηγεμονίας του Ναβουχοδονόσορα και ο ίδιος θεωρούσε τη Βαβυλώνα ως τη πιο θαυμαστή πόλη του τότε γνωστού κόσμου. Δεν μπορεί ωστόσο να αποκλειστεί η πιθανότητα ότι κάποια μέρα η αρχαιολογική έρευνα θα φέρει στο φως μια επιγραφή ή κάποιο κείμενο που θα διαλευκάνει πλήρως το ζήτημα.

Έτσι, ενώ προς το παρόν το θέμα παραμένει ανοικτό, δεν αποκλείεται να αποδειχτεί μελλοντικά ότι οι Κρεμαστοί Κήποι όντως υπήρξαν στην πραγματικότητα, ομορφαίνοντας και δροσίζοντας κάποτε τα δειλινά κάποιας Ιρανής πριγκίπισσας ή γαληνεύοντας τα τελευταία λεπτά της ζωής του Αλεξάνδρου, του μεγάλου στρατηλάτη, που έσβησε στα 33 χρόνια του.

ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΠΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Οι κήποι έχουν 2 θεωρίες κατασκευής

α) Είναι κατασκευασμένοι το 600 π.Χ. από τον Ναβουχοδονόσορ Β' και

β) Είναι κατασκευασμένοι το 810 π.Χ. από την βασίλισσα των Ασσυρίων Σεμίραμι.

Τα Επτά Θαύματα του Κόσμου (ή τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου) είναι σημαντικά μνημεία που καταγράφηκαν ως μεγαλουργήματα της εποχής ή αλλιώς «θαύματα» του αρχαίου κόσμου κατά την αρχαιότητα και την προ Χριστού περίοδο. Εμπνευστής του καταλόγου αυτού θεωρείται ο Αντίπατρος ο Σιδώνιος, ένας μεγάλος Έλληνας συγγραφέας και ποιητής του 2ου αιώνα π.Χ., ο οποίος επισκέφτηκε όλα τα μνημεία και συνέταξε τον κατάλογο. Ο κατάλογος αποτελείται από επτά οικοδομήματα που βρίσκονται γύρω από το Μεσογειακό πλαίσιο.

Φρούτα και λουλούδια... Καταρράκτες... Κήποι που κρέμονται από τα πεζούλια παλατιών... Εξωτικά ζώα... Αυτό είναι η εικόνα των Κρεμαστών Κήπων της Βαβυλώνας στο μυαλό των περισσότερων ανθρώπων. Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, είναι πολύ πιθανό τελικά αυτοί οι κήποι να υπήρξαν μόνο στο μυαλό και την φαντασία των αρχαίων Ελλήνων ιστορικών. Οι κρεμαστοί κήποι της Βαβυλώνας κατέπληξαν πολλούς ταξιδιώτες και ιστορικούς στους αρχαίους χρόνους. Αν και δεν υπάρχουν πλέον, η ιδέα ενός τέτοιου θαυμάσιου άθλου της εφαρμοσμένης μηχανικής συναρπάζει τους ανθρώπους ακόμα και σήμερα.

Το βασίλειο των Βαβυλωνίων άκμασε για πρώτη φορά κάτω από την ηγεσία του διάσημου βασιλιά, Χαμουραμπί (1792 - 1750 π.Χ.). Ήταν πια η εποχή της δυναστείας των Νεοβαβυλωνίων όταν ο Μεσοποτάμιος αυτός πολιτισμός έφθασε στην τελευταία δόξα του. Ο Χαλδαίος στρατηγός Ναβοπολάσσαρ ιδρύει μια νέα δυναστεία. Ο γιος του, ο περίφημος βασιλιάς Ναβουχοδονόσορ (604 - 562 π.Χ.) που κυβέρνησε την Βαβυλώνα για 43 χρόνια θεωρείται ότι είναι αυτός που έκτισε τους θρυλικούς κρεμαστούς κήπους.

Λέγεται ότι οι κήποι χτίστηκαν από τον Ναβουχοδονόσορ για να ευχαριστήσει την σύζυγό του Αμυίτις. Η Αμυίτις ήταν κόρη του βασιλιά της Μηδίας την οποία ο Ναβουχοδονόσορ παντρεύτηκε για να δημιουργήσει συμμαχία μεταξύ των δύο εθνών. Η Αμυίτις προέρχονταν από μια καταπράσινη χώρα με ψηλά βουνά και τραχύ έδαφος. Η ηλιοκαμένη και επίπεδη έκταση της Μεσοποταμίας της δημιούργησε κατάθλιψη. Ο βασιλιάς για να την ευχαριστήσει αποφάσισε να αναπαραστήσει την πατρίδα της με την οικοδόμηση ενός τεχνητού βουνού με τους κήπους σε πεζούλια και ταράτσες.

Οι πιθανότατα βασιλικοί κήποι περιγράφονται έτσι από μεταγενέστερους συγγραφείς και αρχαιολόγους, από τις αποκαλύψεις των οποίων αντλήθηκαν και οι πληροφορίες που οδήγησαν στην κατάταξη των κρεμαστών κήπων της Βαβυλώνας ανάμεσα στα Επτά Θαύματα του αρχαίου κόσμου. Η ύπαρξη του μνημείου αυτού ουσιαστικά δεν αποδείχθηκε ποτέ. Ενώ οι αναλυτικότερες περιγραφές των κήπων προέρχονται από τους Έλληνες ιστορικούς όπως ο Διόδωρος ο Σικελός και ο Βηρωσσός, τα Βαβυλωνιακά αρχεία δεν δίνουν στοιχεία πάνω σ' αυτό το θέμα.

Στην πόλη της Βαβυλώνας, έχουν ανακαλυφθεί επιγραφές και πλάκες από τον καιρό του Ναβουχοδονόσορ με περιγραφές του παλατιού του, της πόλης της Βαβυλώνας και των τειχών της. Ωστόσο δεν ανακαλύφθηκε ούτε μία πλάκα όπου να αναγράφεται κάποια μορφή πιστοποίησης του σχεδιασμού και της δημιουργίας των μεγαλειωδών, και ασυνήθιστων αυτών κήπων. Ακόμη ούτε και οι ιστορικοί που δίνουν τις λεπτομερείς περιγραφές των κρεμαστών κήπων τους είδαν ποτέ.

Οι σύγχρονοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι όταν έφθασαν οι στρατιώτες του Αλεξάνδρου στο εύφορο έδαφος της Μεσοποταμίας και είδαν Βαβυλώνα εντυπωσιάστηκαν. Όταν επέστρεψαν αργότερα στην τραχιά πατρίδα τους, είχαν πολλές ιστορίες να πουν για τους καταπληκτικούς κήπους και τα φοινικόδεντρα στη Μεσοποταμία, για το παλάτι του Ναβουχοδονόσορ, για τον πύργο της Βαβέλ. Και ήταν η φαντασία των ποιητών και των αρχαίων ιστορικών που συνδύασαν όλα αυτά τα στοιχεία για να παραγάγουν μαζί ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου.

Η θέση που βρίσκονταν οι κήποι τοποθετείται στην ανατολική όχθη του ποταμού Ευφράτη, περίπου 50 χλμ νότια της Βαγδάτης, στο Ιράκ. Οι περιγραφές που συγκεντρώνονται για τους κήπους, μας βοηθούν να σχηματίσουμε την εξής εικόνα γι’ αυτούς: Οικοδομήματα σε κατακόρυφα ανηφορικά επίπεδα, σαν βουνά από σφυρηλατημένη πέτρα, φυτεμένα με όλων των ειδών δένδρα και φυτά. Επιπλέον σε ειδικό μέρος αυτών υπήρχε ένας βοτανικός παράδεισος ειδικά για τις ανάγκες της διατροφής της βασίλισσας που καταγόταν από την Μηδία, είχε πάθος με το παραδοσιακό διαιτολόγιο της πατρίδας της.

Γύρω στο 50 π.Χ. ο Διόδωρος ο Σικελός έγραψε ότι αυτοί οι πολυεπίπεδοι κήποι στηρίζονταν σε μια σύνθετη κατασκευή από χοντρούς τούβλινους τοίχους, πέτρινα υποστυλώματα και δοκούς από κορμούς φοινικόδεντρων σε πυκνή διάταξη. Για να στεγανοποιηθούν οι δοκοί, καλύπτονταν με πλέγματα από καλάμια και πίσσα, καθώς και δύο στρώσεις εφυαλωμένων οπτόπλινθων. Το πότισμα γινόταν με νερό από τον γειτονικό Ευφράτη. Το εκπληκτικό αποτέλεσμα ήταν μια δροσερή, υγρή κι ευωδιαστή όαση, φτιαγμένη για θεούς.

Οι κήποι είχαν εξωτικά ανθισμένα φυτά τα οποία ο Ναβουχοδονόσορ εισήγαγε από τα ξένες χώρες. Μεταξύ των φυτών αυτό πιθανόν να είχε συμπεριλάβει "τον κέδρο, το κυπαρίσσι, την σμύρνα, τον γουνίπερο, την αμυγδαλιά, τη χουρμαδιά, τον έβενο, την ελιά, τη βαλανιδιά, terebinth, την καρυδιά, την τρεμεντίνα, την μελιά, το έλατο, το στρίχνο, την ιτιά, τη ροδιά, τη δαμασκηνιά, την αχλαδιά, την κυδωνιά, την συκιά και το αμπέλι."

Οι λεπτομερείς περιγραφές των κήπων προέρχονται από τις αρχαίες ελληνικές πηγές, συμπεριλαμβανομένων των γραφών του Έλληνα γεωγράφου Στράβωνα και του Φίλωνα του Βυζαντίου. Εδώ είναι μερικά αποσπάσματα από τις αναφορές τους:

"Ο κήπος είναι τετραγωνισμένος, και κάθε πλευρά είναι τέσσερα πλίθρα μακριά. Αποτελείται από τους θολωτούς υπόγειους θαλάμους που βρίσκονται στα σταθερά θεμέλια που έχουν σχήμα κύβου... Η ανάβαση στις ταράτσες και στα πεζούλια γίνεται από ένα κλιμακοστάσιο... "

"Στους κρεμαστούς κήπους καλλιεργούνται φυτά επάνω από το επίγειο επίπεδο, και οι ρίζες των δέντρων ριζώνουν μέσα σε υψωμένα πεζούλια παρά στη γη. Ολόκληρη η μάζα υποστηρίζεται από πέτρινες στήλες ... Τα ρεύματα του νερού σχηματίζονται από την ανυψωμένη ροή των πηγών, χύνονται προς τα κάτω δημιουργώντας κανάλια...

Αυτά τα νερά απλώνονται σ' ολόκληρο τον κήπο και ποτίζουν τις ρίζες των φυτών, κρατώντας όλη την περιοχή υγρή. Ως εκ τούτου η χλόη είναι μόνιμα πράσινη και τα φύλλα των δέντρων αυξάνονται σταθερά πάνω στα λυγερά κλαδιά... Αυτό είναι ένα έργο τέχνης της βασιλικής πολυτέλειας και το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό γνώρισμά του είναι ότι όλη αυτή η τεχνητή καλλιέργεια κρέμεται επάνω από τα κεφάλια των θεατών".

"Στην πλευρά των σκαλοπατιών υπάρχουν μηχανές ύδατος, με τη βοήθεια των οποίων τα πρόσωπα, που διορίζονται ρητώς για το σκοπό αυτό, είναι συνεχώς απασχολημένα στην αύξηση του ύδατος από τον Ευφράτη στον κήπο..."

Με αυτά τα λόγια ο Στράβων πιθανώς αγγίζει αυτό που ήταν και το πιο καταπληκτικό μέρος του κήπου. Στην Βαβυλώνα έβρεχε σπάνια και ο κήπος για να διατηρηθεί ζωντανός θα έπρεπε να ποτίζεται με νερό από τον κοντινό ποταμό Ευφράτη Αυτό σήμαινε ότι χρειάζονταν υπερυψωμένες πηγές νερού από τις οποίες το νερό με κατάκλιση θα διοχετευόταν σε όλα τα πεζούλια και σε όλα τα επίπεδα. Αυτό έγινε πιθανώς με τη βοήθεια μιας "αντλίας αλυσίδων". Μια αντλία αλυσίδων είναι δύο μεγάλοι τροχοί, ο ένας σε ψηλότερο επίπεδο από τον άλλο, που συνδέονται με μια αλυσίδα.

Στις αλυσίδες κρέμονταν κάδοι. Κάτω από το σημείο που βρίσκονταν ο κάτω τροχός υπήρχε μια δεξαμενή νερού. Καθώς γύριζαν οι τροχοί, οι κάδοι βυθίζονταν στη λίμνη και έπαιρναν το νερό μεταφέροντάς το ανοδικά σε ένα ψηλότερο επίπεδο και διοχετεύοντάς το σε μια υπερυψωμένη δεξαμενή. Η αλυσίδα έφερνε έπειτα τους κενούς κάδους πίσω κάτω για να ξαναγεμίσουν. Από την επάνω δεξαμενή με ένα δίκτυο καναλιών το νερό διοχετεύονταν με κατάκλιση σε όλο τον κήπο. Ο κάτω τροχός ήταν συνδεμένος με έναν άξονα και μία λαβή. Από τη στροφή της λαβής οι σκλάβοι παρείχαν την ισχύ να τρέξουν το μηχάνημα.

Οι ιστορικοί έχουν εξετάσει εάν στους κρεμαστούς κήπους χρησιμοποιήθηκε υδροπονία σαν τρόπος καλλιέργειας των φυτών. Υδροπονία σημαίνει ότι οι θρεπτικές ουσίες προστίθενται στο νερό που στροβιλίζεται γύρω από τις ρίζες των φυτών. Κανένα χώμα δεν χρησιμοποιείται σε ένα υδροπονικό σύστημα Μπορούμε λοιπόν να υποθέσουμε ότι η υδροπονία εφαρμόστηκε για πρώτη φορά εδώ αφού οι πρώτες γραπτές αναφορές σε υδροπονική καλλιέργεια αφορούν τους κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας,

Πόσο μεγάλοι ήταν οι όμως αυτοί οι κήποι; Ο Διόδωρος μας λέει ότι είχαν περίπου 400 πόδια φάρδος, 400 πόδια μήκος και περισσότερο από 80 πόδια ύψος. Άλλες γραφές δείχνουν ότι το ύψος ήταν ίσο με τους εξωτερικούς τοίχους της πόλης. Τοίχους που ο Ηρόδοτος τους περιέγραψε να έχουν ύψος 320 πόδια. Αν και ο ίδιος ο Ηρόδοτος δεν έχει καμία αναφορά στους κήπους. Αυτό ήταν μια από τις ερωτήσεις που εμφανίστηκαν στο Γερμανικό αρχαιολόγο Robert Koldewey το 1899. Για τους αιώνες πριν από αυτόν η αρχαία πόλη της Βαβυλώνας δεν ήταν παρά ένα ανάχωμα των λασπωδών συντριμμιών.

Εν τούτοις αντίθετα από πολλές αρχαίες θέσεις, η θέση της πόλης ήταν γνωστή, τίποτα ορατό δεν παρέμεινε της αρχιτεκτονικής του. Φτάσαμε στον εικοστό αιώνα, όταν πια μερικά από τα μυστήρια που περιβάλλουν τους κρεμαστούς κήπους αποκαλύφθηκαν. Οι αρχαιολόγοι αγωνίζονται ακόμα να συλλέξουν αρκετά στοιχεία πριν φθάνουν στα τελικά συμπεράσματα για τη θέση των κήπων, του συστήματος θέρμανσης, αερισμού και κλιματισμού, και άρδευσής τους, και της αληθινής εμφάνισής τους.

Μερικοί πρόσφατοι ερευνητές σε μια λιγότερο αξιόπιστη θεωρία, υποθέτουν ότι οι κρεμαστοί κήποι χτίστηκαν από την βασίλισσα των Ασσυρίων Σεμίραμι (810 π.Χ) κατά την διάρκεια της πενταετούς βασιλείας της. και όχι από τον Ναβουχοδονόσορ τον Β' (περίπου 100 έτη νωρίτερα). Οι πιο πρόσφατες αρχαιολογικές ανασκαφές στην αρχαία πόλη της Βαβυλώνας στο Ιράκ αποκάλυψαν τα θεμέλια οικοδομής του παλατιού. Άλλα ευρήματα περιλαμβάνουν το θολωτό κτήριο με τους παχείς τοίχους και ένα αρδευτικό σύστημα αρκετά κοντά στο νότιο παλάτι.

Μια ομάδα αρχαιολόγων ερεύνησε την περιοχή του νότιου παλατιού και υποστήριξε ότι αναπαράστησε το θολωτό κτήριο καθώς και τους κρεμαστούς κήπους. Εντούτοις, ο Έλληνας ιστορικός Στράβων είχε δηλώσει ότι οι κήποι βρίσκονταν κοντά στον ποταμό Ευφράτη. Ωστόσο άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η περιοχή είναι επίσης μακριά από τον Ευφράτη για να στηριχθεί αυτή η θεωρία δεδομένου ότι το θολωτό κτήριο είναι μερικές εκατοντάδες μέτρα μακριά από τις όχθες.

Αυτοί αναπαράστησαν την περιοχή του παλατιού και εντόπισαν τους κήπους στην περιοχή που εκτείνεται από τον ποταμό προς στο παλάτι. Στις όχθες του ποταμού πρόσφατα ανακαλύφθηκαν πυκνοί ογκώδεις τοίχοι 25 μ, που μπορεί να οικοδομήθηκαν για να συγκρατήσουν πεζούλια σαν αυτά που περιγράφονται στις αρχαίες Ελληνικές αναφορές. Οπουδήποτε κι αν ήταν η θέση των κήπων, μπορούμε μόνο να αναρωτηθούμε εάν η βασίλισσα Αμυίτις ήταν ευτυχής με το φανταστικό παρόν της, ή εάν συνέχισε να νοσταλγεί τα πράσινα βουνά της πατρίδας της.

Ακόμα κι αν η Αμυίτις δεν ξεπέρασε ποτέ τη νοσταλγία για την πατρίδα της, ο Ναβουχοδονόσορ και οι άνθρωποι του αρχαίου κόσμου, που έζησαν αυτήν την καταπληκτική εμπειρία των κρεμαστών κήπων, ωφελήθηκαν όλοι από την καταθλιπτική φύση της.

ΕΝΑ ΘΑΥΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ

Η Ταυτότητα

Ύψος εξωστών: 22.8 μ.

Μήκος πλευρών 121,9 μ.

Πάχος των τοίχων που στήριζαν τους εξώστες 6,7 μ.

Πλάτος Εξωστών 4.8 μ.

Οι κρεμαστοί κήποι είχαν κατασκευαστεί με αμφιθεατρικό σχήμα (όπως τα αρχαία θέατρα) σε ένα τεχνητό λόφο με ύψος περίπου 25 μέτρων. Στη βάση τους υπήρχε μια μεγάλη λίμνη, η οποία τροφοδοτείτο από ρυάκια που έρρεαν από διάφορες κατευθύνσεις. Δέντρα και λουλούδια είχαν φυτευτεί στην κορυφή στεγασμένων κιονοστοιχιών.

Ο μεγάλος κήπος, ο οποίος φαίνεται πως χτίστηκε περίπου το 700 π.Χ. (ή λίγο μετά) στο παλάτι του Σεχαρίμπ, είχε μήκος περίπου 120 μέτρων και ποτιζόταν με τουλάχιστον 35.000 λίτρα νερού, που έρχονταν μέσω ενός πολύπλοκου συστήματος καναλιών, φραγμάτων και υδραγωγείων από απόσταση έως 80 χιλιομέτρων. Όταν έφθανε στον κήπο, το νερό ανυψωνόταν μηχανικά στις διαδοχικές αναβαθμίδες με ειδικές αντλίες από χαλκό, έτσι ώστε να ποτίζονται τα φυτά μέχρι το υψηλότερο επίπεδο.

Οι θρυλικοί κρεμαστοί κήποι της Βαβυλώνας, που περιζώνονταν από αδιαπέραστα τείχη και ποτίζονταν από τον Ευφράτη, ήταν μια όαση οργιαστικής βλάστησης καταμεσής της γυμνής ερήμου της Μεσοποταμίας. Λέγεται ότι το βοτανικό αυτό θαύμα , που υπερβαίνει τον φυσικό νόμο, ανάγεται στον έρωτα ενός βασιλιά για μια γυναίκα.

Γύρω στο 50 π.Χ. ο Διόδωρος ο Σικελιώτης έγραψε ότι αυτοί οι πολυεπίπεδοι κήποι στηρίζονταν σε μια σύνθετη κατασκευή από χοντρούς τούβλινους τοίχους, πέτρινα υποστυλώματα και δοκούς από κορμούς φοινικόδεντρων σε πυκνή διάταξη. Το εκπληκτικό αποτέλεσμα ήταν μια δροσερή, υγρή κι ευωδιαστή όαση, φτιαγμένη για θεούς, που από τα πανάρχαια χρόνια διήγειρε τη φαντασία των Δυτικών.

ΥΔΡΕΥΟΜΕΝΕΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΔΕΣ

Οι Κρεμαστοί Κήποι κατασκευάστηκαν μάλλον κοντά στον ποταμό Ευφράτη. Αποτελούνταν από διαδοχικές αναβαθμίδες, όπου η ψηλότερη πρέπει να είχε 40 μέτρα ύψος. Εκεί φύτρωνε κάθε είδος δέντρου και φυτού, που μεταφέρθηκαν με βοϊδάμαξες από κάθε περιοχή της αυτοκρατορίας. Ανάμεσά τους υπήρχαν συκιές, αμυγδαλιές, καστανιές, ροδιές, τριανταφυλλιές, νούφαρα, και αρωματικοί θάμνοι. Υπήρχε ένα πολύ καλό υδρευτικό σύστημα που τροφοδοτούσε συνεχώς τα φυτά με νερό από τον Ευφράτη.

Το νερό του συστήματος το αντλούσαν με δοχεία που τα ανέβαζαν με τα χέρια τους ή με μάγγανο οι δούλοι. Στη συνέχεια το νερό κατέβαινε στις πιο χαμηλές αναβαθμίδες από αυλάκια και τεχνικούς καταρράκτες, διατηρώντας το έδαφος πάντα υγρό. Ο όρος υδροπονία (hydroponics) προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις ύδωρ και πόνημα, "Ύδωρ = Νερό" και το "Πόνος = Εργασία".. Η τεχνική της υδροπονίας ήταν γνωστή τόσο στους Βαβυλώνιους (Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας), όσο και στους Αζτέκους (Επιπλέοντες Κήποι).

Οι περίφημοι Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας, ένα από τα επτά θαύματα, πιστεύεται πως λειτουργούσαν σύμφωνα με τις αρχές λειτουργίας της υδροπονίας. Χτισμένες το 600 π.Χ. στη Βαβυλωνία, ή Μεσοποταμία, οι κήποι ήταν τοποθετημένοι κατά μήκος του Ευφράτη ποταμού. Το κλίμα της περιοχής ήταν ιδιαίτερα ξηρό και άγονο, με σπάνιες βροχοπτώσεις, και πιστεύεται πως οι καταπράσινοι κήποι υδροδοτούνταν από ένα σύστημα το οποίο αντλούσε νερό από τον ποταμό, μεταφέροντας το στο υψηλότερο επίπεδο της κατασκευής και στη συνέχεια έρεε ελεύθερα προς τα χαμηλότερα.

Συγκεκριμένα την εποχή της αρχαίας Αιγύπτου. για να τραφεί ο μεγάλος αριθμός σκλάβων που δούλευαν για την κατασκευή των πυραμίδων, ήταν απαραίτητη η καλλιέργεια τροφής ακόμα και μέσα στο νερό, στις όχθες του ποταμού Νείλου. Οι σκλάβοι εκμεταλλεύονταν την παλίρροια του Νείλου επωφελούμενοι , από τα νερά και τα οργανικά τους στοιχεία, με αποτέλεσμα να έχουν πολύ μεγαλύτερες σοδειές. Υπάρχουν ακόμα αναφορές πως ο κρεμαστός κήπος της Βαβυλώνας είχε επιτευχθεί με την αξιοποίηση ενός ποταμού, που διέσχιζε τον κήπο και πρόσφερε ένα μοναδικό θέαμα.

Η χρήση της υδροπονίας ήταν επίσης αρκετά διαδομένη, ως μορφή καλλιέργειας, στην Ασία από τα αρχαία χρόνια και ιδιαίτερα στην Κίνα ενώ αναφορές για τεχνικές υδροπονίας υπάρχουν και σε ευρήματα από την εποχή των Αζτέκων. Στο περιοδικό "Hydroponic Food Production" από τον Howard M. Resh αναφέρεται: "Οι κρεμαστοί κήποι της Βαβυλώνας, οι πλεούμενοι κήποι των Αζτέκων στο Μεξικό και οι κήποι στην Κίνα είναι παραδείγματα Υδροπονικών καλλιεργειών. Αιγυπτιακά ιερογλυφικά αρχεία εκατοντάδων χρόνων π.Χ., περιγράφουν την καλλιέργεια φυτών μέσα στο νερό.

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΚΗΠΩΝ ΤΗΣ ΒΑΒΥΛΩΝΑΣ

Οι κήποι της Βαβυλώνας, δεν ήταν κρεμαστοί αλλά αποτελούσαν τα πεζούλια ενός βαθμιδωτού κτιρίου. Η βάση του κτιρίου ήταν 400x400 πόδια (περίπου 122x122 μέτρα) και το ύψος του 80 πόδια (25 μέτρα). Καθώς, το κτίριο ήταν βαθμιδωτό, δηλαδή ο κατώτερος όροφος ήταν μικρότερος στην κάτοψη από τον ανώτερο όροφο, δημιουργούνταν εξώστες (πεζούλια) που επέτρεπαν τη φύτευση δέντρων, λουλουδιών και φυτών.

Κάτω από τα φυτεμένα δώματα, είναι πιθανόν να υπήρχαν φωτεινές στοές, με θέα προς τους κήπους, κατάλληλες για περίπατο και χαλάρωση. Όσον αφορά στην αντοχή του κτιρίου, αυτή θα έπρεπε να είναι πολύ μεγάλη, προκειμένου να συγκρατεί τις μεγάλες πιέσεις από τα χώματα, το νερό και τις φυτεύσεις. Αξιοσημείωτο είναι ότι μερικά δέντρα έφταναν τα 15 μέτρα σε ύψος.

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΡΔΕΥΣΗΣ

Το εκπληκτικότερο στοιχείο των κήπων της Βαβυλώνας, δεν ήταν η αντοχή του κτιρίου ή οι διαστάσεις του αλλά ο τρόπος που αρδεύονταν οι φυτεύσεις. Άλλωστε, στη Βαβυλώνα οι βροχές ήταν ελάχιστες και έτσι το νερό έπρεπε να συλλέγεται καθημερινά από τον ποταμό και να κατευθύνεται στην ανώτερη βαθμίδα του κτιρίου. Από την ανώτερη βαθμίδα, το νερό κατευθυνόταν προς τις χαμηλότερες βαθμίδες.

Η άρδευση λοιπόν, δεν ήταν καθόλου απλή υπόθεση δεδομένου ότι κάθε μέρα έπρεπε να ανεβαίνουν περίπου 300 τόνοι νερού στην κορυφή του κτιρίου ενώ τίθεται και το ζήτημα της στεγανότητας των δεξαμενών νερού. Ο ακριβής τρόπος που ανέβαινε το νερό στους κήπους δεν είναι γνωστός στους επιστήμονες και αρχαιολόγους και ακόμη αποτελεί πεδίο συζητήσεων και αντιπαραθέσεων. Μερικές απόψεις που έχουν αναφερθεί είναι η άρδευση με Shadoof ή με τη χρήση του κοχλία του Αρχιμήδη (ωστόσο ο Αρχιμήδης ανακάλυψε τον κοχλία αργότερα).

ΘΡΥΛΟΣ ή ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Παρά τη φήμη των κήπων της Βαβυλώνας, η ύπαρξή τους δεν έχει επιβεβαιωθεί μέχρι σήμερα. Καταρχήν, δεν έχουν βρεθεί Βαβυλωνιακά κείμενα που να επιβεβαιώνουν την ύπαρξή του έργου αυτού αλλά ούτε και αρχαιολογικά ευρήματα. Ο Ηρόδοτος επίσης δεν αναφέρει καθόλου το κτίσμα, ενώ αντίθετα περιγράφει με μεγάλη λεπτομέρεια άλλα κτίσματα της Βαβυλώνας, όπως τα ζιγκουράτ, τα τείχη, το παλάτι και άλλα. Όσον αφορά στο Βηρωσσό, πιθανολογείται ότι απέδωσε το έργο στον Ναβουχοδονόσορ για πολιτικούς λόγους.

Ωστόσο, οι κήποι της Βαβυλώνας αναφέρονται σε μια σειρά πηγών, κυρίως από την Κλασσική και Ρωμαϊκή αρχαιότητα (Στράβωνας, Διόδωρος ο Σικελιώτης, Κουίντος Κούρτιος Ρούφος, Φίλωνας του Βυζαντίου). Βέβαια, οι πηγές αυτές δεν αναφέρουν το Ναβουχοδονόσορ, ως τον εμπνευστή του έργου, αλλά γενικά ένα Ασσύριο ηγέτη. Αυτό σημαίνει ότι οι κήποι θα μπορούσαν να έχουν κατασκευαστεί σε άλλη πόλη της Μεσοποταμίας.

Οι αρχαιολόγοι, βασιζόμενοι σε διάφορα στοιχεία αλλά και αρχαιολογικά ευρήματα, πιθανολογούν ότι οι κήποι βρίσκονταν στη πόλη Νινευί στην αρχαία Ασσυρία, κτίστηκαν από τον βασιλιά Sennacherib δίπλα στο παλάτι του και αρδεύονταν από τον ποταμό Τίγρη. Μάλιστα, οι ιστορικοί του Μ. Αλέξανδρου που πέρασαν από την περιοχή, έγραψαν για την συγκεκριμένη κατασκευή αλλά τα κείμενα δε διασώθηκαν (υπάρχουν αναφορές άλλων ιστορικών για τα συγκεκριμένα κείμενα.

Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΡΕΜΑΣΤΩΝ ΚΗΠΩΝ

Από αρχαιοτάτους χρόνους, αφθονούσαν στη Μεσοποταμία θρύλοι σχετικά με την παραδείσια κατάσταση που βίωναν οι πρώτοι άνθρωποι και η οποία είναι γνωστή ως Κήπος της Εδέμ (Κήπος της Αγαλλίασης). Το πώς ζούσαν οι άνθρωποι στη μακρινή εκείνη εποχή, μας παραδίδεται από τον Ησίοδο στο Έργα και Ημέραι. Θυμίζουμε ότι σύμφωνα με τη διάταξη του Ησίοδου, πρώτα στη γη εμφανίστηκε το χρυσό γένος· δεύτερο το ασημένιο, τρίτο το χάλκινο, τέταρτο των γένος των ηρώων και πέμπτο το δικό μας γένος, το σιδερένιο.

Οι Κρεμαστοί Κήποι αποτύπωναν μνήμες για το πώς ήταν η ζωή τη μυθική εκείνη εποχή. Οι άνθρωποι του χρυσού γένους, λέει ο Ησίοδος, ζούσαν σαν θεοί, μη έχοντας καμιά έγνοια στο μυαλό τους κι ήταν μακριά από κόπους και βάσανα· ούτε γνώριζαν τα γηρατειά· τα σώματά τους ήταν πάντοτε νεανικά και γλεντοκοπούσαν σε συμπόσια, μακριά από κάθε κακό. Η γη ανάδινε μονάχη της πολλούς και άφθονους καρπούς κι εκείνοι ευχαριστημένοι, ζούσαν ξεκούραστα απ’ τα κτήματά τους ανάμεσα σε πολλά καλά. Και πέθαιναν σαν να τους έπαιρνε ο ύπνος.

Ατυχώς, τα γένη των ανθρώπων ακολουθούν πτωτική πορεία και κάθε νέο γένος είναι κατώτερο ή μάλλον πιο πενιχρό από τα προηγούμενα. Για παράδειγμα, στο δικό μας πέμπτο γένος, όπως λέει προφητικά ο Ησίοδος, δεν θα έχουν θέση ο δίκαιος και ο καλός, εφόσον (οι άνθρωποι του πέμπτου γένους) θα τιμούν όσους κάνουν εγκλήματα και αυθαιρεσίες. Το δίκιο θα βρίσκεται στη δύναμη και θα ζημιώνει ο αχρείος τον ευγενικό άνθρωπο λέγοντάς του λόγια απατηλά.

Και ο φθόνος ο χαιρέκακος θα παρακολουθεί όλους τους ανθρώπους με μάτια γεμάτα μίσος. Και η Αιδώς και η Νέμεση, αφού σκεπάσουν το ωραίο τους πρόσωπο, θ’ ανεβούν στον Όλυμπο, κοντά στους αθάνατους, παρατώντας τους ανθρώπους· και θα μείνουν στους θνητούς οι βαριές θλίψεις· και το κακό δεν θα έχει γιατρειά.

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΓΡΑΣΙΑ

Το πόσο μεγάλο μπορούσε να είναι το σύμπλεγμα είναι δύσκολο να εκτιμηθεί. Κάποιοι ερευνητές υπολογίζουν ότι κάλυπτε μια έκταση 120 x 120 μέτρα, με ένα κεντρικό τμήμα που το περιστοίχιζαν ταράτσες, διαρρυθμισμένες σε τρία ή τέσσερα επίπεδα. Κάθε ταράτσα στηριζόταν σε στύλους με μεγάλο πάχος και σε τοιχώματα πλάτους έως και 7 μέτρων. Το πάτωμα στις ταράτσες είχε μια επίστρωση πίσσας, για να μη στάζουν νερά και καταστρέφονται οι τοίχοι και οι κολόνες, ενώ οι σωλήνες που οδηγούσαν το νερό από επίπεδο σε επίπεδο ήταν κατασκευασμένοι από μόλυβδο.

Οι Βαβυλώνιοι ήταν εξαιρετικοί τεχνίες -μια τέτοια κατασκευή θα πρέπει να ήταν μέσα στις δυνατότητές τους. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είχε να κάνει με το μηχανισμό ποτίσματος. Σύμφωνα με όλες τις πηγές, ήταν κατά κάποιον τρόπο εντοιχισμένος και γι' αυτό δεν υπάρχουν σχετικές λεπτομερείς περιγραφές.

ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΑΝ ΤΟ ΘΡΥΛΟ

Οι πηγές που διαθέτουμε για τους κρεμαστούς κήπους δε μας βοηθούν ιδιαίτερα: Όλα όσα γνωρίζουμε γι' αυτούς προέρχονται από τις περιγραφές πέντε αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Όλοι οι μεταγενέστεροι συγγραφείς βασίστηκαν σε αυτές τις περιγραφές, προσθέτοντας μάλιστα συχνά δικές τους ευφάνταστες -και αυθαίρετες- επινοήσεις. Όλα αυτά έχουν οδηγήσει πολλούς ερευνητές στο να αμφισβητήσουν την ίδια την ύπαρξη των κήπων.

Το 1993, η Stephanie Dalley, ερευνήτρια του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, διατύπωσε την άποψη ότι ίσως τελικά οι κήποι να υπήρξαν, όχι όμως στη Βαβυλώνα, αλλά στη Νινευή, την πρωτεύουσα της Ασσυρίας. Γνωρίζουμε ότι εκεί ο ηγεμόνας Σενναχειρείμ, περίπου 100 χρόνια νωρίτερα από το Ναβουχοδονόσορ, κατασκεύασε όντως πανέμορφους κήπους. Στο Βρετανικό Μουσείο, μάλιστα, υπάρχει ένα σχετικό ανάγλυφο, που απεικονίζει ένα λαμπρό σύμπλεγμα πάρκων.

Ίσως αυτοί να ήταν οι πραγματικοί κρεμαστοί κήποι, και με το πέρασμα του χρόνου να τοποθετήθηκαν λανθασμένα στη Βαβυλώνα. Δε διαθέτουμε λεπτομερείς περιγραφές των κήπων της Νινευή, ώστε να είμαστε σε θέση να τις παραβάλουμε με τις αναφορές των αρχαιοελληνικών πηγών. Εντούτοις, η άποψη ότι οι κήποι βρίσκονταν στη Νινευή έχει κερδίσει την αποδοχή των ιστορικών και των αρχαιολόγων.

Ανεξάρτητα από το πού βρίσκονταν οι κήποι, το μυστήριο του ποτίσματός τους παραμένει ανεξιχνίαστο, αλλά και γι' αυτό η Stephanie Dalley έχει μια θεωρία. Πιστεύει ότι, κατά πάσα πιθανότητα, χρησιμοποιούνταν αντλίες παρόμοιες με την περίφημη «έλικα», ή ατέρμονα κοχλία, του Αρχιμήδη. Βέβαια, ο Αρχιμήδης έζησε τον 3ο αιώνα π.Χ., αλλά η Dalley υποστηρίζει πως έχει αποδείξεις ότι ο μηχανισμός αυτός ήταν γνωστός στην Περσία ήδη 400 χρόνια νωρίτερα.

Μια ρηξικέλευθη λύση για το αίνιγμα του ποτίσματος των κήπων μάς έρχεται από την Karen Foster του Πανεπιστημίου Yale των ΗΠΑ. Το 1995, η Foster εισηγήθηκε την ιδέα ότι όλη η ιστορία των κρεμαστών κήπων βασίζεται σε μια παρεξήγηση. Πιστεύει ότι οι κήποι δεν ήταν «κρεμαστοί», αλλά πιθανότατα βυθισμένοι, μια τεχνική γνωστή από την αρχαία Αίγυπτο. Με τους βυθισμένους κήπους, οι Αιγύπτιοι κατάφερναν να κάνουν το κλίμα κάπως πιο δροσερό.

Αν ισχύει η θεωρία της Foster, τότε η όλη ιστορία κρέμεται από μια κλωστή. Ίσως ο κατάλογος με τα Επτά Θαύματα της αρχαιότητας θα πρέπει να αναθεωρηθεί, ώστε να περιλάβει τους βυθισμένους κήπους της Νινευή, στη θέση των κρεμαστών κήπων της Βαβυλώνας.

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΩΝ ΚΡΕΜΑΣΤΩΝ ΚΗΠΩΝ

Γήινο αντίγραφο ενός χαμένου Παραδείσου, οι Κρεμαστοί Κήποι, ένα από τα Επτά Θαύματα του αρχαίου κόσμου, χάθηκαν στη σκόνη της ιστορίας. Μια νέα έρευνα τους τοποθετεί 480 χιλιόμετρα βόρεια της Βαβυλώνας, στην αρχαία πόλη Νινευή. Για αιώνες, πυροδοτούσαν τη φαντασία των ανθρώπων αλλά και διαφόρων καλλιτεχνών, όπως του Ολλανδού ζωγράφου Maarten van Heemskerck, ο οποίος τον 16ο αιώνα φιλοτέχνησε τη δική του εκδοχή για το πώς πρέπει να έμοιαζαν οι Κήποι, με φόντο τον Πύργο της Βαβέλ.

Οι Κήποι θεωρούνταν από πολλούς σαν θρύλος, εφόσον δεν υπήρχαν ενδείξεις ότι η αρχαία αυτή περιοχή ήταν κοντά στη Βαβυλώνα. Σήμερα, μία ιστορικός από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, η Στέφανι Ντάλεϊ, ενδεχομένως κατάφερε να λύσει το μυστήριο της ύπαρξης των Κρεμαστών Κήπων. Η δρ Ντάλεϊ, υποστηρίζει ότι οι μυθικοί Κρεμαστοί Κήποι δεν βρίσκονταν στην πραγματικότητα στην πόλη Χιλά, ούτε είχαν χτιστεί από τον βασιλιά Ναβουχοδονόσορα (634 - 562) της Βαβυλώνας.

Στην πραγματικότητα, λέει, η περιοχή δεν ήταν καν κοντά στη Βαβυλώνα, αλλά μάλλον 480 χιλιόμετρα βορειότερα, στη Νινευή, και κατασκευάστηκαν από τον Σεναχερίμπ, ηγεμόνα των Ασσυρίων (704 - 681). Η Νινευή, πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας των Ασσυρίων, βρίσκεται στην αριστερή όχθη του ποταμού Τίγρη, στο σημερινό βόρειο Ιράκ. Σύμφωνα με την εφημερίδα The Independent, η δρ Ντάλεϊ ανέφερε για πρώτη φορά την ιδέα αυτή το 1992 και από τότε προσπαθεί να λύσει το μυστήριο.

Τώρα, είναι έτοιμη να αποκαλύψει όλα τα ευρήματά της σε ένα βιβλίο. Ερευνώντας εξονυχιστικά τα ιστορικά έγγραφα με τις περιγραφές των θρυλικών Κήπων, η ιστορικός εντόπισε ένα ανάγλυφο του 19ου αιώνα από το παλάτι του Σεναχερίμπ στη Νινευή, το οποίο δείχνει τα δέντρα που φύονται στην κορυφή μιας κιονοστοιχίας ακριβώς όπως αναφέρονται στις περιγραφές των Κρεμαστών Κήπων. Βρήκε επίσης αποδείξεις ότι η ασσυριακή πρωτεύουσα, δηλαδή η Νινευή, έγινε γνωστή ως «Νέα Βαβυλώνα», μετά την κατάκτησης της Βαβυλώνας από τους Ασσύριους το 689 π.Χ.

Η Ντάλεϊ ανακάλυψε επίσης ότι και άλλα σημεία της περιοχής έφεραν το όνομα Βαβυλώνα. Σε όλα αυτά προστίθενται και στοιχεία που αποδεικνύουν ότι μετά την επιτυχή εισβολή στη Βαβυλώνας, οι πύλες της Νινευή μετονομάστηκαν σε πύλες της Βαβυλώνας. Επιπλέον, μέσω γεωγραφικών εκτιμήσεων της περιοχής γύρω από τη Βαβυλώνα, αποδείχθηκε ότι ήταν αδύνατη η ύπαρξη συστήματος παροχής νερού στην εν λόγω περιοχή. Η ιστορικός όμως έχει βρει περιγραφές των Κήπων που γράφτηκαν από ιστορικούς που είχαν επισκεφθεί τη Νινευή, καθιστώντας πιο πιθανό ότι οι Κρεμαστοί Κήποι υπήρξαν πράγματι στην πόλη αυτή.

Η ιστορικός έχει βρει επίσης έγγραφα που αναφέρουν ότι ο Μέγας Αλέξανδρος και ο στρατός του είχαν στρατοπεδεύσει κοντά στην πόλη το 331 π.Χ., κοντά σε ένα από τα μεγάλα υδραγωγεία που η Ντάλεϊ πιστεύει ότι χρησιμοποιούνταν για την ύδρευση των θρυλικών Κήπων. Η ιστορικός ανέφερε στην εφημερίδα ότι «χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να βρεθούν τα αποδεικτικά στοιχεία που υποστηρίζουν ότι οι Κήποι και τα υδραγωγεία που τους διατηρούσαν είχαν χτιστεί από τον Σεναχερίμπ στην Νινευή και όχι από τον Ναβουχοδονόσορα στη Βαβυλώνα».

Και πρόσθεσε ότι «για πρώτη φορά μπορούμε να υποστηρίξουμε την ύπαρξη των θρυλικών Κήπων».
Αμφισβητούμενη Ύπαρξη. Οι Κήποι, ωστόσο, είναι το μόνο από τα θαύματα που δεν έχει αφήσει ίχνη. Παρά τις μεγάλης κλίμακας ανασκαφές που έχουν γίνει στη Βαβυλώνα, δεν βρέθηκε κάποια κατασκευή που να ταιριάζει στις περιγραφές των συγγραφέων της ελληνιστικής περιόδου. Αρκετές πιθανές θέσεις έχουν προταθεί, όπως ένα μεγάλο θολωτό κτίσμα που ανακάλυψε στις αρχές του 20ού αιώνα ο Γερμανός αρχαιολόγος Ρόμπερτ Κόλντεβαϊ, αλλά καμία δεν έχει κερδίσει ως τώρα την καθολική αποδοχή των επιστημόνων.

Η υπόθεση ύπαρξης των Κήπων εξασθενεί και από το ότι δεν τους αναφέρει κανένα από τα χιλιάδες δείγματα σφηνοειδούς γραφής που βρέθηκαν στη Βαβυλώνα, συγκαταλεγομένου κι ενός καταλόγου με τα μνημεία της πόλης. Εξίσου σιωπηλός είναι και ο Ηρόδοτος, που προφανώς τον 5ο αιώνα π.Χ. ταξίδεψε στη Βαβυλώνα. Αντίθετα, διατηρούνται ατόφια τμήματα των πελώριων αμυντικών τειχών της Βαβυλώνας, που στην οδό στο πάνω μέρος τους, όπως αναφέρει ο γεωγράφος Στράβων, χωρούσαν δίπλα δίπλα δύο «άρματα ζεμένα με τέσσερα άλογα».

Ο Φίλων θεωρεί από μόνο του θαύμα αυτό το τείχος, τμήμα του οποίου ανοικοδομήθηκε κατά τη δεκαετία του 1980 από τον πρόεδρο του Ιράκ, Σαντάμ Χουσεΐν, με σκοπό την προσέλκυση τουριστών. Αν και η ύπαρξη των Κήπων δεν έχει επιβεβαιωθεί, δεν είναι όμως απίθανη. Από την αρχαιότητα, οι βασιλιάδες τηςΜεσοποταμίας κοσμούσαν τις πόλεις τους με πράσινο. Λέγεται ότι ο Γκιλγκαμές, ο μυθικός βασιλιάς της Ουρούκ, είχε διαμορφώσει το ένα τρίτο της πρωτεύουσας του σε κήπους.

Ακόμα και οι Ασσύριοι ηγεμόνες, που λόγω της αγριότητάς τους είχαν γίνει ο φόβος και ο τρόμος των αντιπάλων τους, λάτρευαν τους κήπους. Ο Ασσουρνασιρπάλ Β΄, για παράδειγμα, μπορεί να έγδερνε ζωντανούς τους εχθρούς που αιχμαλώτιζε, αλλά ταυτόχρονα ήταν και μανιώδης συλλέκτης φυτών και κατά τον 9ο αιώνα π.Χ. είχε φυτέψει στη (σημερινή) Νιμρούντ σπάνια δένδρα, θάμνους και λουλούδια. Φαίνεται, επίσης, ότι έχτισε ψηλά τείχη για τη συγκράτηση του νερού από ρυάκια και καταρράκτες, που απαιτούσαν τη διαμόρφωση υπερυψωμένων επιφανειών, ώστε να εξασφαλίζεται κάποια κλίση.

Εξ αιτίας των αυθαίρετων επεμβάσεών τους στη φύση, καθώς και λόγω των στρατιωτικών τους επιτυχιών σε βάρος μικρότερων κρατών, οι ηγεμόνες της Μεσοποταμίας δεν έχουν και τόσο καλό όνομα στην Παλαιά Διαθήκη. Η εικόνα των Δυτικών για τη Βαβυλώνα διαμορφώθηκε ως ένα βαθμό από τις ιστορίες της Παλαιάς Διαθήκης για τον Ναβουχοδονόσορα, που το 587 π.Χ. λεηλάτησε την Ιερουσαλήμ, ισοπέδωσε τον ναό του Σολομώντα και μετέφερε αιχμαλώτους στη Βαβυλώνα τους πιο επιφανείς πολίτες της. Όπως αναφέρεται στο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης Δανιήλ, ο Ναβουχοδονόσορ καυχήθηκε για το μεγαλείο της πόλης του:

«Αυτή εστί Βαβυλών η μεγάλη, ην εγώ ωκοδόμησα εις οίκον βασιλείας εν τω κράτει της ισχύος μου εις τιμήν της δόξης μου».

Κατά τον Δανιήλ, ο Θεός τιμώρησε τον ηγεμόνα για την αλαζονεία του, καταδικάζοντάς τον να χάσει τα λογικά του και να ζήσει 7 χρόνια σαν άγριο θηρίο. Αν και τα ιστορικά δεδομένα για τη Βαβυλώνα δεν τεκμηριώνουν το ότι ο Ναβουχοδονόσορ τρελάθηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, που διήρκεσε 42 χρόνια, οι αρχαιολογικές ανασκαφές επιβεβαιώνουν ότι εκτέλεσε σπουδαία έργα στην Εγγύς Ανατολή.

Ολοκλήρωσε τα πελώρια τείχη, έχτισε την περιμετρική τάφρο και ανοικοδόμησε το μεγαλύτερο μέρος του κέντρου της Βαβυλώνας, μετατρέποντάς τη σε μια θαυμαστή πόλη που, κατά τον Ηρόδοτο, ξεπερνούσε σε μεγαλείο κάθε άλλη πόλη του τότε γνωστού κόσμου. Ένα από τα επιτεύγματα του Ναβουχοδονόσορα ήταν η Πύλη της Ιστάρ, διακοσμημένη με ανάγλυφα γαλάζια εφυαλωμένα τούβλα.

Αφιερωμένη στη θεά του έρωτα και του πολέμου, η Πύλη βρισκόταν σε μια πομπική οδό, όπου κάποτε οι βαβυλωνιακές στρατιές γιόρταζαν τους θριάμβους του θεού τους, του Μαρδούκ, δημιουργού του ουρανού και της γης. Ο Αλέξανδρος πρέπει να πέρασε από την Πύλη της Ιστάρ, όταν μπήκε στη Βαβυλώνα, τον τελευταίο σταθμό των κατακτήσεών του. Ίσως εκεί ο τριανταδυάχρονος κατακτητής να ατένιζε τους Κήπους, διακρίνοντας στη φθαρτή ομορφιά τους την υπόσχεση ενός λιγότερου εφήμερου παραδείσου.

ΝΕΑ ΘΕΩΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥ ΚΡΕΜΑΣΤΟΥΣ ΚΗΠΟΥΣ ΤΗΣ ΒΑΒΥΛΩΝΑΣ

Μια πιο πρόσφατη θεωρία προτείνει ότι οι κήποι κατασκευάστηκαν όντως κάτω από τις διαταγές του Σενναχειρείμ, ο οποίος ανέβηκε στο θρόνο της Ασσυρίας το 705 π.Χ., βασιλεύοντας μέχρι το 681 π.Χ. Κατά την εκπόνηση νέων μελετών σχετικά με τον τόπο της Νινευί (Βρίσκεται στην ανατολική όχθη του Τίγρη στην αρχαία Ασσυρία), οι κήποι του είχαν τοποθετηθεί κοντά στην είσοδο του παλατιού του, στην όχθη του ποταμού Τίγρη. Είναι πιθανό ότι στους επόμενους αιώνες, οι δύο τοποθεσίες μπερδεύτηκαν από τους ιστορικούς, και οι Κρεμαστοί Κήποι αποδόθηκαν στη Βαβυλώνα.

Μια ιστορική παρεξήγηση έχει πιθανώς συμβεί με ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, τους κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας, αφού σύμφωνα με Βρετανίδα ιστορικό οι θαυμαστοί κήποι βρίσκονταν σε άλλη πόλη, τη Νινευή. Ορισμένοι αρχαιολόγοι πιστεύουν πως οι κρεμαστοί κήποι δεν υπήρξαν ποτέ, καθώς δεν έχουν καταφέρει ακόμα να βρουν ίχνη τους στις ανασκαφές, αλλά η έρευνα της Βρετανίδας ιστορικού συμπέρανε ότι το αρχαίο «θαύμα» όντως υπήρξε, αλλά σε άλλη πόλη.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα στον Βρετανικό Τύπο, η δρ Στέφανι Ντάλεϊ του Ασιατικού Ινστιτούτου του πανεπιστημίου της Οξφόρδης ανακοίνωσε ότι μετά από 20ετή έρευνα ότι, πέρα από κάθε αμφιβολία, οι θαυμαστοί κήποι ήταν στη μεγάλη ανταγωνίστρια της Βαβυλώνας, τη Νινευή, σχεδόν 500 χιλιόμετρα βορειότερα, κοντά στη σημερινή πόλη Μοσούλη του Ιράκ. Οι κήποι χτίστηκαν στη Νινευή από τον μεγάλο Ασσύριο ηγεμόνα Σεναχερίμπ και όχι, όπως πίστευαν ως τώρα οι ιστορικοί, από τον Βαβυλώνιο βασιλιά Ναβουχοδονόσορα.

Η Στέφανι Ντάλεϊ διατύπωσε για πρώτη φορά τη θεωρία της το 1992 και έκτοτε συγκέντρωνε ολοένα περισσότερα στοιχεία υπέρ της άποψής της. Μέσα στον Μάιο πρόκειται να εκδώσει και σχετικό βιβλίο, που θα τεκμηριώνει την επιχειρηματολογία της και το οποίο αναμένεται να πυροδοτήσει νέες επιστημονικές διαμάχες. Μεταξύ άλλων, η Βρετανίδα ιστορικός έχει ανακαλύψει ένα ανάγλυφο γλυπτό από το παλάτι του Σεχανερίμπ στη Νινευή, το οποίο ταιριάζει ακριβώς με την κλασική ιστορική περιγραφή των κρεμαστών κήπων της Βαβυλώνας.

Αν και το πρωτότυπο του εν λόγω γλυπτού χάθηκε τον 19ο αιώνα, έχουν διασωθεί αντίγραφα του σχεδίου του. Επιπλέον, η Στέφανι Ντάλεϊ αναφέρει ότι μετά την κατάληψη της Βαβυλώνας από τους Ασσυρίους το 689 π.Χ., η Ασσυριακή πρωτεύουσα Νινευή εθεωρείτο η «Νέα Βαβυλώνα», γεγονός που βοήθησε ώστε να δημιουργηθεί η λανθασμένη εντύπωση πως οι κρεμαστοί κήποι βρίσκονταν στην ίδια τη Βαβυλώνα. Ακόμα, τουλάχιστον μια ακόμη πόλη στη Μεσοποταμία περιγραφόταν ως «άλλη Βαβυλώνα» ήδη από τον 13ο αιώνα π.Χ.

Όπως επισημαίνει η Ντάλεϊ, ο Σεναχερίμπ, αφού κατέκτησε τη Βαβυλώνα, καταστρέφοντας τους μεγάλους ναούς της ξακουστής πόλης και σοκάροντας όλο τον Μεσοποταμιακό κόσμο, μετονόμασε τις πύλες της Νινευή, δίνοντάς τους τα ονόματα θεών που παραδοσιακά χρησιμοποιούνταν για τις πύλες της Βαβυλώνας, έτσι ώστε να τονίσει την εντύπωση πως η ασσυριακή πρωτεύουσα ήταν όντως η «νέα Βαβυλώνα».

Ένα άλλο επιχείρημα κατά της ύπαρξης των κρεμαστών κήπων στη Βαβυλώνα είναι ότι η επίπεδη τοπογραφία τής γύρω περιοχής θα καθιστούσε σχεδόν αδύνατο να μεταφέρεται συνεχώς τόσο νερό για να ποτίζονται οι κήποι, ενώ αντίθετα στη Νινευή η μορφολογία του εδάφους βοηθούσε περισσότερο για τη δημιουργία μεγάλων υδάτινων καναλιών. Ακόμα, η Ντάλεϊ ισχυρίζεται ότι οι αρχικές περιγραφές των κρεμαστών κήπων γράφτηκαν από Έλληνες ιστορικούς που στην πραγματικότητα είχαν επισκεφτεί τη Νινευή και όχι τη Βαβυλώνα.

Ερευνώντας την μετα-Ασσυριακή ιστορία της Νινευή, η Ντάλεϊ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Μέγας Αλέξανδρος είχε στην πραγματικότητα στρατοπεδεύσει κοντά σε αυτή την πόλη το 331 π.Χ., λίγο προτού νικήσει τους Πέρσες στην μάχη των Γαυγαμήλων. Τον Αλέξανδρο πλαισίωναν αρκετοί Έλληνες ιστορικοί, όπως ο Καλλισθένης, ο Κλείταρχος και ο Ονησίκριτος, των οποίων τα έργα έχουν χαθεί, αν και χρησιμοποιήθηκαν ως πηγές από μεταγενέστερους συγγραφείς.

Σύμφωνα με τη Ντάλεϊ, οι κρεμαστοί κήποι είχαν κατασκευαστεί με αμφιθεατρικό σχήμα (όπως τα αρχαία θέατρα) σε ένα τεχνητό λόφο με ύψος περίπου 25 μέτρων. Στη βάση τους υπήρχε μια μεγάλη λίμνη, η οποία τροφοδοτείτο από ρυάκια που έρρεαν από διάφορες κατευθύνσεις. Δέντρα και λουλούδια είχαν φυτευτεί στην κορυφή στεγασμένων κιονοστοιχιών.

Ο μεγάλος κήπος, ο οποίος φαίνεται πως χτίστηκε περίπου το 700 π.Χ. (ή λίγο μετά) στο παλάτι του Σεχαρίμπ, είχε μήκος περίπου 120 μέτρων και ποτιζόταν με τουλάχιστον 35.000 λίτρα νερού, που έρχονταν μέσω ενός πολύπλοκου συστήματος καναλιών, φραγμάτων και υδραγωγείων από απόσταση έως 80 χιλιομέτρων. Όταν έφθανε στον κήπο, το νερό ανυψωνόταν μηχανικά στις διαδοχικές αναβαθμίδες με ειδικές αντλίες από χαλκό, έτσι ώστε να ποτίζονται τα φυτά μέχρι το υψηλότερο επίπεδο. Έως τώρα η περιοχή γύρω από τη Μοσούλη και την αρχαία Νινευή εθεωρείτο όλα αυτά τα χρόνια υψηλού κινδύνου, γι’ αυτό έχουν γίνει περιορισμένες ανασκαφές.

ΧΑΡΤΕΣ